Peningamál - 01.11.2004, Blaðsíða 15

gengisbundnar. Vaxtaþróun erlendis ásamt gengis-
þróun hefur því mikil áhrif á fjármálaleg skilyrði
fyrirtækja. Á heildina litið verður ekki séð að erlend
vaxtaþróun hafi breyst verulega frá því að síðast var
lagt mat á fjármálaleg skilyrði í september. Stýri-
vextir hafa þó verið hækkaðir tvisvar um samtals 0,5
prósentur í Bandaríkjunum og eru nú 2%. Skamm-
tímavextir eru enn afar lágir og hafa lítið þokast upp
á við frá því í september og langtímavextir hafa
heldur lækkað. Álag á vexti til fyrirtækja (e. corpor-
ate spread) er um þessar mundir mun lægri en fyrir
1-2 árum og kunna innlend fyrirtæki að njóta þess.
Í Bandaríkjunum hefur álag á vexti fyrirtækja lækkað
um 1-1½% frá því það náði hámarki árið 2002.
Hátt hlutabréfaverð felur í sér rúm fjárhagsleg
skilyrði fyrirtækja. Eftir umtalsverða lækkun á gengi
hlutabréfa undanfarnar vikur er Úrvalsvísitalan enn á
svipuðum slóðum og í september en mun hærri en í
ársbyrjun, eins og áður var getið.
Á heildina litið hafa fjármálaleg skilyrði fyrir-
tækja lítið breyst. Innlendir skammtímavextir hafa
hækkað en verðbólguvæntingar einnig og erlendir
vextir eru enn mjög lágir og munu tæpast hækka hratt
á næstunni.
Fjármálaleg skilyrði fjármálafyrirtækja ívið óhag-
stæðari
Í september var talið að fjármálaleg skilyrði fjármála-
fyrirtækja væru orðin ívið óhagstæðari en á vor-
mánuðum. Í nóvember voru raunstýrivextir að
meðaltali 1 prósentu hærri en að meðaltali í fyrri
hluta september miðað við verðbólguálag til þriggja
ára. Fjármálastofnanir hafa lengt nokkuð í erlendum
lánum undanfarna mánuði, sem leiðir einnig til auk-
innar vaxtabyrði, en á móti kemur að langtímavextir
hafa heldur lækkað undanfarna mánuði. Láns-
fjáröflun bankanna virðist ganga vel og álag á vexti
hefur líklega fremur minnkað að undanförnu. Einnig
hafa nýleg hlutfjárútboð gengið vel.
IV Innlend eftirspurn og framleiðsla
Þegar Seðlabankinn birti síðast þjóðhagsspá í
júníbyrjun lágu ekki fyrir tölur um hagvöxt á yfir-
standandi ári. Síðan hafa birst þjóðhagsreikningar
fyrir fyrstu tvo fjórðunga ársins, sem lágu fyrir þegar
Seðlabankinn lagði mat á spána í september sl. Sam-
kvæmt þeim stefnir í að hagvöxtur og þjóðarútgjöld á
þessu ári verði nokkru meiri en í júníspánni. Vöxtur
Tafla 5 Vísbendingar um eftirspurn á fyrstu þremur ársfjórðungum 2004
Fyrsti Annar Þriðji
Breyting frá fyrra ári í % nema annað sé tekið fram ársfj. ársfj. ársfj. Það sem af er ári (tímabil)1
Dagvöruvelta (raunbreyting ) ............................................................ 3,8 3,4 4,3 3,9 (janúar - október)
Greiðslukortavelta (raunbreyting )2................................................... 9,8 9,8 4,9 7,4 (janúar - október)
þar af innanlands ............................................................................ 8,9 8,6 4,0 6,3 (janúar - október)
þar af erlendis................................................................................. 27,3 29,1 18,4 25,2 (janúar - október)
Bifreiðaskráning (fjölgun skráninga) ................................................ 35,8 28,4 19,5 26,2 (janúar - október)
Sementssala (magnbreyting) ............................................................. 65,4 48,5 37,1 44,1 (janúar - október)
Almennur innflutningur (magnbreyting)........................................... 23,7 18,7 13,6 13,6 (janúar - september)
Innflutningur neysluvöru (magnbreyting) ......................................... 14,5 15,3 14,5 14,5 (janúar - september)
Bifreiðar til einkanota .................................................................... 24,4 24,2 24,6 24,6 (janúar - september)
Varanlegar neysluvörur, t.d. heimilistæki....................................... 21,7 19,4 16,3 16,3 (janúar - september)
Hálfvaranlegar neysluvörur, t.d. fatnaður ...................................... 10,7 9,9 8,8 8,8 (janúar - september)
Mat- og drykkjarvörur.................................................................... 13,8 11,8 10,5 10,5 (janúar - september)
Innflutningur fjárfestingarvöru án skipa og flugvéla (magnbreyting) 36,9 38,3 23,8 23,8 (janúar - september)
Væntingavísitala Gallup .................................................................... 18,0 -11,7 5,5 2,1 (janúar - október)
Mat á núverandi ástandi ................................................................. 66,1 13,8 23,1 29,1 (janúar - október)
Væntingar til sex mánaða............................................................... 2,4 -22,3 -3,5 -9,3 (janúar - október)
1. Talnadálkur sýnir breytingu frá fyrra ári í % og aftari dálkur sýnir það tímabil sem við á. 2. Bæði greiðslukortavelta heimila og fyrirtækja, megin-
hluta greiðslukortaveltu má rekja til heimila. Heimildir: Bílgreinasambandið, Fasteignamat ríkisins, Hagstofa Íslands, Íbúðalánasjóður, Samtök versl-
unar og þjónustu, sementsseljendur, Seðlabanki Íslands.
14 PENINGAMÁL 2004/4