Morgunblaðið - 19.09.2019, Page 63

MENNING 63
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. SEPTEMBER 2019
SKECHERS SEGMENT HERRASKÓR MEÐ MEMORY FOAM INNLEGGI
OG EXTRA BREIÐU SNIÐI. STÆRÐIR 41-47,5.
FÁST EINNIG BRÚNIR.
HERRASKÓR
15.995
Myndlistarsýningin Fullt af litlu
fólki verður opnuð í Gerðarsafni í
kvöld kl. 19 og má á henni sjá
verk merkra listamanna á borð
við Hilmu af Klint, Joseph Beuys
og Rudolf Steiner. Einnig má sjá
verk eftir Gerði Helgadóttur og
samtímalistamenn, innlenda og er-
lenda en þeir eru Guðrún Vera
Hjartardóttir, Sigrún Halldóra
Gunnarsdóttir/Úa Von, Elsa Dóró-
tea Gísladóttir, Dawn Nilo, Silvana
Gabrielli, Martje Brandsma, Sati
Katerina Fitzova, Philipp Tok,
Julius Rothlaender, Ruth Bellinkx,
Erla Þórarinsdóttir, Páll Banine,
Walter Kugler, Johannes Nilo,
Edward de Boer, Jón B.K. Ransu
og Jasper Bock.
Í tilkynningu segir að sýningin
sé innblásin af hugmyndinni um
að andlega reynslu megi tjá á ólík-
an máta og birtingarmyndir henn-
ar séu margs konar í menningu
samtímans. „Þátttakendur sýning-
arinnar eiga það sameiginlegt að
rannsaka andleg, spíritísk, esóter-
ísk og/eða mannspekileg gildi og
aðlaga þau myndlist, grafískri
hönnun, dansi, tónlist og jafnvel
fræðum, í von um að svipta burt
hulunni á milli þess andlega og
efnislega,“ segir þar.
Á vef safnsins segir að sýning-
arverkefnið Fullt af litlu fólki tak-
ist á við hið andlega í listum og að
titill sýningarinnar sé sóttur í
teikningu eftir austurríska mann-
spekinginn Rudolf Steiner frá
árinu 1922 sem vandi sig á að
teikna myndir til stuðnings við hið
talaðra orð þegar hann hélt fyrir-
lestra.
Frumkvæði að sýningunni eiga
þær Guðrún Vera Hjartardóttir og
Sigrún Halldóra Gunnarsdóttir
(ÚaVon) sem hafa lengi velt fyrir
sér hvernig andleg iðkun þeirra
og áhugi á mannspeki geti sam-
ræmst listsköpun þeirra. Þær eru
sýningarstjórar auk Jóns B.K.
Ransu.
Klint, Beuys og Steiner
 Sýningin Fullt
af litlu fólki opnuð
í Gerðarsafni
Teikning „Fullt af litlu fólki“ eftir
Rudolph Steiner, hluti teikningar
sem hann gerði á krítartöflu árið
1922 og sýningin er nefnd eftir.
Ragnhildur Þrastardóttir
ragnhildur@mbl.is
„Tilgangurinn með hátíðinni er að
fagna fjölbreytileikanum í geðrænum
kvillum. Bæði sem upplifun og sem
uppsprettu listrænna hæfileika. Oft
sprettur listræn sköpunarþörf úr
andlegri þjáningu,“ segir Hildur
Loftsdóttir, verkefnastjóri listahátíð-
arinnar Klikkaðrar menningar sem
hefst í Reykjavík í dag, 19. sept-
ember. Þar verður að finna þétta
menningardag-
skrá til 22. sept-
ember.
Langflest atriði
á hátíðinni hafa
einhverja teng-
ingu við geðheilsu
en hátíðin er hald-
in í tilefni 40 ára
afmælis Geð-
hjálpar. „Geðhjálp
berst fyrir bætt-
um hag þeirra sem eiga við geðrænan
vanda að stríða og aðstandenda
þeirra,“ segir Hildur. „Við tengjum
oft við list sem hefur verið sköpuð af
fólki sem tekist hefur á við geðrænar
áskoranir vegna þess að við göngum
sjálf í gegnum erfiðleika einhvern
tímann í lífinu; vinnumissi, hjóna-
skilnað eða hvað sem það er. Þá kom-
umst við á einhvern mjög lágan punkt
þar sem við getum skilið hvað þeir
sem eru í stöðugri glímu við geðheils-
una ganga í gegnum.“
„Þetta er allt klikkað“
Allir listamennirnir sem fram
koma á hátíðinni eða sýna list sína þar
eru á einn eða annan hátt tengdir um-
ræðunni um geðheilsu, að sögn Hild-
ar. „Þetta er allt klikkað. Ef það er
ekki eitthvað sem er tengt geðrænum
áskornunum þá er þetta bara klikkað
skemmtilegt því það eru allir svo vel-
viljaðir þessum málstað.“
Hildur nefnir sérstaklega þrjár
listsýningar til sögunnar í þessu sam-
hengi. „Listahópurinn Listamenn
með kvíða verður með listsýningu.
Elín Atím sýnir listaverkið „Þessi
tími var ógeðslegur“ sem fjallar um
hennar tíma á geðdeild. Ingibjörg
Eyfjörð sýnir ljósmyndir sem hún
kallar „Sálræna litadýrð“, hún málar
sig í framan og tjáir sína andlegu líð-
an þannig,“ segir Hildur.
Stór hluti tónlistarfólksins sem
fram kemur á hátíðinni hefur tjáð sig
um andlega erfiðleika. „Til dæmis
Högni og Jónas Sigurðsson. Einnig
hafa Flóni og GDRN talað um erfiða
líðan og tilfinningar. Þannig hefur
allt tónlistarfólkið sem kemur fram á
stóru tónleikunum í Hafnarhúsinu
talað opinberlega um geðheilsu sína,“
segir Hildur en fjölskyldutónleikar
verða haldnir í Hafnarhúsi á laug-
ardag, 21. september.
Fólk breytist í bækur
Á hátíðinni verður aragrúi af fleiri
viðburðum, til dæmis fyrirlestrar,
kvikmyndir og lifandi bókasafn.
„Fólk sem hefur gengið í gegnum
andlegar þrengingar eða á jafnvel við
alvarlegan geðrænan vanda að stríða
verður þar í hlutverki bóka. Þú getur
komið á bókasafnið og séð hvaða
bækur eru í boði og ákveðið að fá eina
bók lánaða. Svo ferðu inn í herbergi
með bókinni og hún segir þér sína
sögu.
Bókin ræður för en þú mátt oftast
spyrja hana og þetta endar bara í
svona mannlegu spjalli. Það er hægt
að læra svo mikið af þessu og komast
betur inn í þennan heim með því að
tala saman á þennan hátt. Þetta er
lærdómur fyrir þann sem er að hlusta
og valdeflandi fyrir bókina, þann sem
segir frá,“ segir Hildur og bætir því
við að hátíðin passi einstaklega vel
inn í samfélagsumræðuna hérlendis.
„Það eru allir að pæla í geðheil-
brigði og það er bara svo mikil vakn-
ing í samfélaginu núna sem gerir það
að verkum að þessi hátíð er algjör-
lega á réttum tíma.“
Hildur segir að hátíðin sé jafnvel
nauðsynleg íslensku samfélagi. „Fólk
er að tala um geðrænan vanda alls
staðar og er að opna augun fyrir
þessu en á hátíðinni vona ég að verði
smá sprengja. Í fyrsta lagi getur fólk
komið saman og lært hvað af öðru, í
öðru lagi mun þetta vonandi færa
umræðuna upp á næsta stig. Við
þurfum að auka sýnileikann og norm-
alísera fjölbreytileikann í geðheilsu
landsmanna. Við erum öll með geð-
heilsu, sumir slæma, aðrir góða og
allt þar á milli.“
Jákvæðar hliðar vandans
Spurð hvort orðið „klikkuð“ geti
ekki borið í sér neikvæða merkingu
segir Hildur: „Oft þegar við erum að
lýsa hlutum segjum við klikkað,
brjálað, geggjað, tryllt, tjúllað, sjúk-
legt og æðislegt. Þetta eru allt orð
sem tengjast geðrænum vanda og
þau eru öll jákvæð. Þetta þýðir eitt-
hvað jákvætt og eitthvað skemmti-
legt vegna þess að þegar fólki tekst
að hugsa út fyrir boxið, eins og okkar
listamönnum, þá verður til eitthvað
frumlegt og áhugavert, og er þar með
æðislegt og geggjað.“
Aðspurð segir Hildur að hátíðin
sýni fram á hliðar andlegra kvilla sem
geti verið jákvæðar. „Það eru margir
sem koma fram og ég hef talað við
einstaklinga sem hafa lent í mjög erf-
iðri lífsreynslu í sambandi við geð-
heilsu. Margir segja að þeir hefðu
ekki viljað missa af andlegum veik-
indum þar sem veikindin gerðu ein-
staklinginn að þeim sem hann er í
dag. Í þessu samhengi má nefna
gestafyrirlesarann okkar, Mary
O’Hagan, sem skrifaði bókina Mad-
ness Made Me. Auðvitað eru margir
sem myndu alls ekki vilja vera svona
veikir en þetta á samt að vera svolítil
gleðihátíð. Fögnum fjölbreytileik-
anum, forvitnumst um líðan hvert
annars og tölum sjálf um okkar geð-
heilsu.“
Dagskrá Klikkaðrar menningar er
að finna á www.klikkud.is en frítt er
inn á alla viðburði hátíðarinnar.
Fagna fjölbreyttum kvillum
 40 ára afmæli Geðhjálpar fagnað með umfangsmikilli listahátíð  Öll atriðin á einhvern hátt „klikkuð“
Morgunblaðið/Eggert
GDRN Tónlistarkonan Guðrún Ýr Eyfjörð, sem kallar sig GDRN, kemur fram á fjölskyldutónleikum Klikkaðrar
menningar í Hafnarhúsi á laugardaginn kl. 18. Hér sést hún á hátíðinni Iceland Airwaves í fyrra með Auði.
Rithöfundur Mary O’Hagan heldur
erindi á málþingi í Hafnarhúsinu og
verður með vinnustofu í Geðhjálp.
Hildur
Loftsdóttir