Morgunblaðið - Sunnudagur - 19.08.2018, Qupperneq 10

10 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19.8. 2018
Ný kynslóð
málningarefna
SÍLOXAN
Viltu betri endingu?
u Almatta síloxan útimálningin hleypir rakanum út en ekki inn
u Framleiðendur múrklæðninga ráðleggja eindregið síloxan
u Fæst einnig teygjanleg á netsprungna fleti
u Einstök ending á steyptum veggjum
Opið: 8-18 virka daga 10-14 á laugardögum Síðumúla 22 | Sími 517 0404 | serefni.is
Veldu betri málningu
VETTVANGUR
Eignarlandi fylgir eign-arréttur að auðlindum íjörðu, en í þjóðlendum eru
auðlindir í jörðu eign íslenska rík-
isins, nema aðrir geti sannað eign-
arrétt sinn til þeirra.“ Þetta er
þriðja grein laga frá árinu 1998
um rannsóknir og nýtingu auð-
linda í jörðu.
Í fyrstu grein þessara laga er
að finna skilgreiningu á auðlind-
um: „Með auðlindum er í lögum
þessum átt við hvers konar frum-
efni, efnasambönd og orku sem
vinna má úr jörðu, hvort heldur í
föstu, fljótandi eða loftkenndu
formi og án tillits til hitastigs sem
þau kunna að finnast við.“
Þarna segir enn fremur: „Um
rannsóknir og nýtingu samkvæmt
þessum lögum gilda einnig nátt-
úruverndarlög, [skipulagslög] og
önnur lög sem varða rannsóknir
og nýtingu lands og landsgæða.“
Þar höfum við það. Allar auð-
lindir, hverju nafni sem þær
kunna að nefnast, tilheyra eiganda
lands en hann er svo aftur háður
margvíslegum lögum um nýtingu
þessara eigna sinna. Við þetta
staldra þau gjarnan sem telja litlu
máli skipta hver sé eigandi lands-
ins. Öllu máli skipti þær lagalegu
skorður sem eigandanum eru sett-
ar.
Nokkuð kann að vera til í þessu,
alla vega að því
leytinu til að
samfélagið getur
fengið nokkru
ráðið um nýt-
ingu auðlind-
anna. Þess
vegna skipta
þessi lög mjög
miklu máli og
þarfnast nú
bráðrar aðkomu
löggjafans í ljósi
uppkaupa stór-
eignamanna,
innlendra og þó einkum erlendra,
á íslensku jarðnæði, eða nánar til-
tekið íslenskum auðlindum.
En þrátt fyrir alla fyrirvarana
þá stendur að auðlindirnar tilheyri
landeigandanum. Og síðan er hitt
að enda þótt stórfelld nýting
helstu auðlinda Íslands, jarðvarma
og vatns, sé leyfisskyld og þurfi
að standast náttúruverndarkvaðir
og félagslegar kröfur (sveitarfélag
hefur þannig forgang að nýtingu
vatns til almenningsveitu), þá eru
fyrstu skrefin engu að síður ekki
leyfisskyld heldur aðeins tilkynn-
ingarskyld: Landeiganda er þann-
ig „heimilt án leyfis að hagnýta
jarðhita í eignarlandi sínu til
heimilis- og búsþarfa, þar með tal-
ið til ylræktar, iðnaðar og iðju, allt
að 3,5 MW miðað við vermi sem
tekið er úr jörðu alls innan eign-
arlands. Landeiganda ber þó að
tilkynna Orkustofnun um fyr-
irhugaðar jarðboranir og aðrar
meiri háttar framkvæmdir vegna
þessa. Orkustofnun er heimilt …
að setja landeiganda þau skilyrði
sem nauðsynleg eru talin vegna
öryggis eða af tæknilegum ástæð-
um. Um heimild til nýtingar á
jarðhita til raforkuvinnslu fer
samkvæmt ákvæðum orkulaga.“
Þetta er úr tíundu grein auðlinda-
laganna þar sem fjallað er um
jarðvarmann.
Sambærilegt ákvæði varðandi
vatnið er í fjórtándu grein en þar
segir að landeiganda sé „heimilt
án leyfis að hagnýta grunnvatn í
eignarlandi sínu til heimilis- og
búsþarfa, þar með talið til fisk-
eldis, iðnaðar og iðju, allt að 70
ltr./sek. Landeiganda ber þó að
tilkynna Orkustofnun um fyr-
irhugaðar jarðboranir og aðrar
meiri háttar framkvæmdir vegna
þessa. Orku-
stofnun er
heimilt … að
setja landeig-
anda þau skil-
yrði sem
nauðsynleg
eru talin
vegna öryggis
eða af tækni-
legum ástæð-
um eða ef
ætla má að
boranir geti
spillt nýtingu
sem fram fer á svæðinu eða mögu-
leikum til nýtingar síðar.“
Lítum nánar á þetta. 70 lítrar á
sekúndu margfaldaðir með 60 sek-
úndum gera 4200 lítra á mínútu
og síðan aftur sinnum sextíu til að
fá heimilaðan lítrafjölda á klukku-
stund. Það gera 252 þúsund lítra á
tímann. Þetta má síðan margfalda
með 24 og erum við þá komin í
sólarhringsframleiðsluna, sex
milljónir og fjörutíu og átta þús-
und lítra, 6.048.000!
Er þetta ekki sæmileg átöpp-
unarverksmiðja?
Síðan getur eigandinn sótt um
leyfi fyrir alvöru magnframleiðslu
úr auðlind sinni.
Það er ekki að undra að ein-
hverjum kunni að finnast hið
mesta óráð að breyta vatnalög-
unum og auðlindalögunum sem
hér hefur verið vitnað til. Að ekki
sé nú minnst á auðlindaákvæði
stjórnarskrárinnar.
Hvort tveggja þarf hins vegar
að laga strax!
70 x 60 x 60 x 24 = 6.048.000
’Það er ekki að undra aðeinhverjum kunni aðfinnast hið mesta óráð aðbreyta vatnalögunum og
auðlindalögunum sem hér
hefur verið vitnað til. Að
ekki sé nú minnst á auð-
lindaákvæði stjórnarskrár-
innar. Hvort tveggja þarf
hins vegar að laga strax!
Úr ólíkum
áttum
Ögmundur Jónasson
ogmundur@ogmundur.is
Morgunblaðið/RAX
Páll Bergþórsson veðurfræð-
ingur vakti mikla athygli í vikunni
fyrir að fara í sitt fyrsta fallhlíf-
arstökk, 95 ára að aldri. Nokkuð
var spjallað um þetta á samfélags-
miðlunum, hann var kallaður mesti
töffari í heimi og Ilmur Kristjáns-
dóttir leikkona
skrifaði á Face-
book: „Ég elska
þennan mann,
hann Pál, pabba
Bergþórs - 95 ára í
fallhlífarstökk! Þetta er svo mikið
til fyrirmyndar, aldrei hætta að vera
til.
Þegar hann kom niður sagði
hann víst „Ég er engin hetja, þetta
var einsog að labba yfir götu.“
Þá tísti Birta Björnsdóttir
fréttakona: „Þegar ég er orðin stór
ætla ég að verða svolítið eins og
Páll Bergþórsson.“
Samstarfskona
Birtu í Efstaleiti,
útvarpskonan
Þórhildur Ólafs-
dóttir tísti um
millifærslur í
einkabankanum: „Sameiginleg fjár-
mál með maka er kannski alveg
sniðugt en ekki þegar þú borgar
óvart kröfu frá Hollvinafélagi MR
með peningum af þínum einka
spari- og dekur reikningi.“
Bókavörðurinn Kamilla Ein-
arsdóttir er þekkt fyrir meinfynd-
in skrif á samfélagsmiðlunum og
gefur út sína fyrstu
skáldsögu í haust.
Kamilla skrifaði á
Facebook: „Ég
hitti stelpu sem ég
þekki. Hún vinnur
m.a. í bókabúð. Við fórum að
spjalla um hvað höfundar með ný-
útgefnar bækur séu oft stressaðar
týpur. Hún sagði að í versta hópn-
um væru miðaldra höfundar með
fyrstu bók. Ég ræskti mig þá og
sagði: „já ókey, ég er náttúrulega
eiginlega svona miðaldra og að fara
að gefa út fyrstu bók.“
Þá flýtti hún sér að bæta við:
„Eða sko alla vega þeir sem eru að
skrifa um hesta“ - nú er ég í panikki
að renna yfir hvort ég minnist
nokkur staðar á einhver hófdýr í
minni bók.“
Stefán Páls-
son sagnfræð-
ingur deildi frétt
um frásögn af
kynjamismunun
innan KSÍ og skrif-
aði með: „Þegar ég skrifaði sögu
Fram fyrir um áratug síðan, var
óþægilegast að fjalla um þá vand-
ræðalegu og gölnu ákvörðun þegar
meistaraflokkur kvenna í fótbolt-
anum var lagður niður um 1980 til
að spara grasið í Safamýri. Fram að
því hafði Fram átt eitt sterkasta
kvennalið landsins og þótt menn
sæju að sér innan árs hefur það
aldrei náð fyrr styrk.“ Stefán bætti
svo við: „Svo sanngirni sé gætt, þá
var þessi ákvörðun tekin á tíma þar
sem knattspyrnudeild Fram stóð
fremur veikt, gömlu stjórnendurnir
höfðu smáhætt en ný kynslóð ekki
tekið við. Það þýddi að það var
mikið basl og deildin félagslega
veik. Strax í kjölfarið kom svo inn
gríðarlega öflugur hópur með Hall-
dór B. Jónssyni og félögum. Þeir
hefðu aldrei gert þessi mistök. Og
ef kvennaflokkurinn hefði bara
fengið að lifa þetta eina ár er ég
viss um að félagið ætti nokkra
meistaratitla á afrekaskránni.“
AF NETINU