Fréttablaðið - 16.11.2019, Blaðsíða 22

Ef íslenska tungumálið deyr, þá verður það ykkur að kenna,“ segir Aneta Matuszewska. Síðasta áratug hefur hún verið skólastjóri
Retor Fræðslu, íslenskuskóla fyrir
innflytjendur. „Ég er búin að búa á
Íslandi í átján ár. Ég ákvað að gefa
Íslandi tækifæri og sé ekki eftir því.
Ég veit hvernig íslenskan mun deyja
og hvernig hægt er að koma í veg
fyrir það.“
Við hittum Anetu á skrifstofu
skólastjórans í Hlíðasmára í Kópa-
vogi. Þar eru fimm skólastofur sem
taka allt að fimmtán nemendur
hver. Aneta er mjög ákveðin en
hefur ekki mikinn tíma til að sitja
og spjalla. Skilaboðin sem hún vill
koma á framfæri eru einföld en
beitt. „Við þurfum skýra stefnu,
hvort innf lytjendur eigi að tala
íslensku eða ekki. Ég vil að hver og
einn sem f lytur til Íslands fái þau
skilaboð að hér sé töluð íslenska og
að Íslendingar tali við innflytjendur
á íslensku,“ segir Aneta.
Samkvæmt tölum Hagstofunnar
eru meira en 43 þúsund innf lytj-
endur búsettir á Íslandi í dag. Meira
en tólf prósent landsmanna. Þegar
Aneta kom til Íslands var hlutfallið
um þrjú prósent. „Ímyndaðu þér
ef allir íbúar Akureyrar, Selfoss og
Reykjanesbæjar væru innflytjend-
ur. Í mörgum tilfellum er þetta fólk
ekki með kosningarétt, borgar sína
skatta en er alveg mállaust í sam-
félaginu. Þetta er fólk sem margir
hugsa um að komi á færibandi til
að vera ódýrt vinnuaf l. Þetta er
því miður hugsunarhátturinn hjá
mörgum, jafnvel þeim sem stjórna
landinu.“
Fundaði með Lilju
Fyrir ári fundaði hún um málið
með Lilju Alfreðsdóttur, mennta-
og menningarmálaráðherra. „Ráð-
herra tók mjög vel í allt sem ég sagði
og ég bind enn miklar vonir við að
Aneta Matuszewska stofnaði fyrir ellefu árum Retor Fræðslu sem sérhæfir sig í að kenna fólki af erlendu bergi brotnu íslensku. FRÉTTABLAÐIÐ/ARI
Mállausir
innflytjendur
ódýrt vinnuafl
Við þurfum skýra stefnu, hvort innflytjendur eigi að
tala íslensku eða ekki, segir Aneta Matuszewska. Hún
segir niðurskurð til íslenskukennslu innflytjenda stuðla
að dauða íslenskrar tungu. Stjórnvöld hafi skorið niður
fjármagn til íslenskukennslu um helming á áratug.
það muni eitthvað gerast. Staðan er
sú að fyrir áratug voru lagðar árlega
um 240 milljón krónur í að kenna
innflytjendum íslensku, síðustu ár
hefur talan verið í 120 milljónum.
Helmingi minna, þrátt fyrir gífur-
lega fjölgun innflytjenda, þetta þarf
að leiðrétta sem fyrst. Að óbreyttu
störfum við í óvissu, vitum ekki
hvað er fram undan. Í dag líður mér
eins og ég sé ein á árabát að róa gegn
straumnum, í baráttu fyrir ykkar
tungumáli,“ segir Aneta.
„Menntamálaráðuneytið hefur,
með því að skera niður styrki til
íslenskukennslu til innf lytjenda,
náð að spara sér einn og hálfan
milljarð á tíu árum. Það er auðvelt
að spara á skattgreiðendum sem
geta hvorki kosið né tjáð sig. Þetta
finnst mér ekki í takt við nútíma-
samfélag.“
Það þarf að tala við Anetu í
dágóðan tíma til að skynja að
íslenska er ekki hennar móðurmál.
Hún er fædd og uppalin í vestur-
hluta Póllands, ekki langt frá landa-
mærunum við Þýskaland. Aneta er
matvælafræðingur að mennt. Þegar
hún var búin með námið um tvítugt
ákvað hún, líkt og svo margir aðrir,
að prófa að fara út í heim í einhvern
tíma. Svo fór að í janúar 2001 varð
hún au pair á Kársnesinu.
Læra ensku í stað íslensku
„Ég man alltaf eftir tilfinningunni
á leiðinni frá Keflavík og til höfuð-
borgarinnar. Hvert var ég komin?
Engin tré. Sjórinn til vinstri og
fjöllin til hægri. Hræðilegt veður,“
segir Aneta og hlær. Hún fékk
hlýjar móttökur hjá fjölskyldunni
og vandist Íslandi tiltölulega fljótt.
Í stað þess að snúa aftur heim til
Póllands fór hún að vinna á leik-
skóla, fyrst í Vesturbænum, svo
sem deildarstjóri í Árbæ. „Ég vissi
að ég yrði hérna í ár eða tvö. Það
að læra íslensku var bara eitthvað
til að gera á meðan. Við kennar-
arnir í þessum skóla segjum alltaf
í fyrsta tíma: Ef þú verður á Íslandi
eins lengi og námskeiðið stendur, þá
áttu að reyna að læra. Meira að segja
ef þú ert kominn með farmiða heim,
ekkert mál, ef þú kemur aftur, þá
ertu kominn eitthvað áleiðis,“ segir
Aneta. „Ég talaði ensku þegar ég
flutti til Íslands, það gera ekki allir.
Núna lifum við í þannig þjóðfélagi
að innflytjendur læra ensku þegar
þeir sjá fram á að búa hér í einhvern
tíma, ekki íslensku.“
Hvernig lærðir þú íslensku?
„Ég fór á tvö íslenskunámskeið,
svo kom þetta með áhuganum,“
segir hún og brosir. „Ég lærði af
virðingu. Ég er gestur í þessu landi
og gat ekki hugsað mér annað en að
læra tungumálið.“
Hvers vegna fórstu ekki heim?
„Þegar ég var búin að vera á
Íslandi í fjögur ár fékk ég tækifæri
til að kenna Pólverjum íslensku. Ég
sá strax að það vantaði betri lausnir
og betri þjónustu fyrir þennan hóp,
eftir það var ég staðráðin í að stofna
minn eigin skóla.“
Svo fór að hún stofnaði Retor
Fræðslu árið 2008. „Þegar ég stofna
skólann, þá var hjartað mitt orðið
hálft íslenskt. Mér var farið að þykja
vænt um Íslendinga, náttúruna og
menninguna.“
ÞAÐ ER EKKI LANGT SÍÐAN
ÉG FÓR AÐ RÍFAST VIÐ
ÍSLENSKAN SÍMASÖLU-
MANN SEM VILDI BARA
TALA VIÐ MIG ENSKU.
HANN SKELLTI Á MIG
ÞEGAR ÉG VAR BÚIN AÐ
BIÐJA HANN ÞRISVAR UM
AÐ SKIPTA YFIR Í
ÍSLENSKU
Ari
Brynjólfsson
arib@frettabladid.is
Framhald á síðu 24
1 6 . N Ó V E M B E R 2 0 1 9 L A U G A R D A G U R22 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
1
6
-1
1
-2
0
1
9

0
4
:3
9
F
B
0
9
6
s
_
P
0
7
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
7
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
2
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
2
7
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
4
3
F
-F
7
F
4
2
4
3
F
-F
6
B
8
2
4
3
F
-F
5
7
C
2
4
3
F
-F
4
4
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
B

F
B
0
9
6
s
_
1
5
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K