Skessuhorn - 21.11.2018, Blaðsíða 26

MIÐVIKUDAGUR 21. NÓVEMBER 201826
Síðastliðinn sunnu-
dag fór fram árleg at-
höfn á þyrlupallin-
um við Landspítal-
ann í Fossvogi þar sem
minnst var fórnar-
lamba umferðarslysa.
Þar komu saman fjöl-
margir aðstandendur
sem minntust ástvina
sinna og fulltrúar ým-
issa viðbragðsaðila en
þeim var þakkað fyr-
ir mikilvægt og óeig-
ingjarnt starf. Þetta
var í sjöunda sinn sem
minningardagurinn
er haldinn hér á landi
en hliðstæð athöfn fer
fram víða um heim
undir merkjum Sam-
einuðu þjóðanna sem
hafa tileinkað þriðja
sunnudag í nóvember
þessari minningu.
mm
Árleg minningarathöfn um fórnarlömb samgönguslysa
Í ár fögnum við því að liðin eru
100 ár frá því að Ísland varð frjálst
og fullvalda ríki með gildistöku
sambandslaganna 1. desember
1918. Segja má að það hafi verið
merkasti áfanginn í sjálfstæðisbar-
áttunni, sem þá hafði staðið í nær
eina öld.
Í október 2016 var samþykkt á
Alþingi þingsályktun um hvernig
skyldi staðið að hátíðarhöldum í
tilefni aldarafmælis fullveldis og
í henni kemur fram hlutverk af-
mælisnefndar og afmörkun verk-
efna hennar. Inntak þingsálykt-
unarinnar byggir á sömu forsend-
um og sjálfstæðisbaráttan gerði,
þ.e. íslenskri menningu og tungu
þjóðarinnar.
Verkefni afmælis-
nefndar
Í þingsályktuninni er afmælisnefnd
falið að stuðla að heildarútgáfu Ís-
lendingasagna, og komu þær út sl.
sumar. Einnig var afmælisnefnd
falið að gefa út tvö rit um aðdrag-
anda sambandslaganna, efni þeirra
og framkvæmd, svo og rit um inn-
tak fullveldisréttar í samstarfi við
Sögufélagið.
Bækurnar eru: Hinir útvöldu:
Sagan af því þegar Ísland varð sjálf-
stætt ríki árið 1918 sem Gunnar
Þór Bjarnason sagnfræðingur rit-
aði og greinasafnið Frjálst og full-
valda ríki: Ísland 1918–2018 í rit-
stjórn Guðmundar Jónssonar.
Eitt stærsta einstaka verkefni
afmælisnefndar samkvæmt áður-
nefndri þingsályktun var að efna
til sýningar í samvinnu við Stofn-
un Árna Magnússonar í íslenskum
fræðum á helstu handritum stofn-
unarinnar. Sýningin Lífsblómið –
fullveldi Íslands í 100 ár var opn-
uð 18. júlí sl. í Listasafni Íslands.
Hún er samstarfsverkefni Árna-
stofnunar, Þjóðskjalasafns Íslands
og Listasafns Íslands. Sýningin
fjallar um fullveldi Íslands, for-
sendur þess og meginþætti í sjálf-
stæðisbaráttu og sjálfsmynd Ís-
lendinga frá árinu 1918 til dagsins
í dag. Þar eru sýnd í fyrsta skipti á
Íslandi tvö af helstu miðaldahand-
ritum Íslendinga sem fengin eru
að láni frá Danmörku: Reykjabók
Njálu og Ormsbók Snorra-Eddu.
Sýningin stendur til 16. desemb-
er nk.
Afmælisnefnd var einnig falið
að hvetja skóla til þess að beina
sjónum að þeim merku tímamót-
um sem urðu í íslensku samfélagi
með sambandslögunum árið 1918.
Á vefsíðu afmælisnefndar er að
finna fræðsluefni um þetta merka
tímabil í sögu þjóðarinnar sem
getur nýst öllum skólastigum og
auk þess ýmsar greinar og fróðleik
fyrir almenning.
Dagskrá afmælisársins
Auk þeirra verkefna sem tilgreind
eru í þingsályktun heldur afmæl-
isnefnd utan um heildardagskrá
afmælisársins. Strax í upphafi tók
nefndin þá ákvörðun að leita til
stofnana, félaga og einstaklinga
við mótun dagskrár afmælisárs-
ins og stór hluti fjármagns afmæl-
isnefndar var nýttur til að styðja
við verkefni um land allt. Lögð
var áhersla á vönduð og fjölbreytt
verkefni sem hafa skírskotun til til-
efnisins, hvort sem litið er til for-
tíðar, nútíðar eða framtíðar. Hvatt
var m.a. til verkefna sem fela í sér
nýsköpun, samstarf og almenna
þátttöku og lögð áhersla á að ná
til barna og ungs fólks. Óhætt er
að segja að landsmenn hafi brugð-
ist vel við og barst afmælisnefnd
fjöldi tillagna. Um 100 tillögur
hlutu styrk, en alls eru á dagskrá
afmælisársins um 390 viðburðir
sem tengjast flestum sviðum sam-
félagsins um land allt.
Afmælisnefnd hvatti einnig ýmis
samtök, fyrirtæki og stofnanir til
þátttöku í afmælisárinu og hafa
ýmsir aðilar gert afmælisárinu skil,
hver á sinn hátt.
Jákvæðar undirtektir fólksins í
landinu, sem og þátttaka ýmissa
stofnana, félagasamtaka og fyrir-
tækja í atvinnulífinu, eru forsenda
þess að markmiði afmælisnefnd-
ar um að fagna öll saman 100 ára
fullveldi Íslands sé náð.
Fullveldisdagurinn
1. desember
Ríkisstjórn Íslands stendur fyrir
fullveldishátíð 1. desember í til-
efni aldarafmælis sjálfstæðis og
fullveldis Íslands. Hátíðarhöld-
in eru mótuð í samvinnu við ungt
fólk og taka mið af hugðarefnum
þess og hugmyndum um framtíð
fullveldisins. Katrín Jakobsdóttir
forsætisráðherra setur hátíðina kl.
13 við Stjórnarráðshúsið að við-
stöddum forseta Íslands, Dana-
drottningu og forsætisráðherra
Dana. Flutt verða stutt ávörp og
tónlistaratriði, auk þess sem Ung-
mennaráð heimsmarkmiða Sam-
einuðu þjóðanna tekur virkan þátt
í athöfninni.
Að setningu lokinni munu
helstu menningarstofnanir þjóð-
arinnar bjóða upp á fjölbreytta
dagskrá. Um er að ræða sýningar,
samræður, spuna, söng og sögur
af öllu tagi, sögur sem ungt fólk
tekur þátt í að velja, semja og út-
setja. Horft verður fram á veginn
til næstu 100 ára með sögu síðustu
aldar í farteskinu.
Að kvöldi fullveldisdagsins verð-
ur hátíðarsýningin Íslendingasög-
ur – Sinfónísk sagnaskemmtun í
Eldborg í Hörpu. Sinfóníuhljóm-
sveit Íslands mun, ásamt fjöl-
breyttum hópi listamanna, spinna
sinfónískan sagnavef ásamt kór-
unum Schola cantorum og kór
Menntaskólans við Hamrahlíð.
Sigurlagið í kórlagasamkeppni af-
mælisnefndar, „Landið mitt” eft-
ir Jóhann G. Jóhannsson, verður
frumflutt og einnig nýtt verk eftir
Báru Gísladóttur. Þá verður flutt
ný útgáfa af Ad Genua eftir Önnu
Þorvaldsdóttur við texta Guðrún-
ar Evu Mínervudóttur. Listrænn
stjórnandi er Arnbjörg María
Danielsen.
Auk hátíðardagskrár ríkisstjórn-
arinnar verða fjölbreyttir viðburð-
ir um land allt.
Fullveldisafmælinu
fagnað á Vesturlandi
Fjölmargir viðburðir hafa farið
fram á Vesturlandi það sem af er
afmælisárinu og hafa þeir verið vel
sóttir. Á Vesturlandi verður full-
veldisdeginum 1. desember fagn-
að á fjölbreyttan hátt. Í Grunn-
skólanum í Stykkishólmi verður
sýning á verkefnum nemenda þar
sem borin eru saman árin 1918
og 2018 og í Grunnskóla Grund-
arfjarðar verður opið hús og sýn-
ing á verkum nemenda. Nem-
endafélag Háskólans á Bifröst og
Nemendafélag Landbúnaðarhá-
skóla Íslands sameinast undir yfir-
skriftinni Við erum lykillinn að…
Þar verða nemendur Landbúnað-
arháskólans með atriði sem tengja
landbúnað, framtíð hans og mik-
ilvægi, við fullveldið. Nemend-
ur á Bifröst munu nálgast full-
veldið á annan hátt, því að þau
munu fjalla um það í samhengi
stjórnmála og lýðræðis og mikil-
vægi þess að viðhalda því. Atriðin
verða í formi ræðuhalda, sýninga
á afrakstri vinnu innan skólanna
og myndasýninga. Viðburðurinn
verður í Landbúnaðarháskóla Ís-
lands á Hvanneyri. Í Byggðasafn-
inu í Görðum á Akranesi verð-
ur hátíðarsýning á heimildamynd
um útileiki barna 1918-2018 sem
Byggðasafnið hefur unnið að í
samvinnu við kvikmyndagerðar-
manninn Heiðar Mar. Í Reyk-
holti í Borgarfirði verða hátíðar-
tónleikar þar sem fram koma Trio
Danois, sem eru Jónína Erna Arn-
ardóttir, Morten Fagerli og Per-
nille Kaarslev ásamt Bergþóri
Pálssyni söngvara.

Einkunnarár afmælis-
ársins eru: Fögnum
saman 100 ára fullveldi!
Það er von afmælisnefndar að sem
flestir njóti afmælisársins og eftir
sitji góðar minningar og aukin vit-
und um þetta mikilvæga tímabil í
sögu þjóðarinnar, sögu sem mark-
ast af sjálfstæðisbaráttu og fram-
förum.
Afmælisnefnd færir öllum þeim
sem lagt hafa sitt af mörkum til
að gera afmælisárið eftirminnilegt
bestu þakkir fyrir þeirra framlag
og ánægjulegt samstarf.
Fjölbreytt dagskrá fullveldis-
dagsins er aðgengileg á vefsíðunni
www.fullveldi1918.is og á Facebo-
ok-síðunni Fullveldi Íslands.
Ragnheiður Jóna Ingimarsdóttir.
Höf. er framkvæmdastjóri afmæl-
isnefndar aldarafmælis fullveldis
Íslands.
Pennagrein
Fögunum saman 100 ára fullveldi