Morgunblaðið - 18.07.2019, Blaðsíða 30

30 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. JÚLÍ 2019
Sindragata 12c | Ísafirði | Sími 456 1300 | smidjan@velsmidjan.is
FRÁBÆR
HREINSI- OG SMUREFNI
FYRIR BÍLINN ÞINN
FYRIR BÍLINN
Umhverfisstofnun hefur í samstarfi
við eigendur jarðanna Rauðár,
Ljósavatns og Hriflu og sveitar-
félagið Þingeyjarsveit kynnt áform
um friðlýsingu Goðafoss í Þing-
eyjarsveit.
Jafnframt hefur Umhverfis-
stofnun með auglýsingu kynnt
áform um friðlýsingu jarðanna
Heyskála, Hrafnabjarga og Unaóss
í Hjaltastaðaþinghá á Fljótsdals-
héraði í samstarfi við landeigendur
og sveitarfélag.
Áform um friðlýsingu eru kynnt
í samræmi við náttúruverndarlög,
en þau gera ráð fyrir að svæði sem
ekki eru á framkvæmdaáætlun
náttúruminjaskrár skuli kynnt sér-
staklega.
Frestur til að skila athugasemd-
um við áformin er til og með 18.
september og geta allir sem vilja
skilað inn athugasemdum. Frekari
upplýsingar er að finna á heima-
síðu Umhverfisstofnunar,
www.ust.is.
Hinn 8. júlí sl. kynnti umhverfis-
og auðlindaráðherra, Guðmundur
Ingi Guðbrandsson, áform um átak
í friðlýsingum. Um slíkt átak er
kveðið á í stjórnarsáttmála ríkis-
stjórnarinnar. Þar með talið að
friðlýsa svæði í verndarflokki
rammaáætlunar og svæði á eldri
náttúruverndaráætlunum, að
stofna þjóðgarð á miðhálendinu og
beita friðlýsingum sem stjórntæki
á viðkvæmum svæðum sem eru
undir álagi vegna ferðamanna.
Fram kemur á heimasíðu UST að
friðlýst svæði á Íslandi séu nú 115
talsins. sisi@mbl.is
Morgunblaðið/Hari
Goðafoss Fossinn hefur ætíð mikið aðdráttarafl fyrir ferðamenn.
Unnið að friðlýs-
ingu Goðafoss
 Átak verður gert í friðlýsingum
Guðmundur Magnússon
gudmundur@mbl.is
Íslenskir fornleifafræðingar eru nú
farnir að nota dróna með góðum
árangri við rannsóknir sínar. Sam-
kvæmt skýrslu sem birt er á vef
Skeiða- og Gnúpverjahrepps leiddi
slík rannsókn, sem framkvæmd var
sumarið og haustið 2018, í ljós nokkr-
ar áður óþekktar minjar í Þjórsárdal
sem þó er ein mest rannsakaða eyði-
byggð hér á landi. Rannsóknin var
unnin af fornleifafræðingunum
Ragnheiði Gló Gylfadóttur og
Garðari Guðmundssyni hjá Forn-
leifastofnun Íslands með stuðningi
sveitarfélagsins.
Fram kemur í skýrslunni að rann-
sóknin hafi miðað að því að svara
nokkrum spurningum um loftmynda-
töku og greiningu loftmyndagagna af
fornleifum, svo sem hvort hún geti
aukið við þekkingu á bæjarstæðum í
Þjórsárdal og hvort enn séu óupp-
götvaðar minjar á og við bæjarstæðin
sem hægt sé að ná fram með þessum
skráningaraðferðum.
Sex óþekktar minjar
Við rannsóknina voru 13 uppblásin
bæjarstæði og nágrenni þeirra í
Þjórsárdal mynduð með dróna og
gerð af þeim yfirborðslíkön. Í kjölfar-
ið voru kannaðir ýmsir möguleikar
varðandi frekari vinnslu og greiningu
gagnanna í landupplýsingaforriti til
að svara þeim spurningum sem lagt
var upp með í verkefninu. Segja forn-
leifafræðingarnir að yfirferð mynd-
efnis hafi skilað ágætum árangri.
Þrátt fyrir að bæjarstæðin hafi verið
heimsótt margoft áður af fornleifa-
fræðingum fundust áður óþekktar
minjar á sex þeirra. Niðurstöður
verkefnisins eru þær að skráning
uppblásinna fornleifa með loftmynda-
töku og líkanagerð sé mun fljótlegri
og kostnaðarminni en hefðbundnar
uppmælingar eða handteikningar og
hafi marga kosti umfram þær aðferð-
ir þó að hún komi ekki að öllu leyti í
staðinn fyrir þær.
Sem fyrr segir er Þjórsárdalur ein
mest rannsakaða eyðibyggð landsins.
Þar hafa farið fram nokkrar fornleifa-
rannsóknir allt frá lokum 19. aldar og
síðast var grafið í dalnum árið 2017.
Fyrirséð er að hluti þeirra staða í
dalnum sem nú varðveita fornleifar
hverfi af yfirborði á næstu áratugum
sökum uppblásturs, landeyðingar,
skógræktar og landgræðslu. Vegna
þess telja fornleifafræðingarnir mjög
mikilvægt að safna ítarlegri gögnum
um þá staði sem verst hafa orðið úti
áður en þeir hverfa að fullu.
Rannsóknin fór þannig fram að
drónanum var flogið yfir hin þekktu
fornu bæjarstæði í dalnum en í stað
þess að einblína á þær stöku minjar
sem hafa verið mældar upp var reynt
að fá yfirsýn yfir stærri svæði, mögu-
leg heimatún og minjar innan þeirra.
Eftir að myndatöku lauk var gengið
skipulega yfir bæjarstæðin og þau
skoðuð enn frekar. Fornleifafræðing-
arnir segja að drónanotkun komi ekki
í staðinn fyrir uppmælingar og skrá-
setningu á jörðu niðri en auðveldi
mjög það starf.
Fundu áður óþekktar
minjar með drónaflugi
 Fornleifafræðingar segja loftmyndatökur gera gagn
Morgunblaðið/Gísli Sigurðsson
Í Þjórsárdal Rauðá rennur í sveigum neðan við fornbýlið Stöng.