Peningamál - 01.11.2004, Qupperneq 44

Seðlabankinn hækkaði vexti í september ...
Samhliða útgáfu Peningamála hinn 17. september sl.
tilkynnti bankastjórn Seðlabanka Íslands um hækkun
stýrivaxta um 0,5 prósentur sem tók gildi 21. sept-
ember. Ástæður hækkunarinnar voru m.a. vaxandi
verðbólguþrýstingur og nauðsyn aukins aðhalds
vegna vaxandi stórframkvæmda og þenslu sem fylgja
mun þeim. Að auki var vaxtahækkuninni ætlað að
vinna á móti slökun á fjármálalegum skilyrðum sem
orðið hafði síðustu mánuði, ekki síst vegna hækkandi
verðbólguvæntinga.
... og aftur í byrjun nóvember
Hinn 29. október tilkynnti bankastjórn Seðlabankans
hækkun stýrivaxta um 0,5 prósentur sem tók gildi 2.
nóvember. Þessi hækkun var að hluta til viðbrögð við
aukinni neyslugetu í kjölfar nýjunga á húsnæðislána-
markaði. Samkvæmt upplýsingum sem Seðlabankinn
hefur aflað er mikil ásókn í nýju lánin. Nokkurt svig-
rúm hefur myndast vegna lægri vaxta til að minnka
greiðslubyrði heimila eða auka skuldsetningu með
óbreyttri greiðslubyrði, sem líklegt er til að auka
neyslu. Verðbólga hefur einnig verið yfir markmiði
bankans um nokkurra mánaða skeið og hætta er á að
verðbólguvæntingar festist í sessi. Einnig var tiltekið
í frétt frá bankanum að í ljósi efnahagshorfa væru
sterk rök fyrir því að hækka vexti fyrr en síðar þar
sem tímanleg hækkun gæti þýtt að ekki þyrfti að
hækka vexti jafn mikið síðar.
Vaxtaróf þrengt í áföngum
Frá því að Seðlabankinn hóf að hækka stýrivexti í
maí sl. hefur hann þrengt bilið á milli daglánavaxta
og vaxta á viðskiptareikningum lánastofnana úr 4,9
prósentum í 4,25 prósentur. Bankinn hyggst þrengja
bilið frekar á næstu mánuðum en með því styrkjast
m.a. áhrif breytinga á stýrivöxtum bankans og
sveiflur í vöxtum á millibankamarkaði minnka.
Mynd 1 sýnir þróun stýrivaxta bankans og helstu aðra
vexti hans.
Ný útlán banka með veði í íbúðarhúsnæði jukust ...
Frá því að bankar hófu að bjóða húsnæðislán á nýjum
kjörum í ágúst sl. hafa þau vaxið ört og námu 55
ma.kr. í lok október. Talsverður hluti þessara lána
Seðlabanki Íslands hækkaði vexti um 0,5 prósentur í september og aftur í nóvember. Hækkanirnar voru
m.a. viðbrögð við versnandi verðbólguhorfum og aukinni neyslugetu í kjölfar breytinga á húsnæðislána-
markaði. Samkeppni í húsnæðislánum tók á sig nýja mynd þegar bankar hófu að bjóða veðlán með betri
kjörum en áður. Gengi krónunnar hefur styrkst að undanförnu af ýmsum ástæðum. Í byrjun árs 2005
hættir Seðlabankinn reglulegum gjaldeyriskaupum til eflingar gjaldeyrisforðanum og mun frá þeim tíma
einungis kaupa gjaldeyri í reglulegum viðskiptum til þess að mæta þörfum ríkissjóðs til greiðslu afborg-
ana og vaxta af erlendum lánum. Lausafjárstaða lánastofnana hefur verið allrúm og vextir banka hafa
ekki að fullu fylgt eftir vaxtabreytingum Seðlabankans. Verðtryggðir bankavextir hafa lækkað eftir að
bankar kynntu ný húsnæðislán. Hlutabréfaverð lækkaði snarpt í október eftir nær samfelldar hækkanir
undanfarin þrjú ár. Ávöxtun á skuldabréfamarkaði hefur verið tiltölulega stöðug.
Fjármálamarkaðir og aðgerðir Seðlabankans1
Vaxtahækkanir og hræringar á mörkuðum
1. Í þessari grein eru notaðar upplýsingar sem tiltækar voru þann 19.
nóvember 2004.
PENINGAMÁL 2004/4 43