Morgunblaðið - 07.06.2008, Side 16

16 LAUGARDAGUR 7. JÚNÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
Borgarnes | Gestir stökkva hundrað
ár fram og aftur í tímann þegar þeir
skoða sýninguna „Börn í 100 ár“ sem
sett hefur verið upp í Safnahúsinu í
Borgarnesi. Þeir ganga úr baðstofu
frá fyrri hluta síðustu aldar og inn í
unglingaherbergi ársins 2008 með
tilheyrandi húsgögnum og tækjum.
Söfnin í Borgarnesi standa fyrir
sýningunni sem er um líf og um-
hverfi barna frá 1908 til 2008. Hún
er meðal annars sett upp í tilefni af
100 ára afmæli Grunnskóla Borg-
arness sem er stærsti skólinn í
Borgarbyggð og stofnaður var eftir
að fræðslulögin voru sett 1907. Hug-
myndin hefur þróast og er ekki ein-
skorðuð við Borgarnes eða Borgar-
fjörð og efnið kemur víða að, þótt
safnkostur safnanna í Borgarnesi sé
undirstaðan.
Menningarfulltrúi Borgarbyggðar
og stjórnendur safnanna fimm í
Safnahúsi Borgarfjarðar hafa unnið
saman að undirbúningi sýning-
arinnar. „Við búum svo vel að nýlega
hefur verið gefin út menning-
arstefna sveitarfélagsins og við gát-
um leitað beint í hana þegar við vor-
um að huga að góðu verkefni. Þar
kemur fram að við eigum að miðla
safnkostinum, sérstaklega til ungs
fólks. Út úr því kom hugmyndin að
hafa sýningu um börn,“ segir Guð-
rún Jónsdóttir menningarfulltrúi.
Undirbúningur sýningarinnar
hefur staðið í tíu mánuði. Snorri
Freyr Hilmarsson leikmyndahönn-
uður tók að sér hönnun hennar.
Tímarnir breytast
Safnahúsið var áður verksmiðju-
húsnæði. Söfnin hafa lítið notað véla-
salinn sem er á jarðhæð hússins og
ákveðið var að setja sýninguna upp
þar sem prjónavélarnar suðuðu.
Hönnuðurinn vill ná fram ákveðn-
um hughrifum gesta og eru ljós-
myndir mikilvægur liður í því. Rað-
að er saman á veggi myndum sem
tengjast lífi barna og umhverfi
þeirra á þeim tíma sem sýningin tek-
ur til. „Ég vil sýna hvernig mjög
gamall tími og það sem við köllum
nútími mætast á þessari öld.“
Ljósmyndirnar eru eins og fjöl-
skyldualbúm, þeim er raðað í tíma-
röð frá upphafi síðustu aldar og fram
til dagsins í dag. „Allt eru þetta
myndir af ákveðnu fólki og á bak við
þær allar eru sögur, ýmist ljósar eða
óljósar, sem eiga eftir að koma betur
fram þegar gestirnir skoða sýn-
inguna,“ segir hönnuðurinn. Starfs-
fólk safnanna mun taka niður upp-
lýsingar hjá gestum sem þekkja fólk
og aðstæður.
Sýningunni er ætlað að höfða til
barna en allir ættu að geta haft
ánægju af henni. Guðrún Jónsdóttir
telur að grunnskólar muni nýta sér
þennan möguleika. Snorri Freyr sér
fyrir sér að afar og ömmur skoði
sýninguna með barnabörnunum.
„Bernskan er óhugsandi án afa og
ömmu og það passar ágætlega að
taka fyrir eina öld með það í huga,“
segir Snorri. Hann segir þó að sem
ungur maður kannist hann við
margt á myndunum og telur að efnið
höfði til margra.
Á ljósmyndaveggjunum eru hólf
sem gestir geta opnað og skoðað
ýmsa hluti sem tengjast myndunum
beint eða óbeint. Sýningin er þannig
gagnvirk, ekki með tæknibrellum
heldur eins og gamalt jóladagatal.
„Fólk getur upplifað söguna sjálft.
Margir hlutir skýra sig sjálfir en
aðrir vekja upp spurningar. Það
hæfir þessu efni betur að sagðar séu
sögur en að mikið lesefni sé lagt
fram,“ segir Snorri.
Alltaf bætast við börn
Baðstofa sem var á Úlfsstöðum í
Hálsasveit og verið hefur í vörslu
Byggðasafns Borgarfjarðar í ára-
tugi er hluti af sýningunni. Þar er
vettvangur gamla tímans. Aftan við
hana eru uppstoppuð húsdýr.
Skyndilega tekur gesturinn nærri
hundrað ára stökk, inn í nútímann,
og er kominn inn í allt annan heim.
Gesturinn er staddur í unglinga-
herbergi ársins 2008, búnu hús-
gögnum frá IKEA og tækjum sem
gjarnan má finna í herbergjum
barna í dag.
Sýningin var opnuð í gær. Hún
verður opin alla daga vikunnar í
sumar, frá kl. 13 til 18. Guðrún
reiknar með því að hún verði uppi í
að minnsta kosti tvö ár. „Það bætast
alltaf ný börn við sem þurfa að vita
hvernig það var að vera barn áður
fyrr,“ segir Guðrún. Þessi nýi salur
verður einnig notaður fyrir ýmsar
uppákomur sem tengjast börnum.
Óhugsandi án afa og ömmu
EINN helsti vandinn í íslensku saka-
málaréttarfari tengist meginregl-
unni um milliliðalausa sönn-
unarfærslu. Í reglunni felst að æðri
dómstóll getur ekki sakfellt mann,
sem sýknaður hefur verið í undir-
rétti, á grundvelli framburðar hans
sjálfs eða vitna, nema dómendur hafi
sjálfir hlýtt á framburðinn.
Í áliti allsherjarnefndar Alþingis
um frumvarp til laga um meðferð
sakamála kemur fram að nefndin
telur millidómstig áhugaverðan kost
– án þess að gefa meira upp – og
vonist til að niðurstaða liggi fyrir
sem fyrst. „Talið er að ein leið til að
ráða varanlega bót á þessum vanda
geti verið sú að fjölga dómstigum í
sakamálum þannig að þau verði
þrjú.“
Þó er sagt að eftirsjá verði að
tveggja dómstiga kerfi, þar sem nýtt
kerfi verði hugsanlega hægvirkara.
FRÉTTASKÝRING
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
„ÉG KYNNI afstöðu mína að fengnu
álitinu,“ skrifaði Björn Bjarnason
dómsmálaráðherra í svari til blaða-
manns spurður út í afstöðu sína til
millidómstigs. Hvort hann hafði hug-
mynd um að hann yrði þá að gefa
upp afstöðu sína strax í næstu viku,
er ekki víst. Þó er næsta víst að
nefnd sem starfar í umboði ráðherra
mun skila af sér áliti um millidómstig
í næstu viku. Fullyrða má að nefndin
sé jákvæð í garð þess að fá nýjan,
sjálfstæðan dómstól.
Símon Sigvaldason, formaður
dómstólaráðs og nefndarmaður, vildi
ekki tala hreint út þegar hann var
spurður um álit nefndarinnar. „En
ég held hins vegar að það megi segja
að þessi umræða hafi notið slíkrar
jákvæðni í hvívetna. Nefndin fékk
nokkra einstaklinga á sinn fund og
þeir voru allir á sama máli, að það
væri óhjákvæmilegt að taka þetta
upp hér á landi.“
Vildu ekki tefja fyrir frumvarpi
Að því sögðu, gengur blaðamaður
út frá því að mælt verði með að ráð-
herra mæli fyrir breytingu á lögum
um meðferð sakamála – sem sam-
þykkt voru nýverið – strax í haust.
Þegar Símon er spurður út í slíka
lagabreytingu segir hann að nefndin
hafi ákveðið að bíða með að skila
skýrslu sinni þar til ljóst verði með
afdrif frumvarpsins um meðferð
sakamála.
Afar brýnt var talið innan réttar-
kerfisins að það frumvarp yrði sam-
þykkt þegar í stað, og var ekki hætt
á að tefja afgreiðslu þess með breyt-
ingum á lokastigum málsins. Símon
segir hins vegar að lagabreytingin sé
tiltölulega einföld, ákveðnar breyt-
ingar þurfi að gera og taka inn kafla
um millidómstigið.
Hæstiréttur velur sín mál
Gjörbylting verður á réttarkerfinu
ef af breytingunum verður. Hægt
verður að endurskoða sönnunar-
færslu héraðsdóms þar sem sak-
borningar og vitni munu koma aftur
fyrir dóm. Því er ekki að skipta hjá
Hæstarétti í dag.
Önnur veigamikil breyting er sú,
að áfrýjunarleyfi þurfi til að Hæsti-
réttur fjalli um einstök mál. Hæsti-
réttur fær því í raun að velja þau mál
sem tekin verða fyrir. Verður þetta
til þess að létta mikið á álaginu.
Gert er ráð fyrir að sex dómarar
starfi við millidómstigið, í tveimur
deildum. Þeir yrðu skipaðir á sama
hátt og við Hæstarétt og dómstóllinn
yrði algjörlega sjálfstæður frá öðr-
um.
Yfirgnæfandi líkur á millidómstigi
Nefnd á vegum dómsmálaráðherra skil-
ar áliti um millidómstig í næstu viku
Einn helsti
vandinn
Morgunblaðið/Þorkell
Morgunblaðið/Kristinn
Snorri Freyr hönnuður hefur „laumað“ inn myndum
sem tengjast hans eigin fjölskyldu. „Ég vildi tryggja að
hér kæmu örugglega fyrir þær fimm kynslóðir sem
spanna tímabilið. Fleiri geta komið fram,“ segir Snorri.
Á sýningunni er mynd af Stefáni og Gíslínu ásamt
Hugrúnu, elstu dóttur sinni, en hún er amma Láru,
konu Snorra, og þar af leiðandi langamma barna
þeirra. Þarna er mynd af föður Snorra, á tunnuskíðum.
Á einni af yngstu myndunum sést Unnur, dóttir
Snorra, í glugga húss. Myndin tengir saman kynslóð-
irnar því komið hefur í ljós að langalangafi hennar
hafði átt húsið.
Fimm kynslóðir á öldinni
 Sýningin Börn í 100 ár opnuð í nýjum sýningarsal Safnahúss Borgarfjarðar í Borgarnesi
 Farið yfir líf og umhverfi barna úr baðstofunni og inn í tæknivætt unglingaherbergi nútímans
Hughrif Hönnuður barnasýningarinnar vill ná fram hughrifum gesta og notar mikið ljósmyndir til að segja söguna.
Morgunblaðið/G.Rúnar
Morgunblaðið/G.Rúnar
Baðstofan Aðstæður á heimilum hafa breyst mikið.
Morgunblaðið/G.Rúnar
Nútíminn Allsnægtir nútímans sjást í unglingaherbergi.
???