Fréttablaðið - 02.03.2019, Page 18

ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Einar Þór Sverrisson FORSTJÓRI: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir ÚTGEFANDI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
RITSTJÓRAR: Kjartan Hreinn Njálssson kjartanh@frettabladid.is, Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Sunna Karen Sigurþórsdóttir sunnak@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 85.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is
MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Gunnar
Kristín
Þorsteinsdóttir
kristin@frettabladid.is
Mín skoðun Sif Sigmarsdóttir

Þeir vita, að
þeir sjálfir
eru tilefnið
– þeirra
gjörðir. Þeir
flækjast
fyrir. Þeir
vita líka að
með
raunsæi má
endurvinna
traust.
KOMDU
Í
– dásamleg deild samfélagsins
OPIÐ UM HELGAR FRÁ KL. 11 – 17
K
V
IK
A
Árið 1960, þegar Bonnie Tiburzi var tólf ára, fór hún í sinn fyrsta flugtíma. Sextán ára var hún farin að stunda sóló-flug. Hún gerðist
flugkennari og flaug leiguvélum. Þegar Bonnie tjáði
fjölskyldu sinni og vinum að hana langaði til að verða
atvinnuflugmaður voru undirtektirnar dræmar. Engin
fordæmi voru fyrir því að konur störfuðu sem atvinnu-
flugmenn. Meira að segja bróðir hennar sagði að flug-
félögin myndu aldrei ráða hana því karlmenn þyrftu
á störfunum að halda til að „sjá fjölskyldum sínum
farborða og hafa efni á að búa í fallegum húsum“.
„En mig langar líka í fallegt hús,“ svaraði Bonnie.
Hana langaði í starfsferil og hún vildi geta séð sér far-
borða. Bonnie lét ekki hugfallast. Hún skrifaði hverju
einasta flugfélagi í Bandaríkjunum og óskaði eftir
starfi sem flugmaður. Þegar framtakið skilaði ekki
árangri skrifaði hún þeim aftur. Og aftur.
Árið 1973, þegar Bonnie var 24 ára, varð hún fyrsta
konan sem ráðin var í starf flugmanns hjá flugfélaginu
American Airlines og jafnframt fyrst kvenna í sögu
Bandaríkjanna til að fljúga fyrir eitt af stóru áætlunar-
flugfélögunum. Hún var eina konan í hópi 214 nýrra
flugmanna.
Bonnie sagði frá því í nýlegu viðtali við BBC að þegar
hún hóf störf hjá American Airlines kom forstjórinn að
máli við hana. Honum hafði borist bréf frá eiginkonu
manns sem hafði sótt um flugmannsstöðu á sama tíma
og Bonnie en ekki fengið. Í bréfinu hélt eiginkonan því
fram að með því að ráða konu í stöðu flugmanns hefði
starfið verið haft af manni hennar; að verið væri að
taka mat úr munni barnanna þeirra. Forstjóri Amer-
ican Airlines bað Bonnie um að svara bréfinu. Bonnie
skrifaði konunni af kurteisi en bætti við í lok bréfsins:
„Ég vona að þú hafir skrifað hinum flugmönnunum 213
sama bréf og mér.“
Hóflegar milljónir
Átök á íslenskum vinnumarkaði fara harðnandi. Verk-
föll blasa við. Uppi eru raddir sem segja kröfur verka-
fólks mikla ógn:
l „Það er áhyggjuefni hversu lítið er gert með áhrif
umfangsmikilla launahækkana á stöðugleika,“ segir
aðalhagfræðingur Íslandsbanka.
l Árangri við að tryggja stoðir hagkerfisins og stöðug-
leika síðustu ár er hægt „að glutra niður á stuttum
tíma“, segir framkvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins.
l „Kröfugerðarfólk“ forðast umræðu um „áhrif þeirra
krafna sem lagðar hafa verið fram“, segir dósent í
hagfræði.
Í sumum herbúðum kveður þó við annan tón:
l Bankastjóri Landsbankans fékk nýverið launa-
hækkun sem hljóðaði upp á 1,7 milljónir. „Hún er
hófleg,“ segir formaður bankaráðs Landsbankans.
l Forstjóri Íslandsbanka er með 4,4 milljónir í laun
með hlunnindum á mánuði. „Stjórn Íslandsbanka
ánægð með Birnu,“ kveður í fyrirsögn.
l Fyrrverandi forstjóri N1 furðar sig á að það sé álitið
„mikill glæpur“ að greiða bankastjórum há laun.
Ekki heilagur réttur
Í dag hlær fólk að eiginkonu f lugmannsins sem
fannst Bonnie Tiburzi hafa hrifsað til sín eitthvað
sem var með réttu mannsins hennar þegar Bonnie
var ráðin f lugmaður. Engu að síður líðum við sömu
tilætlunarsemi í dag.
Þeir sem láta eins og það sé sjálfsögð krafa að hinir
launalægstu gæti stöðugleikans í landinu eru haldnir
sömu firru og eiginkona f lugmannsins. Forgangur
til efnahagslegra yfirburða er ekki heilagur réttur
neins. Það er ekki á ábyrgð ræstitækna að halda sig
til hlés svo að millistjórnendur geti „haft efni á að
búa í fallegum húsum“. Krafa hótelþernu um að geta
brauðfætt börn sín út mánuðinn er ekki stuldur á
mat úr munni barna sviðsstjóra, sérfræðinga eða
ráðgjafa.
Bonnie sagðist vona að eiginkona f lugmannsins
hefði skrifað hinum f lugmönnunum 213 sama bréf
og henni. Þeir sem prédika nú um hætturnar sem
steðja að stöðugleikanum ættu að íhuga að beina
þeim boðskap í aðrar áttir – jafnvel 213 áttir.
Að stela mat úr munni
Dregið hefur úr trausti til Alþingis og borgarstjórnar, samkvæmt könnun Gallup. En dómskerfinu, lögreglunni og ríkissaksóknara vex ásmegin í vitund þjóðarinnar.Gallup spurði eins og endranær um
traust á stofnunum. Nokkrar breytingar eru frá í fyrra.
Traust til Alþingis mælist mun minna og sama á við um
borgarstjórn Reykjavíkur. Raunar skipast þessar tvær
stærstu stofnanir kjörinna fulltrúa í landinu í neðstu
sætin.
Traust til dómskerfisins mælist meira og ríkissak-
sóknari og lögregla vaxa í áliti hjá þjóðinni. Land-
helgisgæslan ber eftir sem áður höfuð og herðar yfir
aðrar stofnanir, en um níu af tíu Íslendingum treysta
henni, svipað hlutfall og síðustu ár. Forsetinn kemur
fast á hæla henni, en rúmlega 83 prósent bera traust til
embættis Guðna Th.
Traust til Alþingis mælist um 18 prósent. Í fyrra báru
um þrír af hverjum tíu traust til þess, hlutfallið næstum
helmingast. Hlýtur að vera áfall fyrir þingheim. Borgar-
stjórn fær líka á baukinn. Traustið skreppur saman
um þriðjung, heil 8 prósentustig, eða úr 24 af hundraði
í tæplega 16. Óvinsælt bankakerfi hefur lengi verið í
neðsta sæti en skipar nú þriðja sætið á skammarlist-
anum, á eftir ráðhúsinu og Alþingi. Einhvern tíma hefði
það þótt saga til næsta bæjar.
Hvað veldur? Margt kemur til. Dvínandi álit á
stjórnmálafólki í vestrænum lýðræðisríkjum – önnur
Norðurlönd eru undantekning frá þeirri reglu. Íslenskir
stjórnmálamenn liggja einkar vel við höggi af mörgum
sökum. Klaustursmálið, sagan endalausa, sem enginn
ætlar að læra af. Þingmaðurinn sem ekur hring eftir
hring á okkar kostnað, en félagarnir slá um hann
skjaldborg. Kjararáð, og margföld launahækkun til
stjórnmálamanna og toppanna í opinbera geiranum
er á ábyrgð stjórnmálamannanna, sem þannig skapa
jarðveg fyrir róttækni í verkalýðsbaráttunni og munn-
söfnuð sem minnir á gamla tíma. Það þarf tvo til. Við
bætist óráðsían í borgarstjórn.
Þetta snýst um tilfinningar fólks. Fólki ofbýður
hegðun sumra kjörinna fulltrúa, sem þverskallast enda-
laust við og eru tregir til að kannast við yfirsjónir sínar.
Enginn segir af sér. Kraumandi reiðin finnur sér farveg
á samfélagsmiðlum og magnast fyrir vikið. Ekki er hægt
að reka kjörna fulltrúa úr starfi nema í kosningum.
Stjórnmálamenn þurfa að fara í naflaskoðun.
Þeir þurfa að líta til nálægra landa, þar sem kollegar
draga sig í hlé þegar þeir verða of umdeildir fyrir annað
en málefnin sem tekist er á um. Þeir finna á eigin skinni,
að það þjóni málstað þeirra best að hverfa á braut í von
um að landið rísi. Þeir vita, að þeir sjálfir eru tilefnið –
þeirra gjörðir. Þeir flækjast fyrir. Þeir vita líka að með
raunsæi má endurvinna traust. Þeir geta svo sannarlega
átt afturkvæmt eins og dæmin sanna.
Í nálægum löndum þykir stórmannlegt að kannast
við yfirsjónir sínar. Hér þekkist vart að fólk dragi sig í
hlé. Þar til íslenskir stjórnmálamenn taka upp þann sið
af sjálfsdáðum, má búast við að Alþingi og borgarstjórn
sitji sem fastast í skammarsætunum, hvað varðar traust
fólksins í landinu.
Flækjast fyrir
2 . M A R S 2 0 1 9 L A U G A R D A G U R18 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN
0
2
-0
3
-2
0
1
9

0
4
:5
5
F
B
1
2
0
s
_
P
1
0
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
9
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
2
7
7
-F
0
7
8
2
2
7
7
-E
F
3
C
2
2
7
7
-E
E
0
0
2
2
7
7
-E
C
C
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
B

F
B
1
2
0
s
_
1
_
3
_
2
0
1
9
C
M
Y
K