Skessuhorn - 23.09.2015, Qupperneq 27

MIÐVIKUDAGUR 23. SEPTEMBER 2015 27
Pennagrein
Pennagrein
Nú líður að samræmdum könnun-
arprófum í grunnskólum í 4., 7. og
10. bekk. Að vissu marki er ákveð-
inn sjarmi yfir þessum prófum því
nemendur, kennarar og foreldrar
setja sig í stellingar og allir reyna
að ná sem bestum árangri. Í fram-
haldinu fer fram árleg umræða um
niðurstöður prófa og þá er því mið-
ur sjaldnast umræðuefnið að börn-
in hafi staðið sig vel og gert sitt
besta. Oftar en ekki snýst umræðan
um hversu börnin eru illa stödd og
hvað gekk illa.
Aðrir benda á að prófin séu illa
gerð og oft er sjónum beint að mis-
gáfulegum lestextum sem menn
ræða síðan fram og aftur á opin-
berum vettvangi. Spurt er hvað
skipti mestu að börnin læri og til-
einki sér. Er verið að prófa þá þætti
á samræmdum könnunarprófum?
Við í Grundaskóla hættum okkur
ekki frekar inn í þessa umræðu að
sinni enda minnir hún helst á um-
ræðu um hvort síðasta áramótas-
kaup hafi verið gott eða slakt. Við
minnum hins vegar á að prófin eru
könnunarpróf með öllum sínum
kostum og göllum. Frammistaða á
einu prófi er ekki endanlegur dóm-
ur fyrir einn né neinn heldur til-
raun til að mæla stöðuna. Fjöldi at-
riða getur haft áhrif á árangur því
af hverju ættu t.d. allir að vera jafn-
vel upplagðir til próftöku þennan
ákveðna dag.
Aðalatriðið er að gera sitt besta.
Námið er einstaklingsmiðað og
stöðluð könnunarpróf geta aldrei
verið sanngjörn fyrir alla eða al-
gildur mælikvarði á hæfileika eða
árangur hvers og eins.
Við sem stöndum næst börnun-
um skulum ekki láta ótta eða kvíða
einkenna þetta tímabil heldur styðja
nemendur í að gera sitt besta. Sam-
ræmd könnunarpróf eiga að vera
eitt af mörgum verkefnum okkar en
ekki eitt stórt og jafnvel nær óyfir-
stíganlegt vandamál.
Margar sögur eru til af prófatöku
og skemmtilegum uppákomum.
Hér á undan er þess getið að sumir
telja árangur grunnskólabarna vera
slakan og að allt sé hreinlega á nið-
urleið. Oft er spjótunum beint að
t.d. lesskilningi og málfræðikunn-
áttu. Oft vill gleymast að tungu-
mál og orðaforði þróast og orð eða
hugtök sem eldri kynslóðir þekktu
eru ekki brúkuð í dag.
Í þessu samhengi er vert að minn-
ast á að Nemendafélag Grunda-
skóla hefur ályktað á málþingum
sínum um lesskilningsverkefni á
samræmdum prófum. Það er mat
nemenda að lesskilningsverkefni
séu stundum í engum takti við nú-
tímann og því séu prófin gölluð.
Nemendur efast hreinlega um að
hinir fullorðnu geti sjálfir leyst sum
verkefnin sem eru lögð fyrir ung-
mennin. Oft sé spurt út í orð sem
eru illskiljanleg, óþörf og jafnvel
úreld. Þetta er áhugavert sjónar-
mið og minnir á skólasögu um orð-
ið ,,frímerki.“
Eitt sinn var lesskilningspróf lagt
fyrir í skóla. Orðið ,,frímerki“ kom
fyrir í textanum og einn nemandinn
kallaði eftir aðstoð. Nemandinn
sagði kennaranum að hann hefði
ekki hugmynd um hvað frímerki
væri. Kennaranum þótti þetta frek-
ar kjánalegt og svaraði að auðvitað
vissu allir hvað frímerki væri. Nem-
andinn gaf sig ekki og yppti bara
öxlum. Kennarinn tók sig þá til og
útskýrði að frímerki væri svona lím-
miði sem fólk keypti út í búð eða á
pósthúsi. Miðinn væri síðan sleikt-
ur og settur á kort eða bréf og virk-
aði þannig sem greiðsla fyrir póst-
sendinguna. Nemandinn hlustaði
með athygli á skýringuna og svar-
aði því til að hann hefði aldrei heyrt
þetta áður. Á póstkortum og bréfum
heima hjá honum væri bara stimp-
ill með dagsetningu. Kennarinn
furðaði sig mikið á þessu og hugs-
aði hvert væri þessi unga kynslóð að
fara, vissi ekki einu sinni hvað frí-
merki væri. Þetta væri algjörlega
ótrúlegt og enn eitt dæmið um að
bráðum kynni enginn eða skildi ís-
lensku á þessu blessaða landi. Eftir
prófið ákvað kennarinn að herða á
nemendum sínum í náminu og benti
m.a. á nauðsyn þess að vera dugleg
að lesa bækur og efla lesskilning.
,,Frímerki“ væri dæmi um orð sem
allir ættu að þekkja. Nemendurn-
ir sátu skömmustulegir undir þessu
enda var alveg rétt að þeir máttu
vera duglegri að lesa. Nemandinn
sem áður hafði spurt út í frímerkið
rétti upp hönd og kennarinn spurði
hvað vantaði. Nemandinn stóð upp
og sagðist ekki enn skilja þetta orð
, , frímerki.“
Nú svar-
aði kennar-
inn hátt og skýrt hvort það væri
ekki augljóst. Nei, svaraði nemand-
inn djúpt hugsi. Þú sagðir að frí-
merki væri merki sem maður þarf
að kaupa út í búð og er þá ekki frítt
merki. Frímerki er miði sem þarf
að sleikja og setja á bréf til að borga
fyrir póstsendinguna en þarf ekki
lengur þar sem það nægir að nota
stimpil. Hver fann eiginlega upp á
því að kalla þetta frímerki og er það
gáfulegt?
Nú getur hver metið fyrir sig
hvort skilningur nemandans sé ekki
bara ágætur.
„...Ég held við ættum stundum að
hlusta aðeins betur á hugrenning-
ar þeirra, sem erfa skulu land, því
kannski er næsta kynslóð, kynslóð-
in sem getur komið fram með svör-
in, þar sem sigldum við í strand...“
(Söngtexti: Ég labbaði um bæinn).
Sigurður Arnar Sigurðsson
Höf. er aðstoðarskólastjóri í
Grundaskóla.
Samræmd próf verkefni en ekki vandamál –
frímerki er ekki frítt merki
Sveitarstjórn sem fær á sig dembu
eins og ályktunina sem samþykkt
var á íbúafundi á Hvanneyri þann
2. september síðastliðinn hlýt-
ur þar með að vera alveg laus frá
þeirri skyldu að ræða frekar við þá
sem að baki standa. Sé sótt að húsi
manns með grjótkasti verða það
að teljast eðlileg viðbrögð að loka
dyrum og gluggum. Hvort að baki
liggur flokkspólitík, innansveitar-
pólitík eða einfaldlega bara múg-
æsing er ekki gott að segja en það
er óskiljanlegt að fólk sem ætlar að
láta taka mark á sér varðandi til-
tekin málefni sendi frá sér ályktun
sem á engan hátt styrkir viðkom-
andi málstað en er þess í stað full af
óútskýrðum ávirðingum og dylgj-
um um hin og þessi óskyld mál.
Ég hef til þessa haft nokkra sam-
úð með Hvanneyringum í baráttu
þeirra fyrir að halda grunnskóla-
deildinni sinni opinni en eftir lest-
ur fyrrgreindrar ályktunar sit ég
uppi með tilfinninguna um að and-
spyrnan sé sprottin af einhverj-
um allt öðrum hvötum en um-
hyggju fyrir börnum og foreldrum
á Hvanneyri, a.m.k. af hálfu þeirra
sem hana sömdu.
Þeim sem gagnrýna fyrirhug-
aða lokun grunnskóladeildarinn-
ar á Hvanneyri hefur orðið tíðrætt
um samráðsleysi sveitarstjórnar
við íbúana. Kannski er eitthvað til
í því, kannski ekki. Eitthvað sam-
tal hefur átt sér stað því í skýrslu
um rekstur og skipulag fræðslu-
mála í Borgarbyggð sem sveitar-
stjórn gaf út í maí 2015 eru m.a. tí-
unduð sjónarmið foreldra og íbúa
á Hvanneyri og áhersla þeirra á að
halda skólastarfi á staðnum fyrir 1.
– 4. bekk auk þess sem þar koma
fram ábendingar utanaðkomandi
ráðgjafa. Í sömu skýrslu eru reif-
aðar niðurstöður íbúafundar í mars
þar sem 150 manns ræddu rekstur
og skipan fræðslumála í sveitarfé-
laginu. Er þá ótalinn sá bunki af
gögnum sem hlaðist hefur upp eft-
ir fundi, ráðstefnur, nefndarstörf
og sérfræðingavinnu um málefnið
á síðustu tíu árum. Einhver myndi
nú segja að tími væri kominn til
að hætta að tala og fara að fram-
kvæma.
Samráð er gott en hefur þau aug-
ljósu takmörk að það getur ekki
leitt til þess að allir fái sínu fram-
gengt til fulls, ekki síst þegar val-
kostirnir felast í ákvörðunum sem
fyrirsjáanlega eru erfiðar og um-
deildar. Það er stundum sagt að
vinsælu ákvarðanirnar taki sig sjálf-
ar en þegar kemur að umdeild-
um ákvörðunum reynir á hvort
þeir sem eru kosnir eða ráðnir til
að stjórna valda hlutverki sínu eða
ekki. Samráð í umdeildum ákvörð-
unum er mjög líklegt til að leiða
til einnar niðurstöðu; óbreytts
ástands. Og oft er það ástand ein-
mitt ógn við hagsmuni heildarinn-
ar og óhugsandi niðurstaða fyrir þá
sem bera ábyrgð á að allt dæmið
gangi upp.
Einmitt þess vegna leika þeir
sem eiga beinna hagsmuna að gæta
gjarnan þann leik að stilla sínum
málflutningi upp eins og þeir séu
að tala fyrir heildina. Og mikilvægt
fyrir áhorfendur að leiknum að átta
sig á hverjir eru hagsmunaaðilarn-
ir, hverjir eru heildin og hver talar
fyrir hvern.
En um hvað snýst þetta mál? Jú
- að sveitarfélagið lækki rekstrar-
kostnað sinn um a.m.k. 35 millj-
ónir á ári með því að leggja nið-
ur starfsemi Grunnskóla Borgar-
fjarðar á Hvanneyri og aka þess í
stað börnum af staðnum í skóla í
Borgarnesi eða á Kleppjárnsreykj-
um. Að meirihluti sveitarstjórn-
ar telur sér ekki fært að veita þjón-
ustu með núverandi fyrirkomulagi
þegar hægt er að veita sambærilega
þjónustu fyrir 35 millj kr. lægri til-
kostnað. Fyrir mismuninn er hægt
að bæta við nýrri þjónustu, gera
núverandi þjónustu betri, draga úr
skuldum eða jafnvel lækka skatta.
Þetta snýst líka um raunhæfa
framtíðarsýn. Grunnskólinn hefur
sem stofnun tekið miklum stakka-
skiptum á undanförnum árum og
mun halda áfram að þróast. Það
nægir ekki lengur að hafa einn
kennara til að opna skóla, heldur
þarf hóp fólks með fjölþætta þekk-
ingu. Með því að nýta fjármunina
betur er hægt að auka gæði starfs-
ins. Spá um nemendafjölda gerir
ráð fyrir því að eftir fimm ár (2020)
verði alls 200 börn í Grunnskóla
Borgarfjarðar, þ.e. á öllu því svæði
sem nú myndar skólahverfi Varma-
lands, Kleppjárnsreykja og Hvann-
eyrar. Jafnvel þó íbúum héraðsins
fjölgi verulega er algerlega óraun-
hæft að til framtíðar verði skóli
rekinn á öllum stöðunum þremur.
Hvorki fjárhagsleg né fagleg mark-
mið munu gefa svigrúm til þess.
Borgarfjörður, okkar fagra hérað
sem á sér svo langa og mikla sögu
um menntun og menningu, er víð-
feðmt og dreifbýlt en með nokkra
sterka þéttbýliskjarna. Þetta ger-
ir okkur erfitt fyrir nú um stundir
þegar við þurfum að takast á við að
endurskipuleggja grunnskólaþjón-
ustuna vegna þess að hún kostar
okkur meira en hún þarf að gera
og fjárhagurinn heimilar. Og trú-
ið mér, það ástand er ekki tíma-
bundið.
Núverandi fyrirkomulag þriggja
grunnskólastaða í dreifbýlinu
byggir á gamalli sveitarfélagaskip-
an og samgöngum fyrri tíma. Þeg-
ar við ákveðum hvernig við byggj-
um upp til framtíðar verðum við
að haga staðsetningu uppbygging-
arinnar þannig að daglegt ferða-
lag í skólann sé ásættanlegt fyrir öll
börn héraðsins. Það eina sem getur
breytt þeirri sýn er einhver sú bylt-
ing sem færir kennsluna úr skóla-
stofunni og inn í tölvurnar þann-
ig að börnin þurfi ekki að mæta á
Skólamál í Borgarbyggð
Norðurálsvöllur
Allir á völlinn
ÍA - Valur
Laugardaginn 26. sep kl. 14:00
Mætum öll gul og glöð
Aðalstyrktaraðili leiksins er HB grandi.
SK
ES
SU
H
O
R
N
2
01
5
tiltekinn stað til námsins. Sú hug-
mynd er líklega fjarlæg vegna þess
að skólinn snýst ekki bara um að
kenna börnum fræðin, heldur líka
að ala önn fyrir þeim yfir dag-
inn meðan foreldrarnir eru í sínu
amstri.
Mér finnst því einhvern veginn
liggja fyrir okkur hvort sem að okk-
ur líkar betur eða verr að í tiltölu-
lega náinni framtíð verði grunn-
skólar héraðsins tveir, einn í Borg-
arnesi og annar á Kleppjárnsreykj-
um eða þar í grennd. Kannski ætt-
um við að sameinast um að semja
við landeigendur á Deildartung-
umelunum um að fá að byggja nýtt
skólahús við skóginn sem þar er að
vaxa upp og sem nýtur þess fallega
útsýnis yfir héraðið sem þar er. Og
finnum gömlu skólahúsunum ný
atvinnuskapandi hlutverk eins og
nú er að gerast með slíkar bygg-
ingar víða um land.
Það liggur í eðli fólks að vilja
halda því
sem er. Það
er áhugavert að bera saman að-
stæður á Hvanneyri og Bifröst en
á síðarnefnda þéttbýlisstaðnum er
börnum ekið í grunnskólann að
Varmalandi um 10-15 mínútna
akstur. Ekki ber mikið á umkvört-
unum um það fyrirkomulag. Þeir
sem flytja að Bifröst byrja gjarnan á
að fara í grunnskólann til að kynna
sér starfið. Þar mæta þeir góðu og
hæfu starfsfólki og sjá að aðstæður
allar mynda traust og hlýlegt um-
hverfi fyrir börnin. Það skiptir öllu
máli. Semsé að skólinn sé góður og
börnin fái þá þjónustu og viðmót
sem þau eiga skilið. Séu þau atriði
í lagi verður stutt rútuferð aukaat-
riði og jafnvel í besta falli krydd í
daglega tilveru.
Ég veit að þetta verður í lagi
þarna líka.
Þorvaldur T. Jónsson.