Skessuhorn - 12.09.2018, Blaðsíða 16

MIÐVIKUDAGUR 12. septeMbeR 201816
tvö aðskilin tilfelli af svokallaðri
lóasýki, eða afrískum augnormi,
hafa greinst í tveimur konum bú-
settum hér á landi á síðustu miss-
erum. Þetta kemur fram í nýjasta
tölublaði Læknablaðsins. Lóa-
sýki lýsir sér þannig að sjúkling-
ar finna lifandi orm undir slím-
húð í auganu eða eru
með bólgur og verki
í vöðvum og undir
húð. Í fyrra tilfelli var
um að ræða konu sem
er búsett hérlendis en
hafði nýlega heimsótt
fæðingarland sitt í
Afríku. Við komu aftur til Íslands
kenndi konan sér meins í auga og
sótti sér læknishjálp eftir að hún
sá orminn sprikla undir slímhúð-
inni. Augnlæknir staðfesti að um
ormasmit væri að ræða og var
konan send á smitsjúkdómadeild
þar sem reynt var að ná í orminn,
en án árangurs.
seinna tilfellið af lóasýki fannst
í íslenskri konu sem hafði ferðast
um Afríku í fjóra mánuði. Hún
var send á augndeild þegar grun-
ur vaknaði um orm undir slímhúð
í hægra auga. Þar sem ormurinn
í fyrra tilfelli hafði ekki náðst,
vegna þess hve hratt hann getur
fært sig úr stað, var gripið á það
ráð að skera strax í slímhúð kon-
unnar og náðist ormurinn lifandi
úr auganu.
Konurnar fengu báðar lyfja-
meðhöndlun við ormasmitinu og
eru núna heilar meina
sinna. Mjög óalgengt
er að lóa-ormurinn
sæki í augu, en það
kemur þó fyrir. Al-
gengast er að ormur-
inn sé 3-7 sentímetr-
ar að lengd og um
0,5 millímetrar í þvermál. Orm-
urinn sem náðist úr auga kon-
unnar í seinna tilfelli var um þrír
sentímetrar að lengd. Lóa-ormur
smitast þegar dádýraflugur bíta
fólk til blóðs, en við það berast
lirfur þráðormanna inn í bitsárið.
Lirfurnar þroskast svo í fullorðna
orma á þremur mánuðum. eftir
sex til tólf mánuði fara ormarn-
ir að fjölga sér. Flestir sýktir eru
einkennalausir, en aðaleinkenni
lóasýki eru tvenns konar; bólgur
undir húð eða ormur í yfirborði
augans. klj
Tvö tilfelli af afrískum
augnormi greinast hér á landi
Í útboði er nú stærsta verkefni á
landsvísu sem tengist áætluninni Ís-
land ljóstengt 2020. Ríkisstjórn Ís-
lands tók ákvörðun fyrir nokkrum
árum að hleypa verkefninu af stað.
Í ljósi hás meðalkostnaðar vegna
landsstærðar og dreifbýlis borgar-
byggðar er sveitarfélagið síðast í
röð dreifbýlissveitarfélaga á Vest-
urlandi. Ríkið ákvað það verklag
að þau svæði yrðu unnin fyrst þar
sem fjármunir Fjarskiptasjóðs nýtt-
ust sem best. Lagning ljósleiðara í
borgarbyggð rekur lestina af þess-
um sökum. borgarbyggð fékk Rík-
iskaup til að hafa umsjón með út-
boði verksins. Í dreifbýli borgar-
byggðar eru alls 510 tengipunkt-
ar. tengipunktar eru skilgreindir
sem íbúðarhúsnæði, fyrirtæki, fjar-
skiptasendar og virkjanir, svo dæmi
séu nefnd. Þar fyrir utan eru um
1200 frístundahús í sveitarfélaginu.
Þau njóta hins vegar ekki styrkja
af opinberu fé. Útboðið felur í sér
lagningu ljósleiðararöra, niðursetn-
ingu brunna, uppsetningu tengi-
skápa, blástur og/eða ídrátt ljós-
leiðarastrengja ásamt tengingum
blástursröra og ljósleiðara í sveitar-
félaginu. Á þessu ári hefur Gagna-
veitan unnið að lagningu ljósleið-
ara í borgarnesi og Hvanneyri og
áætlað að tengingar hefjist á þess-
um stöðum innan tíðar. Þá má geta
þess að Ferðaþjónustan á Húsafelli
er þessa dagana á eigin kostnað að
leggja ljósleiðaralögn frá Reykholti
og upp í Húsafell í góðu samráði við
forsvarsmenn borgarbyggðar.
Borgarbyggð er
landstórt sveitarfélag
Útboðsgögn er hægt að nálgast hjá
Ríkiskaupum og rennur tilboðsfrest-
ur í verkið út 9. október næstkom-
andi. Gunnlaugur A Júlíusson sveit-
arstjóri kveðst í samtali við skessu-
horn vænta þess að lagning ljósleið-
ara í dreifbýli borgarbyggðar muni
taka 3-4 ár en reiknað er með að
síðasta úthlutun úr Fjarskiptasjóði
verði haustið 2020. Verkhraði mun
einkum ráðast af framlögum úr
Fjarskiptasjóði, en borgarbyggð er
eina dreifbýlissveitarfélagið á Vest-
urlandi sem eftir er að leggja um
ljósleiðara. „sveitarfélagið er land-
Stærsta einstaka ljósleiðaraverkefni
á landsvísu í dreifbýli
Tilboð í lagningu ljósleiðara í dreifbýli Borgarbyggðar verða opnuð 9. október
stórt og hér er búseta dreifð og því
er kostnaður á hvern tengipunkt til-
tölulega hár. Við vonumst þó eftir
að framlög úr Fjarskiptasjóði taki
mið af raunkostnaði við tengingar
en verkhraði ræðst af framlögum.
Næsta úthlutun úr sjóðnum verð-
ur líklega í október,“ segir Gunn-
laugur.
Gríðarleg lyftistöng
ekki þarf að fjölyrða um hvílík lyfti-
stöng lagning ljósleiðara verður fyr-
ir íbúa í sveitarfélaginu. „Ljósleið-
arinn mun bæta fjarskipti, auka
möguleika á fjarvinnslu af ýmsu
toga, opna margháttaða aðra mögu-
leika fyrir íbúa og fyrirtæki sem fel-
ast í háhraðatengingum og færa fjar-
skipti í dreifbýlinu inn í nútímann,“
segir Gunnlaugur.
Fjármagn til fram-
kvæmda kemur úr
þremur áttum
Gunnlaugur segir að verk sem
þetta sé fjármagnað með þrennum
hætti. sveitarfélögin greiða ákveð-
inn hluta, notandi þjónustunn-
ar hluta og loks er það styrkur úr
ríkissjóði í gegnum Fjarskiptasjóð
sem greiðir hluta. „svo er mismun-
andi eftir sveitarfélögum hvernig
fyrirkomulagið er. Hér í borgar-
byggð var ákveðið að stofna fyrir-
tækið Ljósleiðara borgarbyggðar
ehf sem verður einskonar b-hluti
úr sveitarsjóði. sum sveitarfélög
ákváðu að selja kerfi sín í heilu lagi
og koma ekkert nálægt rekstri ljós-
leiðara. Ljósleiðari borgarbyggð-
ar ehf. mun hins vegar eiga ljós-
lögnina og innheimta afnotagjöld
til að standa straum af stofnkostn-
aði. Ákveðið hefur verið að íbú-
ar greiði sjálfir 250 þúsund krónur
fyrir hvern tengipunkt. svo er það
okkar að reyna að stýra því að verk-
hraðinn við lagninguna verði alltaf
í sem bestu samræmi við framlög
Fjarskiptasjóðs. Þannig má segja
að verkhraðanum ráði ríkið í formi
styrkja úr sjóðnum en okkar verk-
efni er að reyna að spila sem best úr
peningunum hverju sinni. Í samráði
við væntanlegan verktaka verður
t.d. lögð áhersla á að skólastofnanir
í sveitarfélaginu tengist sem fyrst og
að verkið gangi almennt eins hratt
fyrir sig og mögulegt er.“ Gunn-
laugur kveðst binda vonir við að það
taki um tíu ár þar til sveitarfélagið
verður búið að fá til baka útlagðan
kostnað. „Það var samhljóma nið-
urstaða fráfarandi sveitarstjórnar að
ljósleiðarakerfið í borgarbyggð yrði
í eigu sveitarfélagsins til framtíðar.
Verðmæti þessar eignar felast fyrst
og fremst í þeim ábata sem góð fjar-
skipti hafa fyrir íbúa sveitarfélagsins
og fyrirtæki innan þess,“ segir sveit-
arstjórinn.
Ekki var mögulegt að
brjóta verkið niður
Upp hafa komið vangaveltur um
hvort hafi verið mögulegt að skipta
verkinu upp í litlar einingar sem
gerði litlum verktökum kleyft að
bjóða í það. Gunnlaugur segir að
ekki hafi komið til álita að brjóta
ljósleiðaravæðingu dreifbýlis í
borgarbyggð niður í smærri ver-
keiningar. Hann segir að vissulega
hafi sveitarfélagið fengið fyrirspurn-
ir um slíkt til að auka líkur smærri
verktaka á að bjóða í. Í samtali við
skessuhorn segir hann að eðli verk-
efnisins taki mið af þeim lagaramma
sem framkvæmd sem þessi falli und-
ir sem eru lög um framkvæmd út-
boða og lög um opinber innkaup.
Þar er meðal annars kveðið á um
að verkefni sem fara yfir ákveðna
fjárhæð séu útboðsskyld samkvæmt
þeim reglum sem gilda um útboð.
„Önnur sjónarmið, svo sem að stýra
útboði eða stilla útboðslýsingu af
með það að markmiði að heima-
fyrirtæki fái verkið fremur en fyrir-
tæki utan sveitarfélagsins, eru bein-
línis óheimil, samkvæmt gildandi
lögum um innkaup sveitarfélaga,“
áréttar Gunnlaugur. Hann segir að
öll innkaup opinberra aðila á vörum
og þjónustu yfir 15,5 milljón króna
og verkum yfir 49 milljónir króna
skuli bjóða út og gera í samræmi
við innkaupaferli laga um opinber
innkaup. „Meginforsenda þess er
að á þennan hátt eru auknar líkur
á að hagkvæmara boð fáist í fram-
kvæmdir hverju sinni og skattfé íbú-
anna nýtist sem best. sveitarstjórn
tók því samhljóma ákvörðun um að
bjóða verkefnið út í einu lagi eins
og nú er verið að gera. Niðurstaða í
ljósleiðaraútboðum annarra sveitar-
félaga undanfarna mánuði staðfesta
að þessi aðferðafræði er rétt,“ segir
Gunnlaugur að endingu. mm
Gunnlaugur A Júlíusson sveitarstjóri.
Borgarbyggð er síðasta dreifbýlissveitarfélagið á Vesturlandi þar sem ljósleiðari verður lagður. Hér er svipmynd úr Hvalfjarðarsveit úr safni Skessuhorns.