Skessuhorn - 14.09.2016, Síða 24

MIÐVIKUDAGUR 14. SEPTEMBER 201624
einnig athygli Íslendinga á þessum
merka atburði sem átti sér stað fyrir
80 árum. „Barnabarn Charcots, frú
Vallin-Charcot, hefur komið til Ís-
lands nánast á hverju hausti í lang-
an tíma til að heiðra minningu afa
síns. Meðal annars hefur hún kom-
ið með kvikmyndagerðafólk með
sér,“ segir Guðrún. „Að þessu sinni
verður fjölskylda hennar með í för.
Þá kemur fólk frá franska sendi-
ráðinu sem aðstoðaði okkur við
uppsetningu sýningarinnar síð-
astliðið vor. Einnig fleira fólk sem
tengist þessu með einum eða öðr-
um hætti, t.d. koma börn Kristjáns
Þórólfssonar sem var sá sem bjarg-
aði eina skipverjanum sem lifði af á
sínum tíma. Þarna verður líka hluti
af áhöfn skipsins Pourqoui Pas?,
sem var nefnt eftir skipinu sem
strandaði, það er í Reykjavíkurhöfn
núna,“ bætir hún við.
Vakti mikla athygli
Strand Pourqoui Pas? vakti mikla
athygli á sínum tíma, enda sjó-
slys samofin sögu lands og þjóðar,
þó atburðurinn teljist ekki almenn
vitneskja nú. Daginn eftir slys-
ið, 17. september 1936, var til að
mynda ritað í Morgunblaðið: „Vér
getum ekkert gert til að létta harm
hinna syrgjandi ástvina í fjarlægu
landi. Vér getum aðeins fullvissað
þá um, að engin þjóð í heiminum
er líklegri til að skilja sorg þeirra en
vér Íslendingar.“ Charcot var mik-
ils metinn vísindamaður í Frakk-
landi og er enn. Áhöfnin sem fórst
var frönsk sem og sá eini sem lifði
strandið af. Atburðurinn er Frökk-
um því enn í fersku minni. „Með
því að taka á móti erlendu gestun-
um, bjóða þeim í Safnahús til að sjá
veggspjaldasýningu Heiðar Harnar
Hjartardóttur og annað sem teng-
ist þessu strandi sýnir sveitarstjórn
þessari minningu virðingu,“ segir
Guðrún. „
Minnismerki um strandið var
sett upp í Straumfirði á 10. áratug
síðust aldar. Var það reist af frum-
kvæði skáta í Bonsecours í norð-
anverðu Frakklandi en þaðan var
Charcot. Þá hefur Svanur Steinars-
son og aðrir landeigendur í Straum-
firði staðið vörð um flakið. „Svan-
ur er í raun vörslumaður flaksins
sem liggur á hafsbotni fyrir utan
Straumfjörð. Hann á heiður skilinn
fyrir og allt hans fólk í Straumfirði.
Það er fallegt að minnast svona ör-
lagasögu,“ segir Guðrún að lokum.
kgk
Eitt fyrsta verk Alþingis eftir að
það hafði fengið bæði löggjafar-
og fjárveitingarvald með Stjórnar-
skránni 1874 var að stofna lækna-
skóla og síðan að stofna læknishér-
uð og senda lækna út um allt land.
Eru til margar sögur um hetju-
dáðir og afrek héraðslækna við að
ná til sjúklinga og kvenna í barns-
nauð. Góð heilbrigðisþjónusta er
náði til allra landsmanna var talin
ein af forsendum þess að Íslend-
ingar gætu kallað sig sjálfstæða
þjóð og jafnframt skyldu vegleysur
né ófærð ekki standa í vegi fyrir að-
gangi fólks að læknisþjónustu.
Þjóðin hefur haldið áfram að
efnast og sex ára hagvaxtarskeið
hefur nú skilað verulegum tekju-
afgangi í ríkissjóð en samt er eins
og ráðamenn dragi lappirnar þegar
kemur að því að styðja við innviði
í heilbrigðisþjónustu og þá sérstak-
lega á landsbyggðinni.
Heilbrigðisþjónustuna
til fólksins
Áður var það talið forgangsmál að
koma með þjónustuna til fólksins
þar sem héraðslæknarnir á lands-
byggðinni komu í vitjanir heim
til fólks. Síðar með því að byggja
sjúkrahús og heilsugæslustöðv-
ar þar sem fólkið bjó. Sjúkrahúsið
á Akranesi, St. Franciskusspítalinn
í Stykkishólmi, Fjórðungssjúkra-
húsið á Ísafirði og Héraðshælið á
Blönduósi, svo dæmi séu nefnd,
voru einmitt byggð og rekin til að
koma læknis- og spítalaþjónustunni
til fólksins. Þessar stofnanir minna
á þann stórhug sem einkenndi upp-
byggingu heilbrigðisþjónustu hér-
lendis á tuttugustu öld. En um leið
og þjóðarhagur tók að vaxa var það
forgangsmál að byggja upp heil-
brigðiskerfið um allt land.
Nú hefur dæmið snúist við og
virðist stefnt leynt og ljóst að því
að fullmektug heilbrigðisþjónusta
verði í raun aðeins í boði á einum
stað á landinu – í Reykjavík. Þang-
að verða allir landsmenn að sækja
óháð búsetu, hvort sem er vetur eða
sumar, ófærð eða stórviðri. Það tala
allir um nýjan Landsspítala, gott og
vel, en hvað um að efla gott starf
á Sjúkrahúsinu á Akranesi eða sér-
hæfða þjónustu, meðferð og endu-
hæfingu við sjúkrahúsið í Stykkis-
hólmi?
Ljósmóðirin eina á
Vestfjörðum
Nýleg frétt á BB á Ísafirði er því
miður táknræn fyrir það sem íbúar í
heilum landshlutum standa frammi
fyrir. En aðeins ein ljósmóðir sinn-
ir nú fæðingaþjónustu á Ísafirði fyr-
ir alla Vestfirði. En þeir hafa verið
sameinaðir í eina stofnun á Ísafirði,
þótt vegir séu lokaðir innan fjórð-
ungsins mánuðum saman að vetri.
Afleysingamanneskja verður að
kom að sunnan en flugsamgöngur
geta verið stopular til og frá Ísafirði
eins og fjölmörg dæmi sýna. Sam-
kvæmt sömu frétt þurfa verðandi
mæður jafnvel að fara í ómskoðun
til Reykjavíkur vegna þess að tæk-
ið sem notast er við á Heilbrigðis-
stofnuninni á Ísafirði „er bæði gam-
alt og lélegt og mikil þörf á endur-
nýjun,“ eða vantar sérhæfða ljós-
móður. Þótt ferðakostnaður sé nið-
urgreiddur að einhverju frá Trygg-
ingastofnun er ljóst að mikill kostn-
aður, vinnutap og óöryggi fylgir því
að þurfa sækja alla þessa þjónustu
suður til Reykjavíkur.

Landsbyggðin kallar
Mér er það fullljóst að það er ekki
hægt að hafa hámenntaða sérfræði-
lækna á hverjum stað né held-
ur að hægt sé
að framkvæma
flóknar læknis-
aðgerðir á mörgum stöðum. Hins
vegar skiptir máli að fólk hafi að-
gang að ákveðinni grunnþjón-
ustu þar sem það býr – ella getur
það ekki búið þar. Þetta á við um
þjónustu sem fólk þarf á að halda
með reglubundnum hætti til þess
að geta notið fullra lífsgæða, svo
sem hjá þeim sem glíma við ein-
hverja fötlun eða ýmsa króníska
kvilla sem vilja oft safnast upp eft-
ir því sem ævin lengist. En einnig
læknisþjónustu í viðlögum – hjálp
sem fólk þarf á að halda með stutt-
um fyrirvara, svo sem vegna slysa
eða skyndikvilla eða fæðingarhjálp.
Hver kannast ekki við að hafa setið
yfir veiku barni og velt því fyrir sér
hvort nauðsyn sé til þess að kalla til
lækni eða ekki.
Tökum upp kyndilinn
Aðgangur að heilbrigðisþjónustu er
einn lykilþátturinn í því að tryggja
búsetu um landið allt. Jafnframt
er það staðreynd að landsbyggðin
hefur látið yfir sig ganga að innvið-
ir þjónustunnar hafa molnað niður
eða einfaldlega verið lokað í nafni
hagræðingar. Þessu verður hins
vegar að snúa við og það ætti að
vera forgangsmál hjá þingmönnum
landsbyggðarkjördæma. Uppbygg-
ing – eða kannski öllu heldur end-
urreisn – heilbrigðisþjónustunnar
er það framfaramál sem brennur á
þjóðinni. Málið snýst um að kjörn-
ir fulltrúar taki upp kyndillinn og
beri hann áfram.
Bjarni Jónsson.
Höfundur gefur kost á sér í 1. sæti
á lista VG í forvali í Norðvesturkjör-
dæmi.
Ákall heilbrigðisþjónustunnar
á landsbyggðinni
Pennagrein
Nú berast kjörseðlar í hús í forvali
VG sem stendur yfir dagana 12. til
20. september. Mikilvægt er að við
tökum öll þátt og og mótum sigur-
stranglegan lista í komandi alþing-
iskosningum.
Það er ánægjulegt að sjá hve
margir góðir og hæfir einstakling-
ar hafa gefið kost á sér í forystu-
sveit fyrir Vinstri græn í NV-kjör-
dæmi og lýsir það það styrk VG í
kjördæminu.
Ég leita til ykkar félaga minna
eftir stuðningi um að leiða áfram
framboðslista VG og mun leggja
mig alla fram um að Vinstri græn
nái góðum árangri í kosningun-
um. Að við félagarnir vinnum sam-
an og samhent að því að halda á
lofti stefnu Vinstrihreyfingarinnar
græns framboðs í hvívetna á lands-
vísu. Að við vinnum öll að því að
efla landsbyggðina á allan hátt.
Mín helstu baráttumál eru efling
byggðar í landinu með góðri inn-
viðauppbyggingu, styrkingu mennt-
unar og eflingar heilbrigðisþjón-
ustu, breyting-
ar á fiskveiði-
stjórnarkerfinu
og að starfsum-
hverfi landbúnaðar sé tryggt.
Tryggja þarf störf án staðsetning-
ar út um allt land og horfa til ný-
sköpunar og hugvits þegar atvinnu-
uppbygging er annars vegar. Að við
mætum gífurlegum fjölgun ferða-
manna með stórauknum fjármun-
um til innviðauppbyggingar og
umhverfismála.
Velferðarmál skipta okkur öll
máli og málefni aldraðra, öryrkja
og ungs fólks verða að vera í for-
gangi hjá nýrri ríkisstjórn.
Ég er baráttumanneskja í eðli
mínu og mun nú, sem áður, taka
slaginn fyrir þá sem minna mega
sín og fylgja fast eftir stefnu VG í
umhverfismálum og félagslegum
jöfnuði.
Baráttukveðjur,
Lilja Rafney Magnúsdóttir,
alþingismaður.
Góðir félagar í VG!
Pennagrein
Föstudaginn 16. september næst-
komandi verða 80 ár liðin frá því
franska rannsóknaskipið Pourquoi
pas? fórst við Straumfjörð á Mýr-
um. Í tilefni af þessum tímamótum
er von á hópi fólks frá Frakklandi
sem ætlar að sækja Straumfjörð
heim. Byggðarráð Borgarbyggð-
ar samþykkti á fundi sínum fyrr í
mánuðinum að hafa stutta móttöku
fyrir frönsku gestina í tengslum við
ferð þeirra að Straumfirði. Sveitar-
stjóra var falið að undirbúa mót-
tökuna í samvinnu við Guðrúnu
Jónsdóttur, forstöðumann Safna-
húss Borgarfjarðar.
„Jean-Baptiste Charcot var
franskur vísindamaður, mjög virt-
ur á sínum tíma og maður sem
franska þjóðin dáir enn. Hann fórst
þarna með nær allri sinni áhöfn,“
segir Guðrún, aðeins einn maður
komst lífs af þegar Pourqoui Pas?
sökk. „Eðlilega hefur þessi atburð-
ur kannski gleymst aðeins, enda
langt um liðið. Við í Safnahúsi vild-
um því leggja okkar af mörkum við
að minna á þennan atburð í sögu
héraðsins með því að opna sýningu
sem hefur verið uppi í nokkra mán-
uði. Gestirnir munu meðal ann-
ars koma til okkar og skoða sýn-
inguna og fá að sjá gögn úr héraðs-
skjalasafninu sem tengjast þessum
atburði,“ segir hún. Þetta verkur
Áttatíu ár síðan Pourqoui pas?
fórst við Straumfjörð á Mýrum
Teikning sem gerð var eftir lýsingu á hinu mikla slysi við Straumfjörð.
Hér má sjá Kristján Þórólfsson (t.v.) ásamt E. Gonidec, eina skipverjanum sem
bjargaðist þegar franska rannsóknaskipið Pourqoui pas? fórst við Straumfjörð á
Mýrum 16. september 1936. Ljósmyndari: Finnbogi Rútur Valdimarsson. Birt með
góðfúslegu leyfi Héraðsskjalasafns Borgarfjarðar.
Fréttaveita Vesturlands
www.skessuhorn.is