Morgunblaðið - 10.11.2018, Page 30

30 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. NÓVEMBER 2018
Þingi Alþýðu-
sambands Íslands er
tiltölulega nýlokið. ASÍ
kaus sér nýja forustu.
Gylfi Arnbjörnsson lét
af störfum sem forseti
eftir tíu ára starf í því
embætti en áður hafði
hann verið starfs-
maður sambandsins.
Gylfi var öflugur for-
seti og lét mikið að sér
kveða, en síðustu árin hlaut hann
talsverða gagnýni fyrir að vera ekki
nógu róttækur í baráttu fyrir hærra
kaupgjaldi launafólks. Nýir verka-
lýðsleiðtogar stóðu einkum fyrir
þessari gagnýni og áttu stóran þátt í
að Gylfi dró sig í hlé og gaf ekki kost
á sér til forsetaembættis á ný á síð-
asta þingi. Í stað Gylfa var Drífa
Snædal kosin forseti ASÍ. Þau áttu
það sameiginlegt, Gylfi og Drífa, að
bæði höfðu þau verið starfsmenn
verkalýðshreyfingarinnar áður en
þau voru kosin til æðstu metorða í
hreyfingunni.
Verður stefna Drífu
róttækari?
Það verður fylgst vel
með því hvort nýr for-
seti ASÍ breytir stefnu
ASÍ í kjaramálum, þ.e.
hvort hún tekur upp
róttækari stefnu í þeim
málum en Gylfi hafði.
Nokkru áður en þing
ASÍ var haldið hafði
náðst samkomulag í
Starfsgreinasamband-
inu um launakröfur
verkalýðsfélaganna í kjaradeilu
þeirri sem fram undan er. Sú kröfu-
gerð er mjög hliðstæð þeirri kröfu-
gerð sem lögð var fram 2015. Krafan
nú er 425 þús. kr. á mánuði á þrem-
ur árum. Brúttólaun eru í dag 300
þús. kr. á mánuði. Fyrsta hækkun
taki gildi um næstu áramót, eða um
42 þús. kr. Það er 14% hækkun. (Til
samanburðar má geta þess að fyrsta
hækkun í maí 2015 var 14,5%.) Laun
hækki síðan ári síðar um 14% á ný
og tveimur árum síðar um önnur
14% en þá verði þau komin í 425 þús.
kr. á mánuði (fyrir skatt). Margir
fulltrúar atvinnurekenda og hægri-
manna telja þessar kröfur alltof há-
ar og segja að atvinnulífið standi
ekki undir þeim. En það sama var
sagt 2015. Þá var sagt að óðaverð-
bólga mundi hljótast af svo mikilli
hækkun og atvinnulífið ekki rísa
undir henni. En engin verðbólga
hlaust af hækkuninni og atvinnulífið
hefur dafnað vel síðan.
Nú er eftir að sjá hvernig semst á
milli verkafólks og atvinnurekenda.
Ríkisstjórnin hefur tekið sér stöðu
með atvinnurekendum. Forsætis-
ráðherra fékk Gylfa Zoëga hagfræð-
ing til þess að meta hvað svigrúm at-
vinnulífsins fyrir launahækkanir
væri mikið. Hann sagði 4%. Í fjár-
lagafrumvarpinu er þó aðeins gert
ráð fyrir 3,4% hækkun. Ljóst er að
forsætisráðherra berst gegn launa-
hækkunum umfram mat Gylfa
Zoëga og margt bendir til þess að
fjármálaráðherra vilji halda launa-
hækkunum enn meira niðri (sbr.
fjárlagafrv.) Það verður því á bratt-
ann að sækja hjá Starfsgreina-
sambandinu og verkalýðsfélög-
unum. Þau eiga ekki aðeins í höggi
við atvinnurekendur heldur einnig
ríkisstjórnina. Það fer ekki á milli
mála að ríkisstjórnin vill heldur
veita verkafólki félagsmálapakka.
Verkalýðshreyfingin vill fá skattaí-
vilnanir, t.d. skattfrelsi lægstu launa
(300 þús. á mánuði) og ráðstafanir í
húsnæðismálum sem hald er í.
Vandinn er aðeins sá hvernig
tryggja á að pappírar frá ríkis-
stjórninni um ráðstafanir í þessum
málum og fleirum haldi. Síðan þarf
auk þess að lyfta lágmarkslaunum
svo unnt sé að framfleyta sér á þeim.
Það er ekki unnt í dag. Lágmarks-
laun eftir skatt eru í dag 235 þús. kr.
á mánuði. Þetta er ótrúleg tala.
Engin leið er að lifa af þessari hung-
urlús. Ég heyrði að Drífa Snædal,
nýr forseti ASÍ, sagði í umræðum
nokkru fyrir þing ASÍ að engin leið
væri að lifa af 300 þús. kr. á mánuði
fyrir skatt; það væri ef til vill mögu-
legt að lifa af 425 þús. kr. á mánuði
fyrir skatt. Ég er sammála því. Það
er lágmark.
Margir eldri borgarar telja að
laun láglaunafólks séu eldri borg-
urum óviðkomandi. En það er ekki
rétt. Hagsmunir eldri borgara og
lægst launuðu launþeganna eru
samofnir. Nokkrir stjórnmálaflokk-
ar vilja að hækkanir á lífeyri aldr-
aðra og öryrkja séu tengdar launa-
hækkunum láglaunafólks. Þegar
laun hækki eigi lífeyrir að hækka en
ekki meira en launin. Samkvæmt
þessu er ljóst að það skiptir miklu
máli fyrir eldri borgara hvernig
launamálin leysast á almennum
markaði. Ef launin hækka verulega
má búast við að lægsti lífeyrir hækki
verulega. Ef launahækkanir verða
mjög litlar, kjarabætur fremur
veittar í formi félagslegra ráðstaf-
ana, mun lífeyrir einnig hækka mjög
lítið.
Um stefnuna í þessu efni er nú
tekist milli aðila vinnumarkaðarins
og í viðræðum þeirra við ríkisvaldið.
Raunhæfar ráðstafanir í skatta- og
Hækka þarf lágmarkslaun og lífeyri aldraðra
Eftir Björgvin
Guðmundsson »Krafan nú er 425
þús. kr. á mánuði
eftir þrjú ár. Brúttólaun
í dag eru 300 þús. kr. á
mánuði.
Björgvin Guðmundsson
á 1960
rslur í boð
00,- stk.
Gylfaflöt 16-18 •112 Reykjavik • Sími 553 5200 • solo.is
Íslensk hönnun og framleiðsla
/solohusgogn
i
E-60 Stólar
Klassísk hönnun fr
Ýmsir litir og útfæ
Verð frá 28.1 Retro borð m/stálkanti
Fáanlegt í mörgum stærðum
Verð frá 109.200,- E-60 Bekkur
Til í fleiri litum og
lengdum
Verð frá 71.200
HIN FAGRA OG FORNA ALBANÍA
ALBANÍA
WWW.TRANSATLANTIC.IS SÍMI: 588 8900
Albanía hefur nú loksins opnast
fyrir erlendum ferðamönnum.
Enn hefur alþjóðavæðingin ekki
náð að festa þar rætur og er lítt
sjáanleg. Þar má sjá ævaforna
menningu, söguna á hverju horni,
gríðar fallega náttúru og fagrar
strendur og kynnast einstakri
gestrisni heimamanna þar sem
gömul gildi eru í hávegum höfð.
PÁSKA-
FERÐ16. - 26. apríl
VERÐ 266.900.-
á mann í 2ja manna herbergi miðað við gengi dagsins.
Innifalið: Flug, hótel með hálfu fæði í Albaníu, öll keyrsla
í Albaníu, allar skoðunarferðir, ísl. fararstjóri, skattar og
aðgangur þar sem við á.
Í tillögu að Sam-
gönguáætlun 2019-
2033 og tilheyrandi
Umhverfisskýrslu er
ekki gerður grein-
armunur á að-
ferðafræði í dreifbýli
og þéttbýli. Mark-
miðið um greiðar sam-
göngur er efst á lista
en það stangast oft á
tíðum á við markmið
um öruggar, hag-
kvæmar og sjálfbærar samgöngur
með tilliti til umhverfis. Í bæjum
ætti forgangsröðun að vera önnur
en á löngum þjóðvegaköflum. Þá
skortir verulega á að samgöngu-
áætlun styðji við eða fylgi eftir
áformum og fyrirhuguðum aðgerð-
um í loftslagsmálum.
Á meðan Vegagerðin vinnur með
sömu markmið í dreifbýli og þétt-
býli er viðbúið að árekstrar verði
við sveitarfélög víða á landinu.
Greiðar samgöngur hafa í gegnum
árin verið túlkaðar þannig af
Vegagerðinni að fólk komist sem
hraðast leiðar sinnar. Áhersla í
þéttbýli er hinsvegar oftast á
öruggar samgöngur, lækkun á um-
ferðarhraða og aðgengi hjólandi og
gangandi. Hraðinn er ágætis
markmið í dreifbýlinu á löngum
vegarköflum milli sveitarfélaga, en
þegar komið er inn í þéttbýli er
aðgengi mikilvægara en hraði.
Verkfræðingafélag Íslands (VFÍ)
leggur til í umsögn sinni um sam-
gönguáætlun að markmiðið um
greiðar samgöngur verði fellt út.
Hinum fjórum meginmarkmið-
unum, öruggar, hagkvæmar, um-
hverfislega sjálfbærar samgöngur
og jákvæð byggðaþróun, verði gert
hærra undir höfði. Í stað mark-
miðs um greiðar sam-
göngur komi markmið
um aðgengi og hreyf-
anleika (e. Mobility).
Áhrifin af þannig
breyttri forgangsröðun
yrðu þau að við ný-
framkvæmdir yrðu
slysamestu vegarkafl-
arnir lagaðir fyrst. Í
dreifbýli gæti þetta
þýtt breikkun á vegi
og aðgreining aksturs-
stefnu með meiri um-
ferðarhraða. Í þéttbýli
gæti minni hraði,
hraðahindranir og fleiri umferð-
arljós orðið upp á teningunum. Sé
markmiðið aðgengi og öruggar
samgöngur þarf öðruvísi aðgerðir í
dreifbýli heldur en þéttbýli.
Róttækra aðgerða þörf
Íslensk stjórnvöld hafa skuld-
bundið sig til þess að ná fram 40%
samdrætti í losun gróðurhúsa-
lofttegunda árið 2030 miðað við ár-
ið 1990. Frá upphafsárinu hefur
losun frá vegasamgöngum aukist
um 85%. Enda þótt umferð nú-
tímans skilji eftir sig minna kolefn-
isspor fyrir hvern ekinn kílómetra,
má að óbreyttu gera ráð fyrir að
umferð aukist um 40% fram til árs-
ins 2030. Róttækra aðgerða er því
þörf á sviði samgangna eigi niður-
staðan ekki að verða sú að Íslend-
ingar neyðist til að kaupa stóran
losunarkvóta fyrir 20-30 evrur
hvert losunartonn upp úr 2030.
Þetta virðist ekki vera áhyggjuefni
samgönguyfirvalda á áætlunar-
tímabilinu.
Í Samgönguáætlun er talað mjög
almennum orðum um áherslur sem
eiga að draga úr losun í samræmi
við aðgerðaáætlun í loftslagsmálum
en án allra úrskýringa um ráðgerða
eftirfylgni. Rætt er um fræðslu og
Árekstur í samgöngu
Eftir Lilju Guðríði
Karlsdóttur
Lilja Guðríður
Karlsdóttir
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn
í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu
notanda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar-
hringinn. Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í
síma 569-1100 frá kl. 8-18.