Fréttablaðið - 16.11.2019, Blaðsíða 90

Í dag, laugardaginn 16. nóv­ember, hefst Evrópsk nýtni­vika en markmið átaksins er að hvetja fólk til að draga úr óþarfa neyslu, nýta hluti betur og draga þannig úr
myndun úrgangs. Þóra Margrét Þor­
geirsdóttir er ein þeirra sem leggja
átakinu lið með því að deila reynslu
fjölskyldu sinnar á Kaffi Laugalæk á
laugardag.
Þóra Margrét heldur úti vefsíð­
unni minnasorp.com þar sem hún
deilir ráðum fyrir þá sem vilja láta
til sín taka með því að minnka sorp
en hún segir að upphafið megi rekja
til haustsins 2016 þegar þau sem
fimm manna fjölskylda hafi farið að
átta sig á því að þau væru vissulega
hluti af loftslagsvandanum, eins og
aðrir. „Við hugsuðum með okkur
að við gætum þar af leiðandi gert
eitthvað meira en að flokka sorpið
til að leggja okkar af mörkum til að
takmarka neikvæð umhverfisáhrif
okkar. Vandamálið var bara að við
vissum ekki hvað við gætum gert,“
útskýrir Þóra Margrét.
„Um svipað leyti fór ég á fyrir­
lestur Beu Johnson þar sem hún
talaði um hugmyndafræði sína um
„zero waste“ eða sorplausan lífs­
stíl. Ég sá að þetta væri lausnin sem
við vorum að leita að. Hún felst í
rauninni í því að breyta neyslu­
mynstrinu og gera það vistvænna,
sem endurspeglast svo í minni sóun
og minna sorpi.“
Breytingarnar einfölduðu lífið
Þóra Margrét segir að breytingarnar
hafi ekki aðeins leitt til minni nei­
kvæðra umhverfisáhrifa heldur
hafi þær jafnframt einfaldað lífið og
gert það heilbrigðara. „Buddan varð
líka þyngri sem getur svo líka leitt
til þess að við þurfum kannski ekki
að vinna eins mikið. Þar fyrir utan
Minnkuðu
mánaðarlegt
sorp til muna
Þóra Margrét Þorgeirsdóttir bjó ásamt eig-
inmanni sínum og þremur börnum í Sviss í
sex ár en árið 2016 breyttu þau lífsstílnum
svo um munar og minnkuðu almennt sorp
heimilisins úr 60 kílóum í 140 grömm.
Börnin taka fullan þátt í lærdómsferlinu og vita hvers vegna vörur í miklum plastumbúðum eru ekki keyptar.
Evrópsk nýtnivika hefst á morgun
Dagana 16.-24. nóvember
stendur Evrópsk nýtnivika yfir
en markmið átaksins er að hvetja
fólk til að draga úr óþarfa neyslu,
nýta hluti betur og draga þannig
úr myndun úrgangs.
Þema þessa árs er fræðsla og
miðlun um úrgangsmál undir
slagorðinu Minni sóun – minna
sorp. Fyrirtæki, stofnanir og
almenningur eru hvött til að
fræðast um úrgangsmál og koma
þeirri þekkingu í framkvæmd
með því að breyta daglegum
neysluvenjum sínum og draga
þannig úr myndun úrgangs.
Í tilefni nýtnivikunnar stendur
Umhverfisstofnun fyrir við-
burðum á Akureyri og í Reykjavík
þar sem íslenskar fjölskyldur
deila sinni reynslu af því að draga
úr sóun í daglegu lífi.
Á Kaffi Laugalæk í dag, laugar-
dag, mun Þóra Margrét deila
reynslu sinnar fjölskyldu og þann
21. nóvember ætla þau Dagfríður
Ósk og Óli Steinar, sem halda úti
Instagram-síðunni Hvað getur
ein fjölskylda gert?, að segja frá
sinni vegferð í átt að minna vist-
spori á Bláu könnunni á Akureyri.
Einnig fer ársfundur umhverfis-
merkisins Svansins fram á Grand
Hótel Reykjavík á þriðjudag þar
sem hringrásarhagkerfið verður
í brennidepli. Frítt inn á alla við-
burði og allir velkomnir!
Ísland yfir meðaltali ESB-ríkja
Árið 2017 var magn heimilisúr-
gangs á hvern íbúa á Íslandi 666
kíló. Nú er svo komið að magn
heimilisúrgangs á hvern íbúa
landsins er meira en árið 2008,
sem hefur verið metár fram til
þessa. Þótt fleiri en ein breyta
hafi vafalítið áhrif á myndun
heimilisúrgangs, svo sem fjöldi
ferðamanna sem heimsækja
landið, þá sýnir þessi þróun
glögglega hversu sterk tengsl
eru á milli hagsældar og neyslu-
mynsturs þjóðarinnar annars
vegar og hins vegar magns þess
heimilisúrgangs sem fellur til.
Hagstofa Íslands hefur tekið
saman tölur yfir magn einstakl-
ingsbundinnar neyslu á mann
á Íslandi en þær sýna að neysla
Íslendinga var 14 prósentum
yfir meðaltali ESB-ríkja árið 2016
sem setti Ísland í 8. sæti í röð
landanna 37.
Einstaklingar, skólar, fyrirtæki
og ýmsir opinberir aðilar um allt
land hafa undanfarin ár nýtt sér
nýtnivikuna til að vekja athygli á
neyslu, nýtni og úrgangsmálum.
Umhverfisstofnun leggur til
eftirfarandi hugmyndir fyrir
vinnustaði og skóla sem vilja
taka þátt.
Hvað er hægt að
gera í nýtnivikunni?
n Setjið af stað flokkunarkeppni
milli hæða, bekkja eða deilda.
n Setjið ykkur markmið um hærra
endurvinnsluhlutfall.
n Hádegisfyrirlestur um flokkun.
n Fá starfsmenn eða nemendur
sem huga að minni sóun til að
deila reynslu sinni.
n Senda út fróðleiksmola í tölvu-
pósti.
n Setja upp skiptimarkað.
n Mæla matarsóun.
Á heimasíðu Umhverfisstofnunar
má finna alls kyns upplýsingar og
fróðleik um úrgangsmál.
mun betur að þeim umbúðum sem
þeir setja utan um vörur, í fyrsta lagi
með því takmarka umbúðirnar. Ef
það verða að vera umbúðir að velja
þá umhverfisvænar umbúðir sem
auðvelt er að endurvinna og merkja
vel hvernig eigi að f lokka þær. Af
hverju eru til dæmis svona miklar
umbúðir utan um eina skyrdós?
Af hverju þarf að vera skrúftappi á
öllum drykkjarfernum? Af hverju
þurfa að vera sérstakar „poka­
klemmur“ utan um kleinur, snúða
og þess háttar? Er ekki hægt að
finna aðra lausn og sleppa þeim? Af
hverju er ekki allt íslenskt grænmeti
án umbúða?“ Þóra Margrét bendir
jafnframt á að þegar kemur að vist­
vænum innkaupum er mikilvægt
að skýrar merkingar séu á vörum
um hvar þær séu framleiddar. „Það
skiptir líka máli þegar ég met það
hvort ég kaupi vöru eða ekki. Kók í
dós er til dæmis framleitt í Svíþjóð
og f lutt inn en það kemur hvergi
fram á dósinni.“
Fjölskyldan má fara í jólaköttinn
Börnin þrjú sem eru ellefu, sex og
fimm ára hafa tekið fullan þátt í
átakinu og segir Þóra Margrét að
þetta sé einfaldlega lærdómsferli
sem fjölskyldan hafi farið í gegnum.
„Þau vita til dæmis alveg af hverju
við kaupum ekki hluti eða sælgæti
sem er í miklum plastumbúðum
og tala oft um það að fyrra bragði
þegar þau sjá slíka hluti í búðum.“
Það er ekki úr vegi að heyra hvernig
fjölskyldan heldur í umhverfis­
vitundina í gegnum þá miklu hátíð
neyslunnar sem jólin eru en Þóra
Margrét segir tækifærin fjölmörg.
„Ég nefni sem dæmi ekki kaupa
ný jólaföt á alla fjölskylduna, hún
má öll fara alsæl í jólaköttinn,“
segir hún í léttum tón. „Fækka
jólagjöfum og gefa til dæmis bara
börnum, gefa vistvænar gjafir, eitt­
hvað sem tengist upplifunum og
samveru, eins má koma í veg fyrir
matarsóun og velja að minnsta kosti
eina máltíð yfir hátíðarnar sem er
grænmetisréttur og svo framvegis.
Aðalatriðið er að hafa hlutina ein­
falda og forðast alla ofgnótt. Það
hefur bara jákvæð áhrif í för með
sér; mun minna stress við jólaundir­
búninginn, þyngri budda, maður
fær tækifæri til að njóta hverrar
stundar yfir hátíðarnar um leið og
umhverfið fær að njóta góðs af.“
bjork@frettabladid.is
E-in fimm
Ekki þiggja
það sem við
þurfum ekki.
Einfalda
það sem við
þurfum og
getum ekki
sleppt því að
þiggja.
Endurnýta
þá hluti sem
við þurfum að
nota.
Endurvinna
það sem við
getum ekki
sleppt því að
þiggja, ein-
faldað eða
endurnýtt.
Endurnæra
jörðina með
lífrænum
úrgangi.
er þetta skemmtilegur fjölskyldu­
leikur og áhugamál og það er auð­
velt og hvetjandi að sjá árangurinn.“
Fjölskyldan f lutti frá Sviss til
Íslands nú í sumar og segir Þóra
Margrét vel hafa gengið að viðhalda
breyttum lífsstíl hér á landi. „Við
höfum ekki átt í neinum vandræð­
um; það er alveg hægt að einfalda
þarfir sínar, sleppa því að kaupa
óþarfa dót og einnota hluti hér eins
og annars staðar. Á Íslandi er heldur
ekkert mál að kaupa notaða muni,
gera við, afþakka ókeypis markaðs­
varning, kaupa matvörur í fjölnota
ílát að heiman og svo framvegis. Eini
munurinn er sá að meiri ruslpóstur
berst óumbeðið inn um lúguna hér
á Íslandi miðað við það sem við
fengum í Sviss. Það er auðvelt að
leysa það með því að panta límmiða
til að setja á póstlúguna og afþakka
fjölpóst.“
Framleiðendur mættu
huga betur að umbúðum
„Framleiðendur mættu þó huga
1 6 . N Ó V E M B E R 2 0 1 9 L A U G A R D A G U R58 L Í F I Ð ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
LÍFIÐ
1
6
-1
1
-2
0
1
9
0
4
:3
9
F
B
0
9
6
s
_
P
0
9
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
8
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
0
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
1
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
4
3
F
-F
C
E
4
2
4
3
F
-F
B
A
8
2
4
3
F
-F
A
6
C
2
4
3
F
-F
9
3
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
7
A

F
B
0
9
6
s
_
1
5
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K