Morgunblaðið - 07.06.2008, Side 31

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. JÚNÍ 2008 31
SÚ ÁKVÖRÐUN
að fara ekki í frekari
rannsóknir á jarð-
hitasvæðinu við Bitru
vegna neikvæðra og
óafturkræfra um-
hverfisáhrifa markar
tímamót í umhverf-
ismálum. Hún þarf
hinsvegar ekki að þýða hægagang í
jarðvarmavirkjunum Orkuveitu
Reykjavíkur á næstu árum. Orku-
veita Reykjavíkur hefur uppi metn-
aðarfull áform um virkjun jarð-
varma. Í dag afkasta
jarðvarmavirkjanir OR 243 mega-
vöttum (MW) sem skiptist þannig að
virkjunin á Nesjavöllum afkastar
120 MW og Hellisheiðarvirkjun gef-
ur af sér 123 MW.
Áætlanir gera ráð fyrir að á
Hellisheiði bætist við 90 MW síðar á
þessu ári, og svo aftur 90 MW 2010.
Á Nesjavöllum er til skoðunar að
bæta við 45 MW vélasamstæðu. Til
viðbótar þessum virkjunum hefur
stjórn Orkuveitunnar samþykkt að
halda áfram undirbúningi virkjunar í
Hverahlíð sem áætluð er 90MW.
Gangi allar þessar áætlanir OR eftir
verður raforkuframleiðsla jarð-
varmavirkjana fyrirtækisins árið
2012, 558MW, sem er vel rúmlega
tvöfalt það afl sem framleitt er í dag.
Auk þessa eru fleiri virkjanakostir á
rannsóknarstigi. Því fer þannig víðs-
fjarri að Orkuveitan sé komin á ein-
hverja endastöð í raforkufram-
leiðslu, þó ekkert verði af
Bitruvirkjun.
Þær tilraunaboranir sem farið
hafa fram á Bitrusvæðinu taka ekki
af allan vafa um virkjanleika svæð-
isins. Til þess að kveða upp úr í þeim
efnum þyrfti að minnsta kosti þrjár
tilraunaholur til viðbótar sem kosta
um milljarð króna. Ekki var talið
réttlætanlegt að fara út í þann kostn-
að nema fyrir lægi ákvörðun um að
af virkjuninni yrði, reyndust nið-
urstöður jákvæðar. Þannig er ekki
hægt að halda því fram að ákvörðun
um að fara ekki í Bitruvirkjun hafi
verið ákvörðun um að sleppa ein-
hverju sem fast hafi verið í hendi.
Í undirbúningi að
Bitruvirkjun hafa starfs-
menn Orkuveitunnar
lagt sig fram um að þróa
mögulega virkjun þann-
ig að sátt gæti orðið um
hana. Enda hefur frá
upphafi verið vitað að
svæðið er náttúruperla
og varhugavert að raska
því með virkjun. Þrátt
fyrir að allt hafi verið
gert til að taka tillit til
umhverfisins á svæðinu
við hönnun virkjunar-
innar dregur álit Skipu-
lagsstofnunar fram að það nægi
ekki. „Bygging Bitruvirkjunar er
ekki ásættanleg vegna verulegra
neikvæðra og óafturkræfra áhrifa á
landslag, útivist og ferðaþjónustu“
segir þar orðrétt. Einnig kemur
fram í álitinu að Skipulagsstofnun
telji að ekki sé gerlegt að draga úr
neikvæðum umhverfisáhrifum við
framkvæmdina með mótvæg-
isaðgerðum þannig að hún teljist
ásættanleg.
Áhrif á jarðhitakerfi
Hengilssvæðisins?
Í áliti Skipulagsstofnunar vegna
Bitruvirkjunar vega umhverf-
isþættir sem snúa að óvissu um jarð-
hitakerfið þungt. Ekki síst óvissa um
hugsanleg samanlögð áhrif Bitru-
virkjunar, Nesjavallavirkjunar,
Hellisheiðarvirkjunar og Hvera-
hlíðavirkjunar á jarðhitaauðlindina á
Hengilssvæðinu, enda jarðhitasvæði
þessara virkjana samtengt. Þá kem-
ur fram í umsögn Orkustofnunar að
of mikil óvissa sé fyrir hendi um
vinnslugetu virkjunarsvæðis Bitru-
virkjunar og Hverahlíðavirkjunar,
m.a um tengsl þeirra við núverandi
virkjunarsvæði, til að hægt sé að
leggja mat á hvort áform um þessar
virkjanir fái staðist.
Fjárfestingarþörf
Orkuveitunnar
Orkuveitan og samstarfsaðilar
hennar munu á næstu árum eiga fullt
í fangi með þær virkjanir sem fyr-
irhugaðar eru, þrátt fyrir að Bitra
verði ekki virkjuð. Fjárfestingar OR
vegna framangreindra virkjana,
gangi allar áætlanir eftir, munu
nema um 50-60 milljörðum króna.
Fjárfestingar í virkjunum eru lang-
tímafjárfestingar sem skila eiga arði
til langs tíma litið og ljóst að OR mun
ekki hafa tekjur af þeim fyrr en að
framkvæmdatíma liðnum.
Einnig er rétt að líta til þess að
fyrsti fjórðungur þessa árs var
Orkuveitunni erfiður og var tap á
ársfjórðungnum 17 milljarðar, en
tapið má rekja til gengisáhrifa. Eig-
infjárhlutfall Orkuveitunnar er um
34% 31.3.2008 samkvæmt ársfjórð-
ungsuppgjöri, en var um 46% í lok
árs 2007. Vonir standa til að þessi
staða jafni sig að nokkru leyti þegar
líður á árið en fyllsta ástæða er til að
stíga varlega til jarðar í fjármálum
OR næstu misserin. Ef eiginfjárhlut-
fallið fer undir 30% getur það haft
áhrif á þau lánakjör sem fyrirtækinu
bjóðast. Nauðsynlegt er að taka tillit
til þessara þátta þegar virkjana-
áform OR eru til umfjöllunar.
Skynsamleg niðurstaða
Það hefði verið stílbrot og stefnu-
breyting í umhverfissögu Orkuveit-
unnar, ef svo afgerandi niðurstaða
sem endurspeglast í álit Skipulags-
stofnunar hefði verið höfð að engu.
Samfylkingin hefði aldrei staðið að
slíkri afgreiðslu. Álit Skipulagsstofn-
unar er góður grunnur um hvert sé
skynsamlegt að stefna í virkj-
unarmálum á svæðinu. Að öllu sam-
anteknu er raunsæ og skynsamleg
niðurstaða að setja virkjunaráform-
um á Bitru til hliðar.
Nýting vistvænnar orku í sátt við
umhverfið er aðalsmerki Orkuveit-
unnar, þess vegna hefur fyrirtækið
sérhæft sig í virkjun jarðvarma. Af
sömu ástæðu mun Orkuveitan ekki
ráðast í framkvæmd sem hafa mun
svo mikil óafturkræf áhrif á um-
hverfið.
Jarðvarmavirkjanir
Orkuveitunnar
Sigrún Elsa
Smáradóttir segir
frá áformum Orku-
veitu Reykjavíkur
um virkjun jarð-
varma
» Það hefði verið stíl-
brot og stefnubreyt-
ing í umhverfissögu
Orkuveitunnar, ef svo
afgerandi niðurstaða
sem endurspeglast í álit
Skipulagsstofnunar
hefði verið höfð að engu.
Sigrún Elsa
Smáradóttir
Höfundur er borgarfulltrúi
Samfylkingar.
NÚ líður að því að
nemendur í 10. bekk
ljúki grunnskóla og
langflestir þeirra hefja
nám í framhaldsskóla.
Sumir nemendur eru
alveg ákveðnir hvað
þeir vilja læra og velja
sér námsbraut í sam-
ræmi við það á meðan
aðrir eru óákveðnir. Rannsóknir
hafa sýnt að áhrif foreldra á náms-
vali nemenda eftir 10. bekk eru mik-
il. Í rannsókn sem ég gerði til MA-
gráðu í náms- og starfsráðgjöf rann-
sakaði ég hvað nemendur telja að
hafi áhrif á námsval þeirra og hvern-
ig þeir nýttu sér náms- og starfs-
fræðslu og niðurstöður áhugasviðsk-
annanna við valið. Þar kom fram að
nemendur töldu mikilvægt að for-
eldrar væru inn í valferlinu án þess
að beita þrýstingi eða stýringu. Til
að foreldrar geti aðstoða börn sín við
námvalið þurfa þeir að þekkja til
framhaldsskólanna og námsbraut-
anna sem þeir bjóða upp á. Náms-
og starfsráðgjafar grunnskólanna
fara með nemendur í 10. bekk í
heimsóknir í framhalds-
skólana en núna þessa
dagana eru þeir með
opin hús sem eru hugs-
uð fyrir nemendur og
foreldra þeirra til að
koma og skoða skólana
og fá upplýsingar um
námsframboðið. Það er
mikilvægt að foreldrar
nýti sér þessi heimboð
framhaldsskólanna og
fari og skoði skólanna
með börnum sínum
einnig eru þeir flestir
með mjög góðar heima-
síður sem gott er fyrir foreldra að
skoða til að vera betur inn því fjöl-
breytta námsframboði sem skólarnir
bjóða upp á.
Náms- og starfsráðgjafar í grunn-
skólunum undirbúa nemendur undir
námsvalið á fjölbreyttan hátt, s.s.
með náms- og starfsfræðslu og bjóða
þeim að taka áhugasviðskannanir.
Því miður eru alltof fáir grunnskólar
í Reykjavík sem bjóða upp á náms-
og starfsfræðslu hvort sem er sem
fasta tíma á stundaskrá, í vali, eða
innan lífsleikninnar. Í rannsókninni
kom fram að ef náms- og starfs-
ráðgjafarnir kenndu ekki lífsleikn-
ina þá var lítil náms- og starfs-
fræðsla þar inni. Þetta er alvarlegt
mál þar sem náms- og starfsfræðsla
er undirstaðan undir vel ígrundað og
markvisst námsval. Rannsóknin
sýndi að þeir nemendur sem fengu
náms- og starfsfræðslu skiptu síður
um framhaldsskóla eða námsbraut
eftir að þeir hófu nám í framhalds-
skóla. Sjö nemendur fengu náms- og
starfsfræðslu, sex í vali og einn í lífs-
leikni en 5 fengu enga fræðslu. Af
þeim sem fengu fræðsluna skipti að-
eins einn nemandi um skóla (fékk
ekki skólann sem hann sótti um í
fyrsta vali) en enginn um náms-
braut. Af þeim sem fengu ekki
fræðsluna skiptu fjórir um náms-
braut og einn skipti einnig um skóla,
aðeins einn af þeim nemendum hélt
sig við upphaflegt námsval. Að
skipta um námsbraut eða skóla get-
ur leitt til upplausnar og aukið líkur
á brottfalli úr framhaldsskólanum.
Áhugasviðskannanirnar sem
margir náms- og starfsráðgjafar í
grunnskólanum bjóða nemendum
sínum að taka eru annars vegar „Í
leit að starfi“ eða hins vegar „Bend-
ill“. Hlutverk áhugasviðskannanna
er að aðstoða nemendur við náms-
og starfsval sem hæfir áhugasviði
þeirra og gera upplýsingaöflun um
mögulegan starfsvettfang og náms-
leiðir markvissari. Rannsóknin
sýndi að nemendur telja að áhuga-
sviðskannanir komi að notum við
námsvalið á þrjá vegu. Í fyrsta lagi
aðstoðar hún þá við að greina áhuga-
svið sitt og í tengslum við það ýmist
að víkka út eða þrengja námsvalið. Í
öðru lagi staðfestir hún eða stað-
festir ekki ákveðnar hugmyndir
þeirra um námsval. Í þriðja lagi
fannst þeim hún vera gott tæki til að
setjast niður með náms- og starfs-
ráðgjafanum og fá ráðgjöf og upp-
lýsingar um nám og störf. Til að
áhugasviðskannanir nýtist nem-
endum varðandi námsvalið er mik-
ilvægt að foreldrar vanmeti ekki
sinn þátt í valferlinu og setjist niður
með börnunum og fari með þeim yfir
niðurstöðurnar og í framhaldinu að-
stoði þau við að skoða alla mögu-
leika. Til að minnka brottfall nem-
enda í framhaldsskóla þarf að
undirbúa þá eins vel og kostur er
undir námsvalið. Það er hlutverk
skólayfirvalda, náms- og starfs-
ráðgjafa og foreldra.
Ungt fólk og námsval
Ingibjörg Þórdís
Þórisdóttir fjallar
um mikilvægi for-
eldra í aðstoð í
námsvali barna
Ingibjörg Þórdís
Þórisdóttir
» Til að foreldrar geti
aðstoða börn sín við
námvalið þurfa þeir að
þekkja til framhalds-
skólanna og námsbraut-
anna sem þeir bjóða
upp á.
Höfundur er MA í náms-
og starfsráðgjöf.
BEST að byrja á
spurningum sem ég
krefst svara við. Hvers
vegna voru táknmáls-
fréttir felldar niður þeg-
ar jarðskjálftinn gekk
yfir á Suðurlandi? Hvers
vegna var ekki túlkur
fenginn á skjáinn til
þess að túlka fréttir sem
fluttar voru af skjálfta-
svæði? Var táknmáls-
túlkur fenginn á neyð-
armóttöku og ef ekki
hver var þá ástæðan?
Brugðust almannavarn-
ir sérstaklega við vegna
þessa hóps, t.d. með því
að hafa samband við Fé-
lag heyrnarlausra? Ef
svörin verða þau að þjónusta við
þennan hóp hafi fallið niður vegna
hugsunarleysis þá eru það óafsak-
anleg svör, ekki síst í ljósi þess að
þetta er ekki í fyrsta skipti sem þessi
hópur er afskiptur þegar um er að
ræða náttúruhamfarir eins og í ljós
kom þegar snjóflóðin á Vestfjörðum
áttu sér stað. Þá var það sama upp á
teningnum. Ekkert upplýsingaflæði
né sérstök áfallahjálp til heyrnar-
skertra og heyrnarlausra sem áttu þó
einhverjir sín ættmenni og vanda-
menn á þeim slóðum. Varla geta for-
svarsmenn sjónvarps og almann-
varna verið svo illa upplýstir að vita
ekki að þessi hópur hlýtur að vera til
staðar hér á landi eins og annars
staðar. Hópur sem á sér ættingja,
vini og vandamenn á hamfarasvæð-
um og fyllist kvíða um hugsanleg af-
drif þeirra. Er vankunnáttan virki-
lega svo mikil á eðli heyrnar-
skerðingar að fólk átti sig ekki á því
að þessi hópur getur ekki lesið vara-
mál sér að gagni, hvað þá heldur þeg-
ar þulur sést ekki á skjánum meðan
hann lýsir atburðum!
Ég hef farið víða um hinn vestræna
heim og fylgst með fréttaflutningi í
sjónvarpi. Ég fullyrði að hvergi hef
ég séð eins lélega þjónustu sjónvarps
við heyrnarlausa eins og hér á landi
og það í sjónvarpi allra
landsmanna. Tilheyra
ekki heyrnarlausir öll-
um landsmönnum? Það
er ekki að sjá. Reyndar
kórónuðu almanna-
varnir skömmina með
því að biðja landsmenn
um að nota ekki síma-
kerfið og vera ekki að
fara austur fyrir fjall.
Reyndar skil ég þá
ákvörðun vel, en eins
og málum var háttað
voru það einu mögu-
leikar heyrnarlausra að
afla sér frétta, þ.e. ann-
aðhvort með SMS eða
myndsíma og/eða fara
austur fyrir fjall og
kanna málin.
Nú í vetur er frum-
varp búið að þvælast í
nefndum Alþingis um
rétt táknmálsins. Sá
seinagangur að koma
því í framkvæmd er
ótrúlegur, ekki síst í
ljósi þess að þessi rétt-
indamál heyrnarlausra eru ekki að
koma í fyrsta skipti upp á borð al-
þingismanna. Þessi málefni heyrn-
arlausra hafa hvað eftir annað verið
þar til umræðu. Sannleikurinn er sá
að alþingismenn draga lappirnar.
Væri táknmálið löglega viðurkennt
sem móðurmál heyrnarlausra væri
það tryggt að sjónvarp og almanna-
varnir gætu ekki sniðgengið þá öðru-
vísi en brjóta lög. Reyndar fullyrði ég
að mannréttindalög hafi verið brotin
á þessum hópi þegar honum var
meinað að fylgjast með fréttum af
hamförunum fyrir austan fjall. Ég
samgleðst Pólverjum yfir því að sjón-
varpið skyldi sjá sóma sinn í að hafa
fréttir á pólsku vegna hamfaranna á
Suðurlandi en ég skil hins vegar ekki
hvaða hvatir lágu að baki því að veita
heyrnarlausum Íslendingum ekki
sömu þjónustu.
Forsvarsmenn sjónvarps og al-
mannavarna, munið að ég, sem hef
ykkur sem þjónustuaðila við mig eins
og aðrir landsmenn, krefst opinberra
svara við ofangreindum spurningum.
Sjáið sóma ykkar í að biðja hóp
heyrnarlausra opinberlega afsökunar
á þessum leiðu mistökum.
Leið mistök
í aðgerðum
Valdís Ingibjörg
Jónsdóttir sendir
forsvarsmönnum
Ríkissjónvarpsins
og Almannavörnum
fyrirspurn vegna
jarðskjálftanna á
Suðurlandi
Valdís Ingibjörg
Jónsdóttir
» Almanna-
varnir og
Ríkissjónvarpið
brugðust alger-
lega heyrn-
arlausum þegar
jarðskjálftarnir
riðu yfir Suður-
land.
Höfundur er tal- og raddþjálfari og
móðir heyrnarlauss einstaklings.
MORGUNBLAÐIÐ birtir alla út-
gáfudaga aðsendar umræðugreinar
frá lesendum. Blaðið áskilur sér rétt
til að hafna greinum, stytta texta í
samráði við höfunda og ákveða hvort
grein birtist í umræðunni, í bréfum
til blaðsins eða á vefnum mbl.is.
Blaðið birtir ekki greinar, sem eru
skrifaðar fyrst og fremst til að
kynna starfsemi einstakra stofnana,
fyrirtækja eða samtaka eða til að
kynna viðburði, svo sem fundi og
ráðstefnur.
Innsendikerfið
Þeir sem þurfa að senda Morg-
unblaðinu greinar eru vinsamlega
beðnir að nota innsendikerfi blaðs-
ins. Formið er undir liðnum „Senda
inn efni“ ofarlega á forsíðu mbl.is.
Einnig er hægt að slá inn slóðina
www.mbl.is/sendagrein
Ekki er lengur tekið við greinum
sem sendar eru í tölvupósti.
Í fyrsta skipti sem formið er notað
þarf notandinn að nýskrá sig inn í
kerfið, en næst þegar kerfið er notað
er nóg að slá inn netfang og lykilorð
og er þá notandasvæðið virkt.
Ekki er hægt að senda inn lengri
grein en sem nemur þeirri hámarks-
lengd sem gefin er upp fyrir hvern
efnisþátt.
Nánari upplýsingar gefur starfs-
fólk greinadeildar.
Móttaka að-
sendra greina