Peningamál - 01.11.2004, Blaðsíða 25

gjöld áttu samkvæmt fjárlögum að hækka um 4%, en
niðurstaðan varð 11%. Rúmlega ½ prósentu framúr-
keyrslunnar má rekja til verðlagsbreytinga, en annað
til viðbótarútgjalda.
Samkvæmt uppgjöri Hagstofunnar á grunni
þjóðhagsreikninga fyrir árið 2003 hækkuðu tekjur
ríkissjóðs úr 33,0% í 33,6% af landsframleiðslu en
útgjaldahlutfallið hækkaði úr 33,6% í 35,4% og hefur
það hlutfall ekki verið hærra, a.m.k. síðan 1980.
Á þennan mælikvarða jókst hallinn á ríkissjóði úr
0,6% í 1,8% af landsframleiðslu.
Tekjur og gjöld ríkissjóðs á árinu 2004 stefna fram
úr áætlunum
Á fjárlögum fyrir árið 2004 var áætlaður afgangur
ríkissjóðs 6,7 ma.kr. Reglulegar tekjur áttu að hækka
um rúm 5% frá áætlun fjáraukalaga 2003 í takt við
verðlagsþróun og hagvöxt. Ekki var gert ráð fyrir
eignasölu á árinu. Regluleg útgjöld (þ.e. með tekjuaf-
skrift og lífeyrisfærslur nærri meðallagi) áttu að
lækka um ½%, sem hefði svarað til 3% raunlækkunar
miðað við líklegt meðalverð útgjalda. Áform um
samdrátt útgjalda voru víðtæk, en beindust einna
mest að samgöngumálum, velferðarmálum og al-
mennum atvinnumálum, þar sem útgjöld jukust mest
árið 2003. Hlutfall reglulegra gjalda af landsfram-
leiðslu átti að lækka um nær 2 prósentur og verða
álíka og 2002. Reglulegar tekjur áttu að hækka í takt
við landsframleiðslu.
Samkvæmt frumvarpi til fjáraukalaga bætast um
8 ma.kr. við áætlaðar tekjur, mest vegna virðisauka-
skatts, tekjuskatts fyrirtækja og fjármagnstekjuskatts.
Skatttekjur eiga að hækka um nær 11% frá árinu
2003. Áætlaðar vaxtatekjur lækka um 2 ma.kr. frá
fjárlögum vegna varfærnari tekjufærslu en eiga þó að
hækka um 2 ma.kr. milli ára. Lækkunin er því trúlega
ávísun á minni tekjuafskrift síðar. Tekjur án eignasölu
eiga að hækka um rúm 10% milli áranna 2003 og
2004, en á fjárlögum var stefnt að 5% hækkun.
Nýjar gjaldaheimildir í fjáraukalögum nema um
6 ma.kr. auk þess sem talið er að gengið verði á eldri
heimildir um tæpan milljarð. Mest munar um 2
ma.kr. hækkun útgjalda til heilbrigðismála og tæpa 3
ma.kr. til velferðarmála, einkum til atvinnuleysis-
trygginga og vaxtabóta. Hækkun útgjalda milli ára
mun því nema 2½% í stað ½% lækkunar samkvæmt
fjárlögum. Vegna aukins hagvaxtar og meiri verð-
hækkana er þó gert ráð fyrir að tekjur og gjöld lækki
sem hlutfall af landsframleiðslu. Hækkun tekna- og
gjaldaáætlana frá fjárlögum er álíka mikil og hækkun
á nafnvexti landsframleiðslu frá forsendum fjárlaga.
Því er enn gert ráð fyrir að tekjur og gjöld lækki álíka
mikið miðað við landsframleiðslu og gert var ráð
fyrir í fjárlögum.
Til septemberloka voru skatttekjur 15½% hærri
en á sama tíma árið 2003 og útgjöld 6-7% hærri eftir
mælikvörðum, ef reynt er að leiðrétta fyrir breyttri
bókun ríkisútgjalda. Ef þessi hækkun helst út árið,
verða því bæði tekjur og gjöld nokkru hærri en að var
stefnt, en regluleg afkoma ríkissjóðs nærri áætlunum.
Aðrir mælikvarðar benda þó til þess að gjöld gætu
farið nokkru meira fram úr áætlunum en tekjur. Ef
svo fer, batnar regluleg afkoma ríkissjóðs minna en
að var stefnt.
Fjárlagafrumvarpið fyrir 2005 einkennist af lækkun
skatta og almennum áformum um aðhald í
útgjöldum
Fjárlagafrumvarpið fyrir 2005 markast annars vegar
af skattalækkunum og hins vegar af almennum
áformum um aðhald í útgjöldum. Tekjuskattur ein-
staklinga á að lækka úr 25,75% í 24,75% og persónu-
afsláttur að hækka um 3%, sem samsvarar 5,6%
hækkun skattleysismarka ef útsvör héldust óbreytt.
Frekari skattalækkanir eru fyrirhugaðar árin 2006 og
2007. Samneysla á að aukast um minna en 2% að
raunvirði og rekstrartilfærslur um minna en 2,5% á
ári út kjörtímabilið. Samkvæmt frumvarpinu á tekju-
afgangur ríkissjóðs að aukast úr tæpum 8 ma.kr. árið
2004 í rúma 11 ma.kr. 2005 eða úr tæplega 1% í
rúmlega 1% af landsframleiðslu. Samkvæmt fram-
setningu þjóðhagsreikninga batnar þó afkoman
meira, eða úr 0,8% af landsframleiðslu 2004 í 1,6%
2005.
Tekjur eiga að hækka um 5½%, eða sem nemur
1½ prósentu umfram verðhækkun landsframleiðslu.
Í varúðarskyni er ekki reiknað með tekjum af einka-
væðingu. Hlutfall tekna af landsframleiðslu á að
lækka úr rúmlega 33% í u.þ.b. 32%, m.a. vegna 5%
hagvaxtar sem gert er ráð fyrir í spá fjármálaráðu-
neytisins. Sökum lækkunar tekjuskatts einstaklinga
er áætlað að tekjur ríkissjóðs af honum muni nánast
standa í stað, þrátt fyrir að launatekjur séu taldar
hækka um rúmlega 8%. Skatttekjur af vörum og
þjónustu eiga að hækka um 8½% að nafnvirði, sem er
varlega áætlað miðað við forsendur um að nafnvirði
24 PENINGAMÁL 2004/4