Skírnir - 01.09.2011, Blaðsíða 135

SKÍRNIR
MANNABORN ERU MERKILEG
365
að kveðja þá kvenmynd sem birtist þar í hverju ljóðinu á fætur öðru,
og sú spurning hlýtur að vakna: Hvað býr hér undir hjá skáldinu?
Er það konan — með ákveðnum greini — sem Halldór er að kveðja,
er hann að snúa baki við hinu kyninu?
Við vitum að Halldór hefur þegar þarna er komið sögu skrifað
sig langleiðina frá kaþólskunni og kaþólsku kirkjunni,7 og ljóðin
fjalla að mér sýnist óbeint um þessi skil í lífi skáldsins. Hann hafði
um skeið dvalist í klaustri meðal munka og hugleitt af alvöru að ger-
ast kaþólskur prestur. Ef til vill má hugsa sér að kvenmyndin sé —
öðrum þræði að minnsta kosti — persónugervingur kaþólsku kirkj-
unnar og að það sé við hana og sjálfan sig um leið sem Halldór segir:
„Elskan mín, ég verð að fara“. Allegórískur lestur á skáldverkum
er að vísu alltaf varasamur, en tvennt ýtir undir hann hér: það að
samkvæmt fornri túlkunarhefð Biblíunnar er kirkjan brúður Krists
og hitt að Halldór er um þetta leyti að segja skilið við þá merku
stofnun.8 Hafa ber í huga að allegóría fer fram á tveimur sviðum og
ljóð þarf að vera fullgilt á þeim báðum samtímis. Þá kröfu uppfyllir
bálkurinn að mestu þó nokkur ljóðanna séu greinilega annars eðlis.
Fyrsta ljóðið hljóðar svo:
Þú ert sem saungur í sefi
eða seimur í gömlu stefi,
og mér gleymast aldrei aldrei
þín ástblíðu sorgarhót.
Blessi nú guð þína lituðu lokka
og ljái þér hvíta bómullarsokka,
vefji sál þína silki
og signi þinn tæpa fót,
að hann steyti ekki framar við 1 . . 2 . . 3 — grjót,
og geymi þig helst í hylki —
7 Sbr. Halldór Laxness 1976: 220: „Ég snerist til kaþólskrar trúar og skrifaði mig
frjálsan af kaþólskunni aftur í Vefaranum mikla þó án þess að afneita grundvall-
arhugmynd kirkjunnar [sem væntanlega er hugmyndin um samfélag (ÞÞ)]. Ég
hvarf til Amriku þar sem ég rétti mig við og komst aftur til manna.“ Sbr. einnig
Halldór Guðmundsson 2004: 185-87.
8 Einnig Milton taldi að hugsa bæri kirkjuna „not as a „mother" but as a young
bride about to be instructed in her duties“ (Frye 1982: 86).