Fréttablaðið - 16.03.2019, Page 30

Fréttablaðið - 16.03.2019, Page 30
Þorbjörg Þorvaldsdóttir tók við formennsku í Samtökunum ’78 í byrjun mánaðar. Hún stundar doktorsnám í íslenskri málfræði við Háskóla Íslands og er tiltölulega nýflutt heim frá Hollandi þar sem hún lauk MA-prófi í málvísindum frá Leiden University. Þorbjörg er kvænt Silju Ýri S. Leifsdóttur lífeindafræðingi. Þær eiga eina dóttur, Valbjörgu Maríu þriggja ára. Þorbjörg er fyrsti for- maður Samtakanna sem er opin- berlega tvíkynhneigð. „Við Silja giftum okkur frekar ungar, ég var 24 ára og hún 23 ára gömul. Hún starfar sem lífeinda- fræðingur. Við búum í Garðabæ,“ segir Þorbjörg um hagi sína. „Ég sé fyrir mér að halda áfram því góða starfi sem hefur verið í samtökunum. Ég vil byggja á þeim grunni. Samtökin hafa stækkað undanfarið,“ segir Þorbjörg og vill styðja við enn frekari vöxt sam- takanna. „Ég vil auka fræðsluna og þjón- usta f leira fólk, það er mikil eftir- spurn eftir þeirri þjónustu sem samtökin bjóða upp á. „Fólk getur hringt á skrifstofuna og óskað eftir ráðgjöf. Þetta getur verið fólk sem er ekki komið út úr skápnum, eða fólk sem er löngu komið út úr skápnum og vill ræða við ráðgjafa um fjöl- skyldu- eða samskiptavandamál. Eða þarf bara á stuðningi að halda. Hælisleitendur nýta sér ráðgjöfina líka,“ segir Þorbjörg en samtökin veita þessa þjónustu frítt í gegnum samninga við hið opinbera. Sex ráð- gjafar og lögfræðingur eru til taks og hitta skjólstæðinga samtakanna og ræða við þá. Skref í rétta átt Samtökin fagna ýmsum breyting- um á hag hinsegin fólks. Nýverið var tekin til endurskoðunar blóð- gjöf karlmanna sem stunda kynlíf með karlmönnum. Þó lýstu sam- tökin vonbrigðum með tillögur ráð- gjafarnefndar um að þeir megi ekki gefa blóð fyrr en eftir tólf mánaða kynlífsbindindi. Hún nefnir f leiri áríðandi verk- efni á sínu borði sem varða hags- muni hinsegin fólks. Tvö frumvörp liggja nú fyrir Alþingi sem varða hagsmuni hinsegin fólks. Frum- varp til laga um kynrænt sjálfræði og frumvarp til laga um breytingu á almennum hegningarlögum sem tekur til þrengingar ákvæðis um hatursorðræðu. Getur fengið að malla í kerfinu „Frumvarp um kynrænt sjálfræði er mjög mikilvægt en það eru nokkrir gallar á því,“ segir hún. „Það er búið að fjarlægja hluta frumvarpsins sem var í drögum þess áður en það var sett inn á samráðsgáttina. Sá hluti snýr að banni á óafturkræf- um aðgerðum á intersex börnum. Stjórnvöld hafa ekki haft kjark til að setja þetta á dagskrá. Ég tel að þau hafi óttast að þetta mikilvæga ákvæði yrði umdeilt. Og það var ákveðið að kalla til samráðshóp og lækna að borðinu. Sem er gott og blessað en þá hefði ég viljað að þessi inngrip yrðu bönnuð í millitíðinni. Það er líka gagnrýnivert að það er enginn skilafrestur tilgreindur fyrir þennan samráðshóp. Þetta getur því fengið að malla í kerfinu endalaust sem er ömurlegt því það er verið að gera þessar aðgerðir á börnum núna,“ segir Þorbjörg. „Við viljum að þessum aðgerðum verði hætt. Ég fæ bara fyrir hjartað þegar ég hugsa um þetta, enda á ég þriggja ára dóttur. Að vita af börnum jafngömlum henni sem hafa farið í endurteknar aðgerðir á kynfærum til þess að þau líti út eins og fyrirframgefnar hugmyndir um það hvernig kynfæri eigi að líta út,“ segir Þorbjörg. Tvöfaldi skápurinn Þótt Þorbjörg gagnrýni stjórnvöld harðlega fyrir kjarkleysið segir hún mikla réttarbót í frumvarpinu fyrir transfólk. „Við fögnum því að sjálf- sögðu en að sama skapi er frum- varpið vonbrigði þegar kemur að mannréttindum intersex barna. Því frumvarpið hefur verið í smíðum mjög lengi og það var haft samráð við hagsmunahópa hinsegin fólks,“ segir hún. „Réttarbótin fyrir transfólk er mjög mikilvæg vegna þess að þau eru einn viðkvæmasti hópurinn hvað varðar líðan,“ segir Þorbjörg. „Sérstaklega transfólk sem er ekki lesið sem það kyn sem þau eru og losna aldrei við viðbrögð samfélags- ins. Það er alltaf verið að spyrja þau hvaða kyni þau tilheyra. Ég nefni líka þau sem eru kynsegin og öll þau sem hafa stundum kyntján- ingu sem ögrar hugmyndum sam- félagsins,“ segir Þorbjörg um þá hópa innan samtakanna sem eru í sérstaklega viðkvæmri stöðu hvað varðar fordóma og slæma líðan. „Það sem kemur einnig í ljós í rannsóknum er að tvíkynhneigðar stelpur eru líka í miklum áhættu- hópi hvað varðar slæma líðan. Það hefur oft verið talað um þennan tvöfalda skáp sem tví- og pankyn- hneigt fólk er í. Þau eiga það ekki víst að fá viðurkenningu innan hins egin samfélagsins og ekki heldur innan gagnkynhneigða sam- félagsins,“ segir Þorbjörg. „Þótt ég vilji ekki alhæfa, þá finnst mér ég sjaldan hitta stráka sem eru opinberlega tvíkynhneigð- ir. Ég held að það sé vegna þess að þeir eru svo stimplaðir báðum megin, því miður,“ segir Þorbjörg. Þrenging hatursorðræðu Þorbjörg undirbýr umsögn um frumvarp dómsmálaráðherra sem felur í sér þrengingu á ákvæði um hatursorðræðu. „Við erum mjög óánægð með þetta frumvarp. Ekk- ert tillit er tekið til sjónarmiða sem snúa að félagslegum þáttum, til að mynda til umsagnar Mannrétt- indaskrifstofu Íslands. Við gáfum út yfirlýsingu nýlega og lýstum okkur eindregið á móti þessu. Í rökstuðningi fyrir þrengingu á ákvæðinu voru teknir sérstak- lega fyrir Hæstaréttardómar sem féllu fyrir ummæli um hinsegin fólk. Það var tekið fram að þeir myndu ekki falla undir breytt lög. Okkur finnst það lítillækkandi, svona eins og þetta hafi bara verið eitthvað væl í hinsegin fólki og dómarnir mistök sem þurfi að leið- rétta. En ég held að það sem þetta frumvarp felur í sér fari gegn því sem meirihluti fólks vill. Í frum- varpinu felst þöggun. Ekki bara fyrir hinsegin fólk heldur alla aðra minnihlutahópa. Þegar hatursorð- ræða fær að grassera óáreitt þá felur það í sér þöggun þeirra hópa sem um er rætt. Fólk veigrar sér við því að taka þátt í opinberri umræðu. Tjáningar- frelsi eins er farið að skerða frelsi annars. Til þess að fá að vera hann sjálfur án þess að eiga á hættu að þola svívirðingar og árásir.“ Stjórnvöld skortir kjark segir Þorbjörg Þorvaldsdóttir, nýr for- maður Samtakanna ’78, og gagnrýnir harð- lega óafturkræfar aðgerðir sem gerðar eru á kynfærum barna á Íslandi. Bann við að- gerðunum var fjarlægt úr drögum að frum- varpi um kynrænt sjálfræði sem lagt var fyrir þingflokka á Alþingi í vikunni. Þegar hatursorðræða fær að grassera óáreitt þá felur það í sér þöggun þeirra hópa sem um er rætt, segir Þorbjörg Þorvaldsdóttir um þrengingu hatursorðræðu. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK Staðreyndir Hvað er að vera intersex? Intersex er hugtak sem, eins og kemur fram á vef samtakanna Intersex Ísland: „nær yfir breitt svið af með- fæddum líkamlegum einkenn- um eða breytileika sem liggja á milli okkar stöðluðu hugmynda um karl- og kvenkyn. Intersex einstaklingar fæðast með ein- kenni sem eru ekki algjörlega karl- eða kvenkyns; sem eru sambland af karl- og kvenkyns; eða sem eru hvorki karl- né kvenkyns. 2-3 börn á hverju ári Á hverju ári má gera ráð fyrir að það fæðist að minnsta kosti tvö til þrjú börn á Íslandi sem eru með ódæmigerð kynein- kenni. Dæmi eru um að skurð- aðgerðir séu framkvæmdar á þessum börnum. Óþarfa aðgerðir Stundum eru gerðar læknisfræðilega nauðsynlegar aðgerðir á börnum, til dæmis ef þarf að opna fyrir þvagrás. En einnig eru gerðar aðgerðir á ungum intersex börnum sem hafa ekki læknisfræðilegan tilgang. Til að mynda skorið í kynfæri þeirra til þess að þau líti út fyrir að vera eins og fyrirframgefnar hug- myndir fólks eru um karlkyns eða kvenkyns kynfæri. Aðgerðir geta leitt til ófrjósemi og haft áhrif á hormónaframleiðslu. Þá er hætta á að „rangt kyn“ sé valið fyrir barn sem fer í slíka aðgerð. Það verði ekki í sam- ræmi við kyngervið sem barn samsamar sig með seinna meir.  Umboðsmaður barna hefur lýst því yfir að hann sé andsnúinn aðgerðunum. Það eru þessar aðgerðir sem baráttusamtök vilja að sé lagt bann við eins og var gert ráð fyrir að yrðu bannaðar í drögum að frumvarpi um kynrænt sjálf- ræði. Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjana@frettabladid.is 1 6 . M A R S 2 0 1 9 L A U G A R D A G U R30 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 1 6 -0 3 -2 0 1 9 0 4 :2 5 F B 1 2 8 s _ P 1 1 0 K .p 1 .p d f F B 1 2 8 s _ P 0 9 9 K .p 1 .p d f F B 1 2 8 s _ P 0 1 9 K .p 1 .p d f F B 1 2 8 s _ P 0 3 0 K .p 1 .p d f A u to m a ti o n P la te r e m a k e : 2 2 9 2 -9 5 A 0 2 2 9 2 -9 4 6 4 2 2 9 2 -9 3 2 8 2 2 9 2 -9 1 E C 2 7 5 X 4 0 0 .0 0 1 4 A F B 1 2 8 s _ 1 5 _ 3 _ 2 0 1 9 C M Y K
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128

x

Fréttablaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.