Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.02.2014, Blaðsíða 16

16http://www.ætt.is
Fréttabréf Ættfræðifélagsins í febrúar 2014
aett@aett.is
Þau voru ung og saklaus og kynntust í hinni
ungu Reykjavík, bjuggu sitt hvorum megin við
Bakarabrekkuna. Þau elskuðu hvort annað en
ást þeirra var forboðin. Hann var ættstór bak-
arasveinn, hún óbreytt vinnukona. Þeim var ekki
skapað nema skilja. En sagan geymir sorg og
gleði þessara ungu elskenda.
Þann 20. september 1829 fæddist á Brennistöðum
í Borgarsókn á Mýrum lítil telpa að nafni Sigríður
Sigurðardóttir. Foreldrar hennar voru Sigurður
Bjarnason, f. 1803, bóndi í Einarsnesi og kona hans
Þóra Helgadóttir, f. 1805. Fram að fermingu eða þar
um bil ólst Sigríður upp í Einarsnesi hjá foreldrum sín-
um og systkinum, Sesselju og Bjarna, og Önnu sem dó
ung. Hún fermdist frá Kvíslhöfða í Álftaneshreppi á
Mýrum og er þar 17 ára vinnukona árið 1845. Hún er
svo vinnukona á ýmsum bæjum þar í kring næstu árin.
Óljóst er hvar Sigríður er á árunum milli 1850 og
1854, en hún mun hafa verið vinnukona í Reykjavík
á árunum 1855-1865. Í mt 1850 er Sigríður nokkur
Sigurðardóttir 19 ára, sem gæti nokkurn veginn átt við
okkar Sigríði, sögð vinnukona hjá Hallgrími Scheving
fræðimanni og latínuskólakennara í Schevingshúsi og
konu hans. Þótt þess sjáist ekki merki í mt. 1855 virð-
ist Sigríður vera komin til Jóns Péturssonar háyfir-
dómara og þar er hún fram yfir 1860.
Jón bjó þá ekkjumaður með þrjú lítil börn efst
í Bakarabrekkunni norðanmegin, þar sem nú er
Laugavegur 1, við Arnarhólstúnið. Það hefur ekki
verið lítil upphefð og skóli fyrir unga sveitastúlku að
komast inn á betri manna heimili.
Athafnamaðurinn
Í litlum bæ, sem telur innan við 500 manns, verða
samskipti oft náin milli unga fólksins, þótt þau komi
hvort úr sinni stéttinni. Svo varð einnig um vinnukon-
una Sigríði og bakarasveininn Wilhelm Georg
Theodor sem bjó við Bakarabrekkuna. Hann var
fæddur 1828, sonur sjálfs Tönnies Daniels Bernhöfts
bakara. Tönnies Bernhöft var fæddur í Neustadt í
Holtsetalandi, 10. júlí 1797. Hann var þýskur bak-
arameistari sem var fenginn til að sjá um rekstur
nýstofnaðs bakarís, þess fyrsta á Íslandi. Fjölskyldan
flutti til Íslands um miðjan september 1834. Kona
Tönnies var dönsk, Marie Elisabeth Abel Bernhöft.
Þau bakarahjónin áttu auk Wilhelms dótturina
Kathrine Jakobine sem fædd var 1830.
Guðfinna Ragnarsdóttir:
Ást í meinum
Sagan um Sigríði vinnukonu og Bernhöft bakara
Það var Peter Cristian Knudtson kaupmaður sem
hafði veg og vanda af stofnun bakarísins, sem frá árinu
1845 var í eigu Bernhöftanna og gekk undir nafn-
inu Bernhöftsbakarí, og gerir enn. Tönnies Daniels
Bernhöft rak bakaríið allt til dauðadags, 10. júní árið
1886, en þá tók sonarsonur hans, Daníel Gottfred
Bernhöft, við rekstrinum. Tönnies var elsti borgari
Reykjavíkur þegar hann lést árið sem Reykjavík hélt
upp á 100 ára kaupstaðarafmæli sitt.
Gamli Tönnies Bernhöft gerðist mikill athafnamaður
í Reykjavík. Hann reisti kornhlöðuna á torfunni, keypti
bæði Hollensku mylluna og og Hólavallamylluna og
lét grafa vatnsból við Bakarastíginn. Það þurfti því
ekki að velkjast í vafa um að hér var á ferðinni fólk af
hærri stétt en almúginn.
Beggja 1. brot
Það var því hvorki einlæg ósk né ætlan hins um-
svifamikla bakara eða konu hans, hinnar stórlátu
Marie Elisabeth Abel Bernhöft að sonur þeirra,
Wilhelm Georg Theodor Bernhöft, barnaði Sigríði
Sigurðardóttur, óbreytta vinnukonu, en fyrr en varði
stóðu þau andspænis þeirri staðreynd. Þann 1. júní
1855 eignaðist Sigríður Sigurðardóttir, þá 25 ára, litla
dóttur og lýsti föður Wilhelm Georg Bernhöft.
Hann gekkst fúslega við barninu sem fékk hið
virðulega nafn Ágústa Dorothea Bernhöft. Þetta var
skráð 1. lausaleiksbrot þeirra beggja. En Ágústa litla
átti aðeins hálfan annan mánuð á þessari jörð, svo var
hennar saga öll.
Það stoðaði lítið þótt háyfirdómarinn væri tengda-
sonur Friðriks Eggertz prests í Akureyjum og fyrr-
um tengdasonur Boga Benediktssonar á Staðarfelli.
Vinnukonan var eftir sem áður bara óbreytt vinnukona.
Marie Elisabeth Abel Bernhöft ætlaði syni sínum göf-
ugra kvonfang en ættlausa vinnukonu.
Lesið milli línanna
En það er eins og segir í vísunni góðu:
Engir menn því orkað fá
og aldrei heldur munu kunna
að halda kvenna hjörtum frá
honum sem þær vilja unna.
Enda fór það svo að þau hjónaleysin, Wilhelm og
Sigríður, eignuðust saman þrjú börn, ef ekki fjögur, á
fimm árum. Þá sögu má lesa í gömlum og rykfölln-
um kirkjubókum Reykjavíkur. Þar leynist ef til vill