Fréttablaðið - 16.11.2019, Blaðsíða 24

Mun aldrei breyta eftirnafninu
Hvernig er að kynnast Íslendingum?
„Það tekst um leið og maður gerir
sér grein fyrir því að Íslendingar eru
ekki Pólverjar. Það hefur verið rosa­
lega skemmtilegt ævintýri að kynn­
ast Íslendingum. Það þarf að gefa
frá sér alla dómhörku og sýna auð­
mýkt, þá er hægt að eignast alvöru
vini úr öðrum menningarheimi.“
Aneta mun aldrei sleppa sumum
hlutum sem eru sérstaklega pólskir.
„Ég elska að setja tómatsósu ofan á
pítsu,“ segir hún og hlær. „Það er
alltaf ákveðin súpa á aðfangadag.
Svo fæ ég tvo konudaga á ári.“
Hún mun heldur aldrei breyta eft­
irnafni sínu. „Ég heiti Matuszewska
og mun alltaf heita það. Ég hef tekið
eftir því að margir innf lytjendur
gera það, það er allt í lagi, en ekki
ég.“ Nafnið verður þó til þess að oft
gerir fólk ráð fyrir því að hún tali
ekki íslensku. „Það er ekki langt
síðan ég fór að rífast við íslenskan
símasölumann sem vildi bara tala
við mig ensku. Hann skellti á mig
þegar ég var búin að biðja hann
þrisvar um að skipta yfir í íslensku.“
Star fsemin byrjaði smátt, í
atvinnuhúsnæði í Auðbrekku áður
en þau fluttu í núverandi húsnæði.
Hún vissi að hún gæti gert betur
en námskeiðin sem hún fór á. „Það
verða að vera litir í kennsluefninu,
það var það fyrsta sem ég ákvað.
Það er drepleiðinlegt að læra þegar
allt er svarthvítt,“ segir Aneta og
hlær. „Þetta er allt öðruvísi kennsla,
við förum hægar og pössum okkur
að svara öllum spurningum sem
vakna.“
Gagnrýnir ráðuneytisstjóra
Nýverið var greint frá því að Gissur
Pétursson, ráðuneytisstjóri félags­
málaráðuneytisins og fyrrverandi
forstjóri Vinnumálastofnunar, hefði
sagt á málþingi að fólk af erlendum
uppruna sem starfar á íslenskum
vinnumarkaði „nenni ekki að læra
tungumálið“, þrátt fyrir að vera
boðið á íslenskunámskeið.
„Slík viðhorf eru algeng hjá
stjórnendum. Stefnuleysið hefur
gert það að verkum að þessir ein­
staklingar vinna á kössum, keyra
strætó, vinna á veitingastöðum og
ýmis verkamannastörf. Mállausir
innf lytjendur. Það er ekki okkur
innflytjendunum að kenna að þetta
er staðan. Það er ykkur að kenna.
Mállausi einstaklingurinn á búðar­
kassanum er afleiðing stefnuleysis
stjórnvalda,“ segir Aneta.
„Að mínu mati geta allir lært
grunninn í íslensku og lært að
bjarga sér. Ég get fullyrt að meiri­
hlutinn vill læra, hindranirnar
eru hins vegar of margar. En inn­
f lytjendur þurfa hvata, reglur og
stefnu. Stundum lítur þetta út eins
og stjórnvöld vilji ekki að við lærum
íslensku. Kannski er málleysið
okkar kostur og heldur okkur sem
ódýru vinnuafli. Ég hvet embættis­
menn eins og Gissur til að líta sér
nær. Þetta er vandamál sem þið
þurfið að leysa í stað þess að varpa
ábyrgðinni á okkur innflytjendur.
Þetta er ykkar land og ykkar tungu­
mál.“
Aneta segir að ef stjórnvöld
myndu draga línu í sandinn og gera
það að opinberri stefnu að allir sem
hér búa skuli læra íslensku, þá þurfi
því líka að fylgja fjármagn. „Opin­
ber stefna og aukið fjármagn er
fyrsta skrefið í að viðhalda íslensku
á Íslandi. Þannig gætum við að
framtíð íslenskunnar.“
Viljið þið að við tölum íslensku?
Stefna myndi einnig eyða óvissu.
„Við innflytjendur krefjumst þess
að fá að vita hvað þið viljið. Viljið
þið að við tölum íslensku eða ekki?“
Retor Fræðsla tekur á móti
stórum hópi nemenda. Hluti þeirra
kemur á eigin forsendum. Aðrir
koma í gegnum Vinnumálastofnun
eða fyrirtæki. „Við höfum varla
undan. Við vinnum oft fram á kvöld
til að reyna að hjálpa eins mörgum
og við getum,“ segir Aneta. Þrátt
fyrir það er reksturinn þungur.
„Námskeiðin fyrir einstaklinga
eru of dýr. Það að fólk sem hefur
ekki mikið á milli handanna sé til­
búið að leggja á sig mikla fjárfest­
ingu er vitnisburður um hvað fólk
er tilbúið að leggja á sig til að læra
íslensku,“ segir Aneta. „Stéttarfélög
og stofnanir verða síðan að bjóða
fólki sem ætlar að læra tungumálið
betri endurgreiðslur. Það má ekki
vera enn ein hindrunin.“
Þegar blaðamaður var á staðnum
var hópur frá stóru fyrirtæki á
íslenskunámskeiði. „Það hefur farið
mikil vinna í að aðlaga námskeiðin
þörfum fyrirtækja. Þá er áherslan
lögð á að nota íslensku í því til­
tekna starfi, fagheiti og orð sem eiga
aðeins við einhverja tiltekna vinnu.
Fyrirtækin sem leita til okkar eiga
mikið hrós skilið fyrir að átta sig á
því hversu mikilvæg íslenskan er.“
Borgað fyrir að þegja
Þó svo að íslenskukennsla sé aðal­
atriðið þá aðstoða þau einnig inn­
flytjendur við að gæta að réttindum
sínum. „Í mörgum tilfellum veit fólk
ekki hvað það má gera. Íslenskan er
lykillinn að samfélaginu og þeir sem
eru lyklalausir eru látnir þola ótrú­
legustu hluti,“ segir Aneta. Hefur
hún oft og mörgum sinnum heyrt
sögur um hvernig komið er fram
við starfsfólk af erlendum uppruna.
„Það eru mörg dæmi um að brotið
sé á réttindum þeirra. Stundum er
þeim borgað fyrir að leita ekki rétt­
ar síns. Borgað aukalega fyrir að
þegja yfir alvarlegum vinnuslysum.
Alls konar hlutir sem ég veit að yrði
aldrei gert ef viðkomandi talaði
íslensku.“
Aneta hefur fengið viðurkenn­
ingu á starfi sínu, sú stærsta var
þegar Guðni Th. Jóhannesson,
forseti Íslands, notaði hennar orð
í ræðu á Íslensku bókmenntaverð­
laununum snemma á þessu ári.
„Ég sprakk úr stolti,“ segir hún og
roðnar.
Aðspurð hvort hún stefni á póli­
tík í framtíðinni segir Aneta það
ekki vera á dagskrá. „Ég er of upp­
tekin við það sem ég er að gera í
dag,“ segir Aneta.
„Árið 2007 hélt Vigdís Finn­
bogadóttir, fyrrverandi forseti
Íslands, erindi á degi íslenskrar
tungu. Þið hafið ekki hlustað á
hana. Hún sagði að við ættum
að ef la virðinguna fyrir íslensk­
unni, vegna þess að ef við glötum
henni þá eigum við ekkert lengur.
Stjórnvöld verða að hlusta áður en
það verður of seint, annars deyr
íslenskan.“
ÞAÐ ER EKKI OKKUR
INNFLYTJENDUNUM AÐ
KENNA AÐ ÞETTA ER
STAÐAN. ÞAÐ ER YKKUR
AÐ KENNA.
Aneta segir of margar hindranir í vegi þeirra sem vilji læra íslensku. Vill hún að það verði opinber stefna að allir á Íslandi tali íslensku. FRÉTTABLAÐIÐ/ARI
Framhald af síðu 22
1 6 . N Ó V E M B E R 2 0 1 9 L A U G A R D A G U R24 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
1
6
-1
1
-2
0
1
9

0
4
:3
9
F
B
0
9
6
s
_
P
0
7
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
7
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
2
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
2
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
4
4
0
-0
B
B
4
2
4
4
0
-0
A
7
8
2
4
4
0
-0
9
3
C
2
4
4
0
-0
8
0
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
8
B

F
B
0
9
6
s
_
1
5
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K