Morgunblaðið - 25.03.2019, Blaðsíða 18

18 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 25. MARS 2019
Ferming
Veislulist sér um veitingar fyrir fermingar af öllum
stærðum, hvort sem er í veislusal eða heimahús
Í yfir 40 ár hefur Veislulist lagt áherslu á góða þjónustu og framúrskarand matreiðslu.
FERMINGAVEIsluR
Verð er fyrir 30-50 manna veislu án leigu á veislusal.
Bættu við marsipan fermingartertu með 20% afsl.
3ja rétta sTEIKARhlaðborð
Verð er fyrir 30-50 manna veislu án leigu á veislusal.
Bættu við marsipan fermingartertu með 20% afsl.
PINNAMatur
Verð er fyrir 30-50 manna veislu án leigu á veislusal.
Bættu við kransaköku 30 manna á kr. 16.500
kaffihlaðborð
Hólshraun 3, 220 Hafnarjörður · Símar 555 1810, 565 1810 · veislulist@veislulist.is · www.veislulist.is
SKÚTAN
Deilur á vinnumark-
aði sýnast stefna í
óefni og mikil hætta
er á alvarlegu tjóni
fyrir einstök fyrirtæki
og þjóðarbúskapinn í
heild. Ekki hefur
lækkað öldurnar að
þeir sem minna mega
sín eru lítillækkaðir
með fullyrðingum um
að þeir hafi það mjög gott og að
laun þeirra hafi hækkað mest í
prósentum talið. Tillaga ríkis-
stjórnarinnar felur í sér örlitla
skattalækkun til þessa hóps, en
nær einnig til þeirra sem hæstu
launin hafa sem engum hafði dottið
í hug að þyrftu að njóta skatta-
lækkunar við ríkjandi aðstæður. Í
sömu tillögu er dregin til baka
skattalækkun til hinna lægst laun-
uðu með því að frysta skattleysis-
mörk í þrjú ár og afnema sam-
sköttun hjóna. Þessar tvær tillögur
stjórnarinnar, ásamt skattatillög-
unni sjálfri, eru ófullnægjandi
framlag í þeirri lífskjarabaráttu
sem hluti eldri borgara, öryrkjar,
láglaunafólk og þeir sem misstu
allt sitt í hruninu hafa háð und-
anfarin ár. Ríkisstjórnin fæst ekki
til að taka á sjálfvirkri hækkun
fasteignaskatta. Hún hefur ekki
hamið sókn fjármagnseigenda og
banka að eigum almennings með
því að afnema verðtryggingu af
neytendalánum og stuðla að lækk-
un vaxta. Engir tilburðir hafa verið
hafðir uppi til að taka húsnæðis-
liðinn út úr vísitölunni. Hefði það
verið gert hefði verðhjöðnunin
undangengin ár birst í vísitölunni
og skuldir almennings minnkað.
Aðgerðir til að bæta kjörin
Við óvissar aðstæður á vinnu-
markaði er brýnt að stjórnvöld
leggi af mörkum til að höggva á
hnútinn. Fyrir liggja ýmsar til-
lögur og frumvörp sem við höfum
beitt okkur fyrir á Alþingi og sem
við teljum geta gagnast í þessu
skyni. Þingsályktunartillaga um
skattleysi lægstu tekna og stig-
lækkandi persónuafslátt sýnir fram
á að bæta má kjör þeirra með
lægstar tekjur svo um munar.
Kostnaður við tillöguna er áþekkur
en að sönnu nokkru hærri en til-
laga Sjálfstæðisflokksins fyrir
kosningar um lækkun tekjuskatts
sem gengi upp allan tekjustigann.
Fyrir liggur frumvarp um tang-
arsókn gegn verðtryggingunni sem
fylgja verður eftir. Með því hyrfi
húsnæðisliðurinn og óbeinu skatt-
arnir úr vísitölunni og vextir á
verðtryggðum lánum bundnir við
2% að hámarki. Þá liggur fyrir
lyklafrumvarp sem vörn í þágu
heimilanna.
Þá viljum við afnema frítekju-
mark af atvinnutekjum aldraðra.
Sýnt hefur verið fram á að þetta
myndi ekki kosta ríkissjóð eina
krónu. Leyfa ber þeim eldri borg-
urum og öryrkjum sem eru að
berjast fyrir að lifa mánuðinn af að
bæta hag sinn með aukinni vinnu
án þess að lungi þeirra tekna sé
hirtur af þeim. Fyrir liggur frum-
varp um að framkvæmdasjóður
aldraðra sé nýttur til nýfram-
kvæmda og viðhalds en stór hluti
ráðstöfunarfjár ekki tekinn í rekst-
ur í samræmi við tilganginn með
stofnun sjóðsins.
Þær tillögur sem hér hafa verið
raktar gætu falið í sér framlag til
að leysa úr kjaradeilunni sem nú
ógnar hag fyrirtækja og atvinnu
fjölda fólks. Umbætur á verðtrygg-
ingunni og lækkun vaxta yrðu
ígildi umtalsverðra kauphækkana.
Forysta verkalýðshreyfingarinnar
hefur kallað eftir aðgerðum í þessa
átt svo þær ættu að verða metnar
sem mikilsvert framlag í kjaradeil-
unni. Miðflokkurinn vill upp-
stokkun á fjármálakerfinu, sem
gæti verið grundvöllur að nýrri
þjóðarsátt.
Tillögur Miðflokksins
Miðflokkurinn vill nýta arð-
greiðslur af orkulindum til að
endurreisa samgöngukerfi lands-
manna en hafnar tillögu um Þjóð-
arsjóð, sem sýnist hafa óljóst hlut-
verk. Þá þarf að búa þannig um
hnúta að lífeyriskerfi landsins
tryggi að lífeyrisþegar njóti þess
sem þeir hafa greitt til sjóðanna,
en sæti ekki skerðingum á
greiðslum Tryggingastofnunar á
móti greiðslum frá lífeyrissjóðum.
Nýlega sýndi Miðflokkurinn
fram á á Alþingi að ranglega var
staðið að því að afnema höft á afla-
ndskrónum upp á 84 milljarða, sem
voru eftirstöðvar af um 1.200 millj-
örðum sem eigendur höfðu tekið út
með umtalsverðum afföllum. Þarna
var um eftirgjöf að ræða á rétt-
mætri og lögmætri kröfu að fjár-
hæð á bilinu 20-30 milljarða. Þessi
fjárhæð hefði t.d. dugað til að sjá
til lands í vanda vegna dvalar- og
hjúkrunarheimila aldraðra.
Miðflokkurinn vill tryggja heil-
næm matvæli í landinu og hafnar
óheftum innflutningi landbúnaðar-
vara sem gætu haft alvarlegar af-
leiðingar. Þá þarf að tryggja að
þriðja orkupakkanum verði ekki
lætt í gegnum Alþingi, eins og sýn-
ist orðinn kækur í erfiðum málum.
Upplýsa þarf hverjir nutu hrunsins
með leyndri eignaaukningu, hverjir
keyptu 3.600 íbúðir af Íbúðalána-
sjóði sem ekki hefur fengist svar
við. Tímabilið eftir hrun þarf að
gera upp, finna sanngjarna leið til
að koma til móts við þá sem misstu
allt og leggja á borðið hvað raun-
verulega gerðist í eftirleik hruns-
ins.
Eftir Ólaf Ísleifsson
og Karl Gauta
Hjaltason
»Fyrir liggja ýmsar
tillögur og frumvörp
sem við höfum beitt okk-
ur fyrir á Alþingi sem við
teljum geta gagnast til
að höggva á hnútinn á
vinnumarkaði.
Ólafur Ísleifsson
Höfundar eru þingmenn Miðflokksins.
olafurisl@althingi.is og
kgauti@althingi.is
Út úr vítahring á vinnumarkaði
Karl Gauti Hjaltason
Að undanförnu hef-
ur mér fundist vera
þónokkur vitundar-
vakning í samfélaginu
þegar kemur að orð-
ræðu fólks hvað varðar
geðsjúkdóma.
Nú virðist fólk vera
gagnrýnna á sjálft sig
þegar kemur að því að
tala áður en það hugs-
ar. Með þessari fyrr-
nefndu vitundarvakn-
ingu hef ég sjálfur einnig vaknað og
er meðvitaður um orðanotkun og
henni tengt, ekki bara sem fagmaður
heldur einnig maður sem greindist
með geðsjúkdóm.
Þó eru enn margir sem blaðra á
ónærgætinn hátt án þess að hugsa
um einstaklinga sem eru við hlið
manns eða hreinlega í útvarps-
þáttum og vil ég nefna tvö dæmi frá
ríkisútvarpinu vikuna 25. febrúar til
3. mars sl.
Vil ég byrja á þætti morgun-
útvarpsins á föstudagsmorgun eða
laugardagsmorgun þar sem einn við-
mælandi er að fara yfir fréttir vik-
unnar og veðrið. Viðkomandi með-
mælandi segir: „Maður er nú orðinn
þunglyndur af þessu öllu.“ Ég spurði
þá sjálfan mig og svaraði: er viðkom-
andi ekki að ræða um að hún sé orð-
inn þyngri eða leið yfir þessu?
Við þekkjum öll að lundin getur
verið breytileg frá einum tíma til
annars. Stundum liggur illa á okkur
og við finnum til leiða og jafnvel dep-
urðar. Slík tímabundin niðursveifla
er í flestum tilfellum eðlileg. Fari
sveiflurnar hins vegar að ganga út
fyrir ákveðin mörk og fara að hafa
áhrif á daglegt líf dögum eða vikum
saman, takið eftir vikum saman, er
líklegt að um sjúklegt ástand sé að
ræða. Slíkt gerist hjá einstaklingum
sem eiga við þunglyndi að stríða.
Þannig að þið sjáið að munurinn er
töluverður.
Þunglyndi er sjúkdómur en ekki
lýsingarorð. Ég gerði mér þó grein
fyrir að þessir viðmælendur og
þáttastjórnandi sunnudagssagna
með Hrafnihildi meintu ekki íllt eða
vont, viðmælandinn og þáttastjórinn
áttu frekar við að þetta væri mikið,
væri slæmt, væri brjálæðislegt, væri
erfitt eða hreinlega erfiður tími, um-
ræðan var um hrunárið 2007.
En þarna kemur þá meginmálið,
ástandið var ekki geðveikt, það var
erfitt, en hinsvegar voru fréttirnar
og veðrið ekki að gera þennan við-
mælanda í morgunútvarpinu þung-
lynda og ástandið ekki geðveikt.
Ég tel að gott sé að hafa þetta í
huga varðandi orðræðu
okkar og orðanotkun.
Allir kunna þessa frasa,
já, Kleppari og fleira
tengt geðsjúkdómum
og þann frasa og allir
virðast sammála um að
eftir honum skuli farið.
En svo virðist sem það
hafi ekki náð að síast
nægilega vel inn hjá
sumum að þessi orða-
notkun er ekki rétt. Á
hann kannski bara við
þegar það hentar fólki?
Eða er kannski bara um vanþekk-
ingu að ræða?
Mig sjálfan langar sérstaklega að
benda á eina ákveðna orðanotkun.
Ég les yfir komment á netinu, ég
hlusta á Siggu úti í búð, ég les grein-
ar og ræði við vini mína á kaffihúsi
og öðrum stöðum. Svo virðist sem
þessi sérstaka orðanotkun sé orðin
að leiðinda ávana á öllum sviðum
samfélagsins og stöðum. Þessa orða-
notkun heyri ég allavega allt of oft
og eins og ég sagði áður, í öllum
mögulegum aðstæðum. Ég ætti aldr-
ei að þurfa eða fleiri að heyra þetta,
enginn ætti að þurfa að hlusta á
svona. Hvort sem þetta er sagt í
gríni eða til að reyna að leggja
áherslu á orð sín, þá er þessi orða-
notkun algjörlega óþörf.
Er eitthvað að því að vera með
geðsjúkdóm? Hvað er svona móðg-
andi við það eða brjálæðislegt, jú
þessi sjúkdómur er og getur verið
ansi erfiður og sár. Þessi orðanotkun
á sér nákvæmlega enga réttlætingu.
Notum önnur orð úr lýsingarorða-
banka okkar Íslendinga.
Orð eru notuð eins og tískubylgjur
og í raun væri svo auðveldlega hægt
að skipta þeim út ef fólk myndi venja
sig á að hugsa áður en það talar.
Ég trúi því og vona að fáir leggi
það upp að særa með orðum sínum,
en margir gera það engu að síður.
Sumir virðast ekkert spá í hvað þeir
láta út úr sér. Mér hefur tekist að
uppræta þessa orðnotkun í þessu
samhengi hjá sjálfum mér og ég trúi
að allir aðrir ættu að geta fetað í mín
fótspor.
Eftir Friðþór
Ingason
Friðþór
Ingason
» Svo virðist sem þessi
sérstaka orðanotkun
sé orðin að leiðinda-
ávana á öllum sviðum
samfélagsins og um-
ræðu.
Höfundur er sjúkraliði, þroskaþjálfi
og rithöfundur.
Þetta er nú
meiri geðveikin ...
Sú var tíðin á Íslandi
að skrifaðar voru á
skinn frægar bækur
og mátti margur
kálfurinn gjalda fyrir
með lífi sínu, bæði í
Reykholti og víðar.
Síðan varð pappírinn
handhægari og
bjargaði því að naut-
gripir yrðu aldauða í
landinu, enda fóru í
hönd harðindaár og
-aldir.
En alltaf vildu
þessir Íslendingar
vera að skrifa og stundum, þegar
ekkert pappírssnifsi var að hafa,
krotuðu menn hugsanir sínar eða
vísuparta á þilið fyrir ofan fletið sitt
eða annað timbur sem nærtækt var.
Í stríðinu var ekki heldur alltaf
hægt að fá þær gerðir sem menn
óskuðu helst en notast við það sem
fékkst. Þannig var t.d. Elskhugi lafði
Chatterley prentaður á ljósbláan
pappír og fékk þannig sjálfkrafa
nafnið bláa bókin, löngu áður en
bláar myndir fóu að flytjast.
Því er ég með þennan formála að
mér finnst að að ósekju mætti spara
rammagreinar sem flokkunum er út-
hlutað daglega í Mogga. Þær bæta
engu við umræðuna og minna helst á
hálfgerð skylduskrif í skóla.
Sunnlendingur.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Að spara plássið og pappírinn
Bókfell Í dag er minna um að spara prentuð orð.