Safnablaðið Kvistur - 01.11.2014, Blaðsíða 14

Safnablaðið Kvistur - 01.11.2014, Blaðsíða 14
NÝ LÖG OG BREYTTAR ÁHERSLUR Safnasjódur Safnasjóði var komið á fót árið 2001 með setningu safnalaga. Þau áttu að leysa af hólmi eldra kerfi styrkveitinga til byggðasafna sem Þjóðminjasafn íslands hafði séð um og var skilgreint í þjóðminjalögum og eldri lögum. Hugmyndin á bak við stofnun safnasjóðs var að koma úthlutuninni í fast faglegt form og að öll söfn sem uppfylltu skilyrði lag- anna gætu sótt um styrki frá ríkinu til starfsemi sinnar. Á árunurn 2003 til 2012 var úthlutað úr safnasjóði samkvæmt þessum lögum en áhersl- ur og aðferðir breyttust milli ára. Við það fyrirkomulag sem tíðkast hefur frá árinu 2012 þ.e. að allir rekstrarstyrkir séu jafn háir, eða 1 millj. kr., hefur dregið úr vægi þeirra í rekstri safnanna. Það er í takt við almenna breytingu á styrkjum frá ríkinu til menningarstarfsemi þar sem áherslan hefur færst yfir á styrki í skilgreind verkefni í stað almennra rekstrarstyrkja. í gildandi safnalögum segir að sjóðn- um sé heimilt að veita allt að 40% af ráðstöfunarfé sínu í styrki til að efla rekstur viðurlcenndra safna. Mikilvægt er að safnasjóður nýti það talcmarkaða fé sem hann hefur til úthlutunar með sem bestum hætti. Sú aðferð að deila jafnháum rekstr- arstyrkjum til allra sem sækja um slíka styrki er ekki vænleg leið til að ná fram skilgreindum markmiðum. Hlutfall rekstrarstyrkja úr safnasjóði af heildarrekstrarfé safna var árið 2011 um 2,7%, þetta hlutfall er þó mjög misjafnt eftir rekstrarumfangi. Hæst er það um 20%. Heildarfjöldi veittra rekstrarstyrkja árið 2014 var 37, samtals 37 milljónir. Ný safnalög 141/2011 Um áramótin 2012/13 tóku ný safna- lög gildi. Þau eru um margt frá- brugðin eldri lögum. Sem dæmi má nefna að nú geta aðrir aðilar en söfn sótt um verkefnastyrki úr sjóðnum. Tekið er fram að einungis söfn sem hafa hlotið viðurkenningu sam- kvæmt safnalögum geta sótt um rekstrarstyrk í sjóðinn en þó ekki söfn í eigu ríkisins. í lögunum kemur fram að elcki er um rétt viðurkenndra safna til rekstrarstyrks að ræða held- ur aðeins rétt til þess að sækja um slíkan styrk hljóti þau ekki rekstrar- styrk á fjárlögum. í athugasemdum með frumvarpinu segir um rekstr- arstyrki að „að fjárhagsgrundvöllur viðurkenndra safna skuli vera tryggð- ur af eigendum þeirra og þannig er lögð áhersla á að rekstur safna sé á ábyrgð eigenda. Því ber að líta á rekstrarstyrki sem veittir verða sam- kvæmt þessari heimild sem viðbót við rekstrarfé umræddra safna, fé sem er ætlað að efla starfsemi þeirra, en er ekki hluti af nauðsynlegum rekstrar- grunni þeirra." Hlutverk sjóðsins eigi fyrst og fremst að vera að styrkja skil- greind verkefni á sviði safna. Það safnaráð sem skipað var í upp- hafi árs 2013 lét það verða sitt fyrsta verk að breyta aðferðum við mat og úthlutun verkefnastyrkja og var í fyrsta sinn úthlutað eftir nýjum út- hlutunarreglum og verklagi árið 2014. Höfuðáhersla er lögð á faglegt mat og gagnsæi og eru viðmið ráðsins birt á heimasíðu þess. Nokkrar áherslu- breytingar eru í reglunum frá því sem verið hefur í takt við ný safna- lög. Nú hefur safnaráð heimild til að ákveða hvort sjóðurinn leggi áherslu á ákveðna þætti safnastarfs í úthlutun verkefnastyrkja hvers árs og sjóðnum er nú í fyrsta sinn heimilt að styrkja aðra starfsemi en söfn til að efla faglegt safnastarf, m.a. rannsóknir á starfssviði sjóðsins. Það reyndi á þetta ákvæði laganna strax við úthlutun ársins 2013 og fengu meðal annarra Félag íslenskra safna og safnmanna og Rekstrarfélag Sarps úthlutað úr sjóðn- um samkvæmt þessu ákvæði laganna. í úthlutunarreglunum kemur fram að safnaráð leggur faglegt mat á gæði verkefna og metur styrkhæfi umsókna með tilliti til verkefna og gildis þeirra fyrir safnastarf al- mennt og gerir tillögu um upphæð styrkja. Ekki verður sjálfkrafa út- hlutað til allra verkefna sem stand- ast lágmarksviðmið safnaráðs heldur munu upphæðir og fjöldi styrkja ráðast af auglýstum áherslum hvert ár skv. 2. gr„ ráðstöfunarfé sjóðsins og fjölda og gæðum umsólcna. Nú er unnið að sambærilegum breyting- um á úthlutun rekstrarstyrkja með það að leiðarljósi að þeir peningar sem safnasjóður hefur úr að spila ár hvert nýtist sem best faglegu safna- starfi til framdráttar. Ágústa Kristófersdóttir, framkvæmdastjóri Safnaráðs 14

x

Safnablaðið Kvistur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Safnablaðið Kvistur
https://timarit.is/publication/1310

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.