Fréttablaðið - 10.12.2015, Blaðsíða 32

SAGA
HALLGRÍMS-
KIRKJU
Frásögn af samstöðu og stórhug í litríkri
byggingarsögu Hallgrímskirkju, þróttmiklu
safnaðarstarfi og einstöku listalífi.
ÚTGEFANDI: HALLGRÍMSKIRKJA Í REYKJAVÍK DREIFING: HIÐ ÍSLENSKA BÓKMENNTAFÉLAG
Aðgengi heyrnarlausra og heyrnarskertra barna að málsamfélagi íslenska
táknmálsins er samofið mögu­
leika þeirra til þroska, menntunar
og lífsgæða. Lagaleg staða íslenska
táknmálsins sem og réttur til
menntunar í íslensku táknmáli og
á íslensku táknmáli hefur styrkst
á undanförnum árum. Þó virðist
sem á skorti í framkvæmd laganna
og skilning á í hverju máluppeldi
heyrnarlausra/heyrnarskertra
barna, daufblindra barna og barna
döff foreldra felst. Sérstaklega hvað
varðar mikilvægi félagslegra sam­
skipta í málsamfélagi íslenska
táknmálsins.
Málnefnd um íslenskt tákn­
mál hefur í árlegum skýrslum
sínum vakið athygli á máluppeldi
heyrnar lausra og heyrnarskertra
barna. Fram hefur komið að
nefndin hafi rökstuddan grun um
að víða sé pottur brotinn í stefnu­
mótun um málumhverfi og mál­
uppeldi heyrnarlausra og heyrnar­
skertra barna. Bendir nefndin á
að börnin hafi ekki aðgang að
íslensku táknmálssamfélagi og
málið sé ekki kennslumál á sama
hátt og íslenska. Þessi afstaða til
málanna valdi því að börnin hafa
ekki aðgang að virku tvítyngi.
Einnig hefur nefndin fjallað um
stöðu íslenska táknmálsins innan
grunnskólans og bendir á að mörg
heyrnarskert, heyrnarlaus börn
komist aldrei í snertingu við ÍTM,
hvorki heima fyrir né í skólanum.
Á okkar grunnskólagöngu var
skólalóðin í okkar huga Tákn­
málsland. Á skólalóðinni var
íslenska táknmálið sjálfsagt mál
og þar hitti maður fólk á öllum
aldri. Allri þekkingu var safnað
saman á þennan stað og íslenska
táknmálsumhverfið blómstraði.
Við kynntumst eldri kynslóðum
nógu vel til að þekkja þær seinna
og við ólumst upp með yngri kyn­
slóðinni.
Eignuðumst
menningarlega samsemd
Við fengum málsamfélag íslensks
táknmáls, málfyrirmyndir, tungu­
mál og skilning á tilveru okkar.
Þar eignuðumst við menningar­
lega samsemd í eigin menningu
og lærðum að takast á við líf okkar
sem heyrnarlausir einstaklingar
í heyrandi menningarheimi.
Íslenska táknmálið lagði grunn
að menntun okkar og þeim lífs­
gæðum sem við njótum í dag.
Öllum börnum sem greinast
heyrnarlaus eða alvarlega heyrnar­
skert ætti að standa til boða að
læra íslenskt táknmál og fá að
ganga í skóla, sem býður upp á
ríkulegt málumhverfi á táknmáli.
Með því að gefa þeim kost á að
læra íslenskt táknmál og tryggja
þeim nægan aðgang að frjóu og
jákvæðu málsamfélagi stuðlum við
að tvítyngdu máluppeldi þeirra,
íslensku táknmáli og íslensku,
félagsmótun og menningarlegri
samsemd.
En til þess að svo megi verða þarf
að vera lifandi og aðgengilegt tákn­
málsmálumhverfi í leik­ og grunn­
skólum. Við vitum af eigin raun
hve mikilvægt táknmálsumhverfið
er fyrir þroska einstaklingsins s.s.
félagsfærni og rökhugsun.
Á vettvangi Félags heyrnar­
lausra leitum við allra mögulegra
leiða til að tryggja heyrnarlausum/
heyrnar skertum börnum jafna
möguleika til þátttöku í samfé­
laginu á grundvelli íslensks tákn­
máls. Við lítum á það sem sam­
félagsábyrgð okkar að tryggja að
börnin hafi aðgang að táknmáls­
umhverfinu og málfyrirmyndum.
Það gerum við með því að veita
stjórnvöldum aðhald en einnig
með því að halda uppi félagsstarfi
fyrir börnin og fjölskyldur þeirra
til að auka aðgengi þeirra að tákn­
málssamfélaginu.
Ef þú ert foreldri barns með
skerta heyrn hvetjum við þig til að
gefa barninu þínu möguleika á að
læra íslenskt táknmál og stuðla að
því að það nái virku tvítyngi. For­
eldrum og aðstandendum heyrnar­
lausra og heyrnarskertra barna
stendur til boða ráðgjöf og ókeypis
námskeið í íslensku táknmáli hjá
Samskiptamiðstöð heyrnarlausra.
Börn og íslenskt táknmál
Hér er pæling. Hvað myndi gerast ef olíulítrinn færi í þrjú hundruð krónur? „Galið!“
myndu flestir hrópa og spyrja, „hvað
með útgjöld heimilanna? Hvað með
verðbólguþrýstinginn? Hvað með
kjarasamningana? Hvað með stöðug­
leikann?!“ Pælingin snýst þó ekki um
hækkandi heimsmarkaðsverð á olíu
eða auknar tekjur Rússa, Norðmanna
og OPEC. Nei, þetta snýst um hærra
kolefnisgjald á eldsneyti, þ.e.a.s inn­
lenda skatttekju. Þessi pæling snýst
ekki einu sinni um að auka tekjur
ríkissjóðs, heldur um hækkun kol­
efnisgjalds í kjölfar LÆKKUNAR á
öðrum sköttum. Það er nefnilega
alveg hægt að hækka kolefnisgjald
án þess að allt fari um koll og veski
heimilanna tæmist.
Olía er öflugur skattgreiðandi sem
teygir sig um allt þjóðfélagið bæði
í samgöngum og vöruflutningum.
Auðvelt væri að lækka t.d. virðis­
aukaskatt, tryggingagjald og/eða
tekjuskatt til að eyða út áhrifunum á
heimili, fyrirtæki og verðbólgu. Við
erum meira að segja nýbúin að ganga
í gegnum umfangsmikla skatta­
breytingu á virðisaukaskattþrepum
í vegasalti, þ.e. annað þrepið upp og
hitt niður, þar sem reiknuð heildar­
áhrif á meðalheimilin voru í plús eða
versta falli á núlli. Það er sem sagt
hægt að hækka kolefnisgjald um 100
krónur án þess að setja allt á hliðina.
Kolefnisskatturinn myndi gefa tugi
milljarða á ári og lækka þyrfti aðra
skatta í samræmi við það.
En hvað myndi gerast?
Verð á olíulítra eru einmitt laun
fyrir sparaðan lítra, þ.e.a.s. afgerandi
launahækkun verður í boði fyrir allar
aðgerðir sem draga úr olíunotkun.
Rafmagns­, metan­ og eyðslunettum
bílum myndi snarfjölga og hjól­
reiðar, almenningssamgöngur, sam­
akstur og vistakstur tækju rækilegan
kipp með tilheyrandi samdrætti í
losun gróðurhúsaloftegunda. Inn­
lend framleiðsla á umhverfisvænna
eldsneyti eins og nú þegar er hafin
t.d. hjá Carbon Recycling og Orkey
myndi einnig eflast til muna.
Þjóðarleiðtogar og aðrir stjórn­
málamenn tala digurbarkalega um
bráða nauðsyn aðgerða í loftslags­
málum en átta sig oft illa á því að
hikstið er ekki tæknivandamál held­
ur innleiðingarvandi. Árið 1990 var
Kyoto­samningurinn innleiddur en
síðan þá hafa margar lausnir í orku­
málum eins og vindorka, sólarorka,
LED­perur, rafbílar o.fl. þroskast úr
hálfgerðum tilraunaverkefnum í
hreinar markaðslausnir. Eina vanda­
málið er að lausnirnar eru örlítið dýr­
ari en hin hefðbundna jarðefnaelds­
neytislausn. En því ekki að brúa bilið
með kolefnisgjaldi? Ja, það er að segja
ef menn hafa yfirleitt einhvern áhuga
á því að grípa til aðgerða?
En alvöru kolefnisgjald gæfi líka
ýmsa möguleika í hagstjórninni
fyrir sniðuga ráðamenn. Skattlagn­
ing ferðamanna hefur t.d. vafist fyrir
fólki og ef vilji er til að auka tekjurnar
í þeim geira þá myndi hærra kolefnis­
gjald klárlega skapa meiri tekjur af
ferðamönnum. Einnig mætti nota
kolefnisgjaldið til að jafna olíuverð á
móti rokkandi heimsmarkaðsverði,
þ.e. lækka það þegar heimsmarkaðs­
verð rýkur upp og öfugt, og skapa
þannig meiri stöðuleika.
Stórfelld hækkun kolefnisgjalds
samhliða samsvarandi lækkun
almennra skatta myndi skila veru­
legum árangri í orku­ og loftslagsmál­
um landsins, án þess að ógna stöðug­
leika. Notkun jarðefnaeldsneytis
myndi snarminnka með tilheyrandi
efnahagsbata, gjaldeyrissparnaði og
minni mengun. Tími alvöru aðgerða
og stærri skrefa er kominn og þá er
spurningin einungis þessi: Þora ráða­
menn að skipta út yfirlýsingum fyrir
aðgerðir?
300 kr./lítrinn
Þjóðir heims standa nú frammi fyrir einu stærsta verkefni sögunnar á stórum fundi
Sameinuðu þjóðanna um loftslags­
mál í París þessa dagana. Til þess
að stemma stigu við aukinni losun
gróðurhúsalofttegunda og draga
úr henni svo um munar þarf stór­
tækar aðgerðir í öllum geirum sam­
félagsins í öllum samfélögum. Líka
á Íslandi.
Loftslagsbreytingar af manna­
völdum ógna lífi á jörðinni. Gríðar­
legar breytingar á veðri, hitastigi og
yfirborði sjávar munu hafa mikil
áhrif á daglegt líf einstaklinga, sam­
félaga og heilu þjóðanna. Óveður,
stórflóð og uppskerubrestir eru
orðin daglegt brauð í fréttum
víða um heim. Minna hefur farið
fyrir umræðunni um fækkun teg­
undanna sem stendur í beinum
tengslum við loftslagsbreytingar.
Maðurinn, sem er partur af vist­
kerfi jarðar, verður fyrir áhrifum
af slíkum breytingum eins og allt
annað líf á jörðinni. Náttúran getur
nefnilega verið án mannsins en
maðurinn ekki án náttúrunnar.
Aðeins ein jörð
Hið opinbera markmið er að hlýn­
unin verði ekki meira en tvær
gráður á selsíus en samt verður um
að ræða gríðarlegar breytingar af
því tagi sem áður er nefnt. Líkurnar
á því að takist að ná þessum mark­
miðum minnka hins vegar með ári
hverju. Ef hlýnunin verður meiri
verður vandinn stærri og skaðinn
á jörðinni óafturkræfur. Við eigum
ekki aðra jörð og framtíð hennar er
í húfi.
Stærsti vandi mannkyns er
græðgisvæðingin, kapítalisminn
og ágeng nýting náttúruauð­
linda. Trúin á að hagvöxtur sé
allra meina bót sama hvaðan
hann kemur er villuljós sem er ein
helsta ástæðan fyrir stöðu mála í
þessum stóru og aðkallandi verk­
efnum. Viðfangsefni aldarinnar er
að tryggja jöfnuð, frið og velsæld
í heiminum án ágengs vaxtar og
yfirgangs á fólk og náttúru. Til þess
þarf nýja og betri mælikvarða en
hagvöxt eða þjóðarframleiðslu
og meiri áherslu á raunveruleg og
varanleg lífsgæði í sátt við náttúru
og umhverfi.
Alvöru markmið
En hvað getur Ísland gert? Náttúru­
verndarsamtök Íslands lögðu fram
þrjár kröfur á dögunum að því er
varðar framlag Íslands til loftslags­
umræðunnar. Í fyrsta lagi að Ísland
leggi fram sjálfstæð markmið um að
draga úr losun um 40% fyrir 2030, í
öðru lagi að stefna að kolefnishlut­
lausu Íslandi 2050 og loks að hverfa
frá öllum áformum um olíuvinnslu
á Íslandsmiðum. Vinstrihreyfingin
– grænt framboð hefur tekið undir
öll þessi markmið og sér þess stað
bæði í ályktunum landsfundar
nú í haust og í sérstökum þing­
málum sem endurspegla stefnuna.
Umhverfisráðherrann hefur verið
spurður um afstöðu ríkisstjórnar
Íslands í þessum málum og er
skemmst frá því að segja að hún gat
ekki tekið undir nein þessara mark­
miða.
Ríkisstjórn Íslands hefur lagt fram
sóknaráætlun í loftslagsmálum sem
er listi yfir 16 verkefni. Áætlunin er
ótímasett, án mælanlegra mark­
miða, samansafn af kunnuglegum
verkefnum en engin heildarsýn. Svo
virðist sem ekki liggi fyrir hvernig
standi til að fylgja áætluninni eftir,
meta framgang hennar eða hvernig
hún spilar saman við aðgerðar­
áætlun í loftslagsmálum sem þegar
liggur fyrir samkvæmt lögum frá
2010.
Það þarf meira en verkefnalista
og góðar óskir í loftslagsmálum. Það
þarf að tala skýrt, hafa metnaðarfull
markmið og leggja fé og krafta til
rannsókna og þróunar í þágu lofts­
lagsvænni tækni og atvinnustarf­
semi. Það þarf stórhug í loftslags­
málum, róttækni og kjark. Við svo
stórt verkefni dugar ekkert minna.
Róttækni og kjarkur í loftslagsmálum
Svandís Svavars-
dóttir
þingmaður Vinstri
grænna Það þarf meira en verkefna-
lista og góðar óskir í lofts-
lagsmálum. Það þarf að tala
skýrt, hafa metnaðarfull
markmið og leggja fé og
krafta til rannsókna og þró-
unar í þágu loftslagsvænni
tækni og atvinnustarfsemi.
Heiðdís Dögg
Eiríksdóttir
formaður Félags
heyrnarlausra
og hjúkrunar-
fræðingur
Hjördís Anna
Haraldsdóttir
stjórnarmaður í
Félagi heyrnar-
lausra og grunn-
skólakennari
Sigurður Ingi
Friðleifsson
framkvæmda-
stjóri Orkuseturs
Stórfelld hækkun kolefnis-
gjalds samhliða samsvarandi
lækkun almennra skatta
myndi skila verulegum
árangri í orku- og loftslags-
málum landsins, án þess að
ógna stöðugleika.
Á vettvangi Félags heyrnar-
lausra leitum við allra
mögulegra leiða til að tryggja
heyrnarlausum/heyrnar-
skertum börnum jafna
möguleika til þátttöku í sam-
félaginu á grundvelli íslensks
táknmáls.
1 0 . d e s e m b e r 2 0 1 5 F I m m T U d A G U r32 s k o ð U n ∙ F r É T T A b L A ð I ð