Jökull - 01.01.2004, Side 81

Jöklabreytingar 2002–2003
er ógerleg vegna þess að jaðarinn er hulinn þykku aur-
lagi. Sama er að segja um Hrútárjökul. Hann „er sem
fyrr hulinn þykku grjótlag. En á bak við grjótjökulinn
hefur hann þynnst verulega og þar sem Hrútá kemur í
ljós hefur myndast geil eða kriki töluvert langt upp í
jökulinn þar sem hún rennur um aura.“
„Fjallsárlón nær nú vestur á móts við Gamlasel
eða vestarlega móts við Sprekalónskamb. Þó geng-
ur enn talsvert öflugur jökultangi að landi á stuttum
kafla og spyrnir þar í brattan og háan bakka. Þar er
eini staðurinn sem hægt er að mæla jaðar Fjallsjökuls
nálægt miðju.“
„Til að mæla jöklana næst Breiðamerkurfjalli fór-
um við Hálfdan á báti inn eftir Fjallsárlóni til að kom-
ast inn fyrir Breiðá. (Áin eyðilagði kláfferjuna í fyrra
í foráttu vexti.) Athyglisvert er að sjá landslagið, sem
vesturjaðar Breiðamerkurjökuls er að hörfa af, því að
þar er sums staðar óhreyfður jarðvegur með jurtaleif-
um í. Þetta sést þar sem smálækur hefur hreinsað
burtu efsta sandlagið.“
Við vestara merkið hjá Heinabergsjökli var annars
vegar mælt frá stöng nr. 155 og gaf það -43 m sem
notað er í töflu. Hins vegar mældist Eyjólfi -33 m frá
nýju merki. Þegar mælt er yfir lón eins og hér er gert
þá verður að gera ráð fyrir nokkurri óvissu þannig að
tölurnar hér eru vel samrýmanlegar.
Jónas Helgason gerði sér ferð að merkjum við
Kverkjökul og gerir ráð fyrir að eiga þangað leið á
næstu árum og vitja merkjanna með málband í hendi.
Mæling Jónasar, sem var ekki nákvæm, gefur til
kynna að jökulsporðurinn hafi fjarlægst merkin um
tæplega 100 m síðan árið 2000.
Rjúpnabrekkujökull – Smári Sigurðsson segir jök-
ulsporðinn mynda skarpa línu á sléttu undirlagi og
því hægt að mæla breytinguna af öryggi. Hann setti
þriðja járnstaurinn í mælilínuna. Jökulröndin hefur
hopað ofan af gömlum jökulruðningi og skýrir það
stóra stökkið sem varð fyrir 2 árum.
SUMMARY
Glacier variations 1930–1960, 1960–1990 and
2002–2003
The winter of 2002-2003 was the second warmest
on the instrumental record, that reaches back to the
early 19th century. Despite considerable precipita-
tion, snow did not remain on the ground, even in
the highlands. Glacier variations were measured at
55 locations. Five glacier snouts advanced, two due
to surging, one snout was stationary, and the rest
retreated. Monitoring was started at a new site in
northern Iceland where a small cirque glacier, Búr-
fellsjökull, is surging.
Mass balance has been calculated again as an-
nounced in the last issue of Jökull. The new assess-
ment is based on a new surface map and redetermi-
nation of ice divides. Recalculation has changed the
values for net balance of Blágnípujökull considerably,
mainly due to changes made to the ice divides. How-
ever, this reevaluation made little alterations to the
mass balance on the other two sides of Hofsjökull.
The area of Hofsjökull was measured as 946 km2
on the AMS maps (Series C762 scale 1:50,000),
which were compiled from 1945 and 1946 aerial pho-
tographs. Measurement on satellite image (Landsat
5) from 1986 yielded 911 km2 and aerial orthopho-
tographs from 1999 gave 889 km2. In the present
warm climate, the area of the ice cap is expected to
decrease by at least 0.2% per year. According to mass
balance for 2002–2003, Hofsjökull, on average, has
lost more than 1 m w. eq., which is close to 0.5% of
its total volume.
HEIMILDIR
Helgi Björnsson 1988. Hydrology of ice caps in volcanic
regions. Vísindafélag Íslendinga, 45, 139 s.
Oddur Sigurðsson 1989. Afkoma Hofsjökuls 1987–1988.
Orkustofnun, OS-91005/VOD-02B.
Oddur Sigurðsson 1991. Afkoma Hofsjökuls 1988–1989.
Orkustofnun, OS-91052/VOD-08B.
Oddur Sigurðsson 1993. Afkoma nokkurra jökla á Íslandi
1989–1992. Orkustofnun, OS-93032/VOD-02.
Oddur Sigurðsson og Ólafur Jens Sigurðsson 1998.
Afkoma nokkurra jökla á Íslandi 1992–1997. Unn-
ið fyrir auðlindadeild Orkustofnunar, Reykjavík.
Orkustofnun, OS-98082.
Oddur Sigurðsson, Þorsteinn Þorsteinsson, Stefán Már
Ágústsson og Bergur Einarsson í útgáfu 2005. Afkoma
Hofsjökuls 1997–2004. Orkustofnun.
JÖKULL No. 54, 2004 81