Morgunblaðið - 25.03.2019, Side 26

Morgunblaðið/Arnþór Birkisson
Hulda Aðalsteinsdóttir og Unnur Sæmundsdóttir.
Sindri Leifsson og Vala Sigþrúðar Jónsdótti
26 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 25. MARS 2019
bestakryddid.isBeztu uppskriftirnar okkar
Enn einn dagur
í Paradís
Bez
t á k
júklinginn
VIÐTAL
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Ekki kæmi á óvart ef margir les-
endur litu svo á að listir og vísindi
séu, í eðli sínu, algjörlega aðskilin
fyrirbæri: annars vegar er svið sem
byggir á fagurfræði, tilfinningum,
sköpun og túlkun, en hins vegar
vettvangur hins mælanlega, þar sem
gögn og staðreyndir eru eimuð niður
í sannleika, lítið sem ekkert svigrúm
er til túlkunar og niðurstöðurnar
geta aðeins verið annað hvort: réttar
eða rangar.
Bryndís Snæbjörnsdóttir vill ekki
gera þennan skýra greinarmun á
listum og vísindum, heldur segir að
þvert á móti eigi þessi tvö svið sam-
leið og geti eflt hvort annað. „Stað-
reyndin er að vísindafólk leitar í æ
meiri mæli til samstarfs við lista-
fólk,“ segir hún og bendir á að hefð-
bundnar vísindalegar rannsóknar-
aðferðir með áherslur á sannanir og
niðurstöður hafi sínar takmarkanir.
„Afleiðing slíkra rannsókna er oft
gífurlegt magn staðreynda í formi
talna og gagna sem tekin hafa verið
úr samhengi við efnið sjálft. Hug-
lægar og einstaklingsbundnar
vinnuaðferðir myndlistarinnar koma
með annars konar áherslur og geta
opnað möguleikann á að gera upp-
lýsingarnar aðgengilegri almenningi
til að þekkingin sem í gögnunum býr
komist betur til skila inn í sam-
félagsumræðuna.“
Dýr, maður og umhverfi
Bryndís er prófessor og fagstjóri
meistaranáms í myndlist við
Listaháskóla Íslands. Hún er, ásamt
manni sínum Mark Wilson, prófess-
or við Háskólann í Cumbria, einn
aðalrannsakenda í rannsóknarverk-
efninu Ísbirnir á Villigötum sem ný-
lega hlaut vilyrði fyrir 45 milljóna
króna styrk frá Rannís. Um er að
ræða metnaðarfullt verkefni sem
spannar þrjú ár og miðar að því að
auka þekkingu á fjölþættum
tengslum dýra, manna og umhverfis.
Komur ísbjarna til Íslands eru einn
af útgangspunktum rannsóknar-
innar, en einnig samskipti manns og
ísbjarnar á svæðum frumbyggja í
Alaska. Verkefnið vinnur bæði með
sjónrænt efni í formi ljósmynda,
kvikmynda, teikninga og hluta
ásamt skriflegum heimildum og efni
tengdu þjóðsögum, munnmælum og
greinum. Sem hluti af verkefninu
verða haldnar tvær myndlistarsýn-
ingar; ein í Anchorageasafninu í
Alaska og önnur í Listasafni Akur-
eyrar. Einnig verður efnt til alþjóð-
legrar ráðstefnu í Listaháskólanum,
og í lok verkefnisins gefin út bók.
Þetta er í annað skiptið sem
Rannís veitir styrk úr Rannsókna-
sjóði til verkefnis á fræðasviði lista,
en í fyrra hlaut listsöguverkefnið
Sjónarfur í samhengi, sem Guð-
mundur Oddur Magnússon stýrir,
styrk til tveggja ára. Ísbirnir á
Villigötum er hins vegar fyrsta
styrkta verkefnið þar sem eigin-
legar listrannsóknir, hvar aðferðum
myndlistar er beitt við rannsókn-
irnar, eru í forgrunni.
Samstarfsaðilar verkefnisins eru
Kristinn Schram, dósent í þjóð-
fræði, og Æsa Sigurjónsdóttir, dós-
ent í listfræði við Háskóla Íslands.
Einnig vinna að verkefninu Jón
Jónsson, forstöðumaður Rann-
sóknarseturs Háskóla Íslands á
Ströndum, Hlynur Hallsson, safn-
stjóri Listasafns Akureyrar, og Ju-
lie Decker, safnstjóri Anchorage-
safnsins í Alaska. Að auki er mynd-
listarkonan María Dalberg
rannsakandi í verkefninu ásamt
Kötlu Kjartansdóttur, dokt-
orsnema í safnafræði, og þremur
MA-nemum í þjóðfræði, listfræði
og myndlist. Ráðgjafi innan
verkefnisins er Craig Perham, líf-
fræðingur og ísbjarnasérfræðingur
sem vinnur hjá Bureau of Ocean
Management í samstarfi við US
Fish and Wildlife Services í Banda-
ríkjunum. Verkefnastjóri er Ólöf
Gerður Sigfúsdóttir.
List sprettur upp úr vísindum
Bryndís og Mark hafa áður unnið
verkefni tengt ísbjörnum, en á ár-
unum 2001 til 2006 kortlögðu þau
uppstoppaða ísbirni á Bretlandi og
leituðu upplýsinga um ferðir þeirra
frá þeim stað sem þeir voru á í söfn-
um, stofnunum og heimahúsum til
upprunalegs umhverfis og heima-
slóða. Verkefnið, sem bar yfirskrift-
ina nanoq: flat out and bluesome,
sýndi vel hvernig sjónarhorn listar-
innar getur haft áhrif á það hvernig
Örlög ísbjarnarins skoðuð
gegnum linsu myndlistar
 Verkefnið Ísbirnir á Villigötum hlaut á dögunum 45 milljóna króna styrk úr Rannsóknasjóði
Ljósmynd/Snæbjörnsdóttirwilson
Nágrannar Verkefnið nær allt til nyrstu byggðar Alaska, þar sem heimamenn sem áður veiddu ísbirni eru farnir
að reyna að hjálpa þeim, í sameiginlegri baráttu gegn breytingum á loftslagi. Útilistaverk í bænum Kaktovik.
Morgunblaðið/Eggert
Uppgötvun Bryndís segir bræðing vísinda og lista geta leitt ýmislegt í ljós.