Morgunblaðið - 07.06.2008, Side 29

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. JÚNÍ 2008 29
Kristinn
Ólík eða lík? Mótmælandinn sem borinn var af samkomu Norðuráls í Helguvík í gær hefur svipaðan litasmekk og
lögreglumennirnir, þótt höfuðbúnaðurinn sé ólíkur. Þá er skopskyn þremenninganna svipað, enda öll sposk á svip.
Blog.is
Gestur Guðjónsson | 6. júní
Þótt maður leggi sig allan
fram á maður oft í erf-
iðleikum með að komast
að því hvað hlutirnir
kosta, ef þeir eru yfirhöf-
uð merktir í mat-
vöruverslunum. Það gerir
það að verkum að maður er oft að setja
hluti í körfuna sem maður veit ekkert
hvað kosta og getur því ekki tekið upp-
lýsta ákvörðun um kaupin. Maður nennir
ekki að standa í því að fara á kassann og
spyrja að því hvað hitt og þetta kosti. ...
Meira: gesturgudjonsson.blog.is
Góðar hugmyndir
talsmanns neytenda
Hlini Melsteð Jóngeirsson | 6. júní
Ég er rosalega hrifinn af
þessari hugmynd frá tals-
manni neytenda að op-
inbera nöfn þeirra fyr-
irtækja sem brjóta lög um
verðmerkingar. Þetta er
farið að verða mjög slæmt í sumum
verslunum að marktækur munur sé á
verðmerkingum í hillu og á kassa. Hvað
þá þegar merkingar eru ekki settar ná-
lægt vörum sem verið er að merkja.
Þetta er bundið í lög en þau hafa verið
margbrotin upp á síðkastið.
Meira: hlini.blog.is
Matthildur Helgadóttir | 6. júní
Frábær Forleikur á Ísafirði
Í gærkvöldi skruppum við mæðgur í leikhús á Ísafirði. Við sáum fjóra
einleiki hvern öðrum betri.
Fyrst steig á svið Marsibil Kristjánsdóttir í Örvæntingu, hún var
konan sem heldur að allt gangi betur ef þú lítur betur út. Konan sem
var á leið í lýtaaðgerð til að lappa upp á hjónabandið. Henni Marsibil
tókst að pirra mig með því að vera svona djöfull grunnhyggin eitt-
hvað..........ég gleymdi augnablik að þetta var bara í plati. Hún stóð
sig vel og ég held að Kómedíukarlinn hennar ætti að fá hana í fleiri hlutverk í fram-
tíðinni. Næstur á svið var Sveinbjörn Hjálmarsson sem dauður. ...
Meira: matthildurh.blog.is
Salvör | 6. júní
Hvammsvík – framtíð-
arútivistarsvæði
Nú hefur Orkuveitan aug-
lýst Hvammsvík til sölu
en undanskilur jarð-
hitaréttindi. Eftir því sem
ég veit þá er það ekki
leyfilegt, ég hélt að jarð-
hiti væri hlunnindi á jörð-
inni og að hlunnindi mætti ekki selja eða
undanskilja sérstaklega frá jörðum. En
hvað veit ég, hið öfluga fyrirtæki Orku-
veitan hlýtur að hafa leitað til hers lög-
fræðinga …
Meira: salvor.blog.is
Björgvin Guðmundsson | 6. júní
Byrjað að grafa fyrir
álveri í Helguvík
Skrifað var nú síðdegis
undir samning milli Norð-
uráls og Íslenskra að-
alverktaka um byggingu
kerskála við væntanlegt
álver Norðuráls í Helgu-
vík. Var fyrsta skóflu-
stungan að kerskálanum síðan tekin en
undirritunin fór fram á kerskálalóðinni.
... Sjálfsagt verða áfram skiptar skoðanir
um það hvort rétt hafi verið að leyfa
byggingu nýs álvers.
Meira: gudmundsson.blog.is
MIÐVIKUDAG-
INN 28. maí sl. birtist
hluti af svari dóms- og
kirkjumálaráðherra,
Björns Bjarnasonar, til
fréttavefjar Morg-
unblaðsins, mbl.is, í
Morgunblaðinu, varð-
andi hlerunaraðgerðir
íslensku ríkisstjórn-
arinnar 1949-1968, þar
sem Björn segir m.a.:
„Dómur sögunnar er á
einn veg. Íslenska ríkið þarf ekki að
biðja neinn afsökunar vegna þessa
dóms.“
Eitt af þeim 32 heimilum sem
sættu hlerunum á tímabilinu 1949-
1968 var heimili ömmu minnar og
afa, Guðrúnar Guðjónsdóttur og
Stefáns Jakobssonar, en þar var ég
tíður gestur sem barn og hjá ömmu
minni eftir að afi féll frá. Hér á eftir
langar mig að fjalla lítillega um að-
stæður á þessu heimili æsku minnar
þar sem ég tel það geta haft nokkra
þýðingu sem innlegg í umræðuna
um hleranir íslensku ríkisstjórn-
arinnar á sjötta og sjöunda áratug
síðustu aldar. Amma mín og afi voru
fædd sitt hvorum megin við alda-
mótin 1900 og því af kynslóð sem var
þátttakandi í miklum þjóðfélags-
breytingum. Amma mín ólst upp í
Reykjavík, dóttir verkafólks, og afi
var bóndasonur og síðar bóndi, áður
en þau fluttust til Reykjavíkur þar
sem afi komst í nám í múraraiðn.
Sem ung kona gekk amma til fylgis
við alþjóðlega hugsjón sósíalismans,
hugsjón sem fól í sér að hin vinnandi
alþýða fengi fulla hlutdeild í að
stjórna vinnuskilyrðum sínum og að-
stæðum og gæti því gengið stolt til
móts við nýja og betri tíma. Þessi
hugsjón gaf ömmu minni sjálfs-
traust til þess að líta á sig sem jafn
réttháa hverjum öðrum, þó svo að
hún væri af verkafólki komin. Sósíal-
isminn var á þessum
tíma styrk stoð í bar-
áttu ömmu minnar og
afa og ótal margra
annarra úr röðum ís-
lenskrar alþýðu fyrir
auknum réttindum og
bættum kjörum á öll-
um sviðum mannlífs-
ins, bæði á atvinnu-
markaðinum og innan
heilbrigðis- og
menntamála. Sem
dæmi um þann árang-
ur sem slík barátta
skilaði, þá gátu börn
afa og ömmu komist til langskóla-
náms, en amma og afi þurftu sjálf að
hætta námi á unglingsaldri þrátt
fyrir góða námshæfileika. Svo mikið
er víst að umbætur á kjörum verka-
fólks og aðgangur almennings að
góðu menntakerfi og heilbrigðiskerfi
varð að veruleika í krafti ötullar bar-
áttu hugsjónafólks með jafn-
aðarhugsjón að leiðarljósi. Sú bar-
átta krafðist hugrekkis og
baráttuþreks.
Það er ekkert launungarmál að
Marx og Lenín voru í hávegum hafð-
ir hjá ömmu og afa og Sovétríkin
voru sú samfélagslega fyrirmynd
sem vonir þeirra og trú voru bundn-
ar við. Í baráttunni var mikilvægt að
hafa hugmyndafræðilegan bakhjarl
og fá ákveðnar vísbendingar um að
hugsjónir þeirra væru framkvæm-
anlegar. Nú þegar við vitum að sov-
éska ævintýrið endaði illa og upp
hefur komist um marga og ljóta
glæpi yfirvalda þar, þá vilja sumir
draga þá ályktun að allar hugsjónir
um samvinnu, jöfnuð og réttlæti séu
þar með ógildar og dauðar. Á und-
anförnum áratugum hefur pen-
ingaöflunum með nýfrjálshyggjuna
að vopni vaxið fiskur um hrygg. Í
kjölfarið hefur félagsleg mismunun
aukist og að margra áliti hefur þegar
verið grafið undan því velferðarkerfi
sem lagður var grunnur að af kyn-
slóð afa míns og ömmu. Hins vegar
er engan veginn útséð um end-
anlegan dóm sögunnar yfir jafn-
aðarhugsjóninni. Hún er ung og
engin ástæða til annars en að ætla
að hún eigi framtíðina fyrir sér.
Á heimili ömmu minnar og afa
voru heiðarleiki og heilindi í háveg-
um höfð og svo rammt kvað að
ströngu siðferði þeirra að hvít lygi
var næstum ófyrirgefanleg. Deilt
var hart á pólitíska andstæðinga, en
þó var alltaf rætt um þá málefnalega
og af ákveðinni virðingu. Það er því
sárt til þess að vita að þetta heimili
hafi orðið að þola þá lágkúru af
hendi íslenskra stjórnvalda að rofin
var friðhelgi þess með símhlerunum,
án nokkurs rökstudds gruns um lög-
brot. Trúir dómsmálaráðherra því
virkilega að dómur sögunnar leggi
blessun sína yfir hleranir á heimilum
gegnra og saklausra borgara á þeim
forsendum einum að þeir/þær hafi
skoðanir sem eru valdhöfum lítt
þóknanlegar? Ef dómur sögunnar er
slíkur þá er útlitið svart í lýðveldi Ís-
lendinga. Ég lít á símhleranirnar á
heimili afa míns og ömmu sem ljót
svik af hálfu íslenska ríkisins gagn-
vart þessu heiðarlega og duglega
fólki og finnst illt til þess að vita að
núverandi dómsmálaráðherra telur
enga þörf á afsökunarbeiðni. Slík af-
staða er réttlæting á valdníðslu og
skilur eftir spurningar um hvar við
erum stödd í dag.
Ragnheiður Hrafnkelsdóttir
Dómur sögunnar
Eftir Ragnheiði
Hrafnkelsdóttur »Ég lít á símhler-
anirnar á heimili
afa míns og ömmu sem
ljót svik af hálfu ís-
lenska ríkisins gagnvart
þessu heiðarlega og
duglega fólki.
Ragnheiður
Hrafnkelsdóttir.
Höfundur er myndlistar-
og kaupmaður.
HJÖRLEIFUR Guttormsson
alþingismaður ritar grein um
hleranir í Morgunblaðið 6. júní.
Hann lætur eins og unnt sé að
bera saman upplýsingar um lög-
regluaðgerðir hér á landi á árum
kalda stríðsins og pólitískar hler-
anir leyniþjónustu í Noregi. Á
þessu tvennu er grundvall-
armunur, sem gerir samanburð
Hjörleifs marklausan.
Lögregluaðgerðir
(símhleranir í þágu lögreglu):
a. eru löglegar (með samþykki
dómara),
b. standa stutt, eru bundnar til-
teknum atburðum,
c. eru eingöngu notaðar í þágu
lögreglu.
Pólitískar hleranir:
a. eru ólöglegar,
b. standa um langan tíma
(ótímabundnar),
c. eru notaðar til að koma upp-
lýsingum á framfæri við póli-
tískra andstæðinga.
Fyrir liggur ýtarleg skýrsla
hlutlausra aðila um öll þessi mál
hér á landi. Ég skora á Morg-
unblaðið að endurbirta efni þess-
arar skýrslu. Hún gefur trúverð-
ugri mynd af því sem hér gerðist
á tímum kalda stríðsins en lýs-
ingar Kjartans Ólafssonar og
Hjörleifs Guttormssonar.
Málsvarar sósíalisma og komm-
únisma á Íslandi á tímum kalda
stríðsins geta ekki leitað neins
skjóls í því, sem gerðist í Noregi
þá eða nú. Þar er gjörólíku saman
að jafna.
Björn Bjarnason
Marklaus
samanburður
Höfundur er dóms- og kirkju-
málaráðherra.
HVERT viljum við stefna?
Við viljum ekki kreppu? Nei.
Þá þarf að bretta upp á ermar!
Sameiginlega getum við snúið
hjólum efnahagslífsins í gang
aftur og losnað við þetta harð-
lífi með því að allir lækki verð á
fasteignum um 15%, Íbúða-
lánasjóður hækki hámarkið á
lánum og bankar lofi að fara
aftur að lána til kaupa á fast-
eignum gegn því að Seðlabankinn
láni þeim í erlendri mynt á meðan
bankarnir fá ekki lán erlendis. Við
eigum nóg af peningum, það þarf
bara að koma þeim í dreifingu.
Um leið og fasteignamarkaður-
inn fer af stað aftur verður leiðrétt-
ing á verðinu hjá þeim sem eru
með góða fasteign því fleiri bjóða í
slíka eign og verðbil verður meira
milli hverfa sem er gott því þá hafa
þeir möguleika á að eignast hús-
næði sem minna hafa á milli hand-
anna. Leiguverð myndi líka lækka.
Og þeim þarf að hjálpa sem hvorki
geta leigt né keypt. Núna eru allir að bíða og á
meðan glatast fé og tækifæri. Eftir hverju er-
um við að bíða? Að verðbólgan verði búin að
éta fasteignaverðið niður um 15% þannig að
við fáum sömu krónutölu eftir ár og okkur líði
betur af því að ásett verð fékkst?
Þeir sem eru að kaupa íbúð í fyrsta skipti
hafa haldið að sér höndum of lengi vegna lof-
orðs um niðurfellingu á stimpilgjaldi. Þetta er
auðleyst með því að félagsmálaráðherra lofi
þessu fólki að þegar og ef niðurfellingin verði
að veruleika fáist endurgreiðsla gegn kvittun.
Það getur verið hættulegt þegar allir tala
um stöðnum, að halda að sér höndum og að út-
litið sé svart, því þannig tal leiðir til þess að
það hægir hættulega á hjólum efnahagslífsins
og gerir engum gagn. Og allir eru hræddir og
það er vond tilfinning.
Sigríður Hanna Jóhann-
esdóttir skrifar um fast-
eignamarkaðinn
Sigríður Hanna
Jóhannesdóttir
»Lækkum verð á fasteignum;
Seðlabankinn láni bönk-
unum; bankar láni okkur,
Íbúðalánasjóður hækki hámark
á lánum og snúum vörn í sókn.
Hættum að halda að okkur höndum
Höfundur er skrifstofu- og fjármálastjóri.