Fréttablaðið - 19.02.2020, Blaðsíða 14

Þetta eru alltof miklar og kostnaðarsamar var-úðarráðstafanir miðað við þá litlu áhættu sem er til staðar,“ seg ir Hörðu r Erlingsson,
eigandi Ferðaskrifstofu Harðar
Erlingssonar. Rúmt ár er síðan ný
lög um tryggingar vegna sölu ferða-
skrifstofa á pakkaferðum tóku gildi
en með gildistöku laganna náði
tryggingarskyldan yfir f leiri ferða-
þjónustufyrirtæki en áður var.
Þannig þarf fyrirtæki sem selur
bæði gistingu og af þreyingu á borð
við hestaferð í einum pakka að
útvega tryggingu. Fjöldi trygging-
arskyldra fyrirtækja var 339 áður
en lögin tóku gildi og var gert ráð
fyrir að þeim myndi fjölga um tugi
eða hundruð eftir gildistökuna.
Samk væmt nýlegu svari frá
Ferðamálastof u nam heildar-
fjárhæð trygginga ferðaskrifstofa
um sjö milljörðum króna. Stofn-
unin tók þó fram að fjárhæðin
gæti breyst ört. Áður en lögin tóku
gildi stóð heildarfjárhæðin í 4,3
milljörðum króna og hefur hún
því hækkað um tæpa þrjá milljarða
króna.
Ásberg Jónsson, eigandi Nordic
Visitor, segir að Evrópulöggjöfin,
sem íslensku lögin byggja á, hafi
verið skrifuð fyrir ferðaskrifstofur
sem f lytja viðskiptavini út og aftur
heim (e. outbound). Hugmyndin
að baki lagagreininni er að tryggja
viðskiptavini ferðaskrifstofu þann-
ig að unnt sé að endurgreiða þeim
eða f lytja þá heim komi til gjald-
þrots ferðaskrifstofunnar.
„Á Íslandi snýst starfsemin að
miklu leyti um að þjónusta ferða-
menn sem koma til landsins og
eiga f lugmiða til baka (e. inbound).
Það hefur aldrei komið til þess að
Ferðamálastofa hafi þurft að nýta
þessa tryggingu og endurgreiða
viðskiptavinum ferðaskrifstofa
sem taka á móti ferðamönnum
hingað til Íslands,“ segir Ásberg.
Margar ferðaskrifstofur eiga ekki
annarra kosta völ en að fá banka-
ábyrgð hjá viðskiptabanka gegn
þóknun til að verða sér úti um
tryggingar. Ferðaskrifstofa Harðar
þarf að útvega 140 milljóna króna
tryggingu yfir háannatímann en
upphæðin var áður um 90 millj-
ónir króna. Hörður og eiginkona
hans hafa því, eins og margir aðrir í
atvinnugreininni, þurft að grípa til
þess að fá bankaábyrgð gegn því að
veðsetja húsið sitt og fasteign sem
er í eigu fyrirtækisins.
„Eigendur smærri ferðaskrif-
stofa þurfa að leggja allar persónu-
legar eigur undir til að geta staðið
í þessum rekstri. Að því leyti snýst
þetta mál líka um nýsköpun vegna
þess að þeir sem vilja stofna ferða-
skrifstofu en eiga ekki peninga
eða fasteign til að leggja að veði
gegn tryggingunni komast ekki
inn á markaðinn,“ segir Hörður en
ferðaskrifstofa hans f lytur inn gesti
frá þýskumælandi löndum. Hann
nefnir að þýskur samkeppnisaðili
með svipaða veltu þurfi einungis
að útvega 130 þúsunda evra trygg-
ingu, jafnvirði um 18 milljóna
króna, yfir háannatímann. Þann-
ig sé samkeppnisstaða íslenskra
ferðaskrifstofa gagnvart erlendum
keppinautum verulega skekkt.
Þreföldun á tryggingarkröfu
Fyrstu útfærslunni á reglugerðinni
Þetta ásamt hækk-
un launa og opin-
berra gjalda þrýstir enn
meira á atvinnurekendur að
flytja hluta af starfseminni
úr landi.
Arnar Bjarnason
Þorsteinn Friðrik
Halldórsson
tfh@frettabladid.is
Á Íslandi snýst starfsemin að miklu leyti um að þjónusta ferðamenn sem eiga miða til baka. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Margir hafa þurft að leggja allt
undir til að standa í rekstrinum
Tryggingar ferðaskrifstofa hafa hækkað töluvert vegna nýlegra laga. Heildarfjárhæðin aukist um þrjá
milljarða. Margir eigendur eru nauðbeygðir til að veðsetja íbúðarhúsnæði til að útvega tryggingu. Kallað
eftir samstarfi ríkis og ferðaþjónustunnar um stofnun sjóðs. Skekkir samkeppnina við erlend fyrirtæki.
Ráðuneytið telur lögin til bóta
Fréttablaðið sendi atvinnuvega­
ráðuneytinu fyrirspurn um hvort
það teldi nýju lögin vera til bóta.
„Lögin miða að aukinni
neytendavernd og eru að mati
ráðuneytisins til bóta hvað
hana varðar. Þau eru innleiðing
á pakkaferðatilskipun ESB sem
veitir lítið svigrúm til útfærslu
nema hvað varðar tryggingar­
hlutann. Þar er ráðuneytið með
einn þátt laganna til nánari skoð­
unar um þessar mundir,“ segir í
svari ráðuneytisins.
„Samkeppnishæfni greinarinn­
ar er mikilvæg og ef til eru leiðir
sem bæta regluverkið, án þess
að ganga á neytendaverndina
sem hefur verið bætt, verða þær
skoðaðar sérstaklega.“
Tekjur drykkjaframleiðandans Coca-Cola European Partners á Íslandi námu 85 milljónum
evra, jafnvirði um 11,8 milljarða
króna, á síðasta ári og drógust
saman um 6,5 prósent frá árinu
2018 þegar þær voru um 91 milljón
evra.
Þetta kemur fram í nýbirtu upp-
gjöri móðurfélagsins, Coca-Cola
European Partners (CCEP), fyrir
síðasta ár. Drykkjaframleiðand-
inn, sem er með starfsemi í þrettán
löndum í Vestur-Evrópu, keypti
sem kunnugt er starfsemina hér á
landi árið 2016.
Velta CCEP á Íslandi hefur þann-
ig dregist saman um liðlega tíu pró-
sent frá árinu 2017 þegar hún nam
um 95 milljónum evra, samkvæmt
eldri ársreikningum evrópska
móðurfélagsins.
Athygli vekur að af mörkuðum
CCEP var samdrátturinn hvað
mestur hér á landi í fyrra, 6,5 pró-
sent eins og áður sagði, en samtals
var tekjuvöxtur móðurfélagsins um
4,5 prósent á árinu. Tekjur jukust á
öllum mörkuðum nema á Íslandi
og í Noregi þar sem samdrátturinn
nam hálfu prósenti. Mestur var
vöxturinn í Frakklandi, eða um sjö
prósent.
Ekki koma fram upplýsingar í
ársuppgjörinu um afkomu CCEP á
Íslandi á síðasta ári. Íslenska félag-
ið hagnaðist um tæpar 167 millj-
ónir króna árið 2018 og jókst þá
hagnaðurinn um hátt í 65 prósent
frá árinu 2017 þegar hann var 102
milljónir króna.
Eignir félagsins voru liðlega 7,9
milljarðar króna í lok árs 2018 en
á sama tíma var eigið fé þess 5,9
milljarðar króna og eiginfjárhlut-
fallið því um 75 prósent.
Haft var eftir Einari Snorra Magn-
ússyni, forstjóra CCEP á Íslandi,
í Markaðinum í mars í fyrra að í
magni væru gosdrykkir 48 prósent
af sölu félagsins, bjór 22 prósent
og vatn 11 prósent. Aftur á móti
væri bjór og innf lutt áfengi tæp-
lega helmingur af veltu enda væri
um dýrari vöru að ræða
vegna áfengisskatta.
Aðspurður nef ndi
hann auk þess að mark-
aðshlutdeild Coca-
Cola drægist hægt
og rólega saman.
Fyrir áratug hefði
hún verið um 70
til 80 prósent
af gosdrykkja-
m a rk aði nu m
en vær i nú
komin í 65 pró-
sent. – kij
Tekjur drógust
saman um 6,5
prósent í fyrra
sem byggir á nýju lögunum var
breytt eftir mótmæli frá ferðaskrif-
stofum. Atvinnuvegaráðuneytinu
var sýnt að tryggingarkrafa á félag,
þar sem mest allar tekjur koma inn
á tveimur mánuðum, gæti verið
tvöföld velta félagsins. Við þessu
var brugðist með því að setja 80
prósenta þak á tryggingarfjárhæð
miðað við veltu félags í samsettum
ferðum.
Lagabreytingin hafði í för með
sér breytingu á reikniformúlunni
sem ákvarðar tryggingarfjárhæð-
ina. Áður var fjárhæðin reiknuð
með einföldum hættu út frá föstu
hlutfalli af tekjum en nú byggir
formúlan á f leiri breytum. Ein
þeirra er til dæmis meðalfjöldi
daga frá fullnaðargreiðslu þar til
ferð hefst.
„Fyrir utan kostnaðinn við að
framfylgja þessari reglugerð er
f lækjustigið allt of hátt. Ég held að
ein af starfskonum okkar hafi verið
í heila viku að fylla út umbeðin
skjöl. Þetta eru orðin mjög íþyngj-
andi gagnaskil, sérstaklega fyrir
smærri ferðaskrifstofur,“ segir
Hörður.
Ásberg segir breytinguna hafa
hækkað tr yggingar f járhæðina
fyrir margar ferðaskrifstofur á
sama tíma og rekstrarumhverfið
versnaði.
„Af því sem ég heyri eru margir í
vandræðum með þetta og ég held
að margar ferðaskrifstofur muni
hreinlega ekki getað útvegað þessa
tryggingu sem þýðir að þær verða
að hætta rekstri. Það má gera ráð
fyrir að fram undan muni f leiri
fyrirtæki fara í þrot en ekki endi-
lega vegna þess að reksturinn
sjálfur hafi verið kominn í þrot
heldur þess að nú mun Ferðamála-
stofa taka oftar í gikkinn,“ segir
Ásberg. Hann vísar til þess að
Ferðamálastofa hafi nú víðtækari
heimildir til inngripa og að stofn-
unin hafi verið gagnrýnd fyrir að
veita ferðaskrifstofunni Farvel of
marga fresti til að útvega nægilega
tryggingu áður en fyrirtækið varð
gjaldþrota á síðasta ári.
A r na r Bja r na son, for st jór i
Arcanum – Icelandic Mountain
Guides, segir að tryggingarfjárhæð
fyrirtækisins hafi meira en þre-
faldast eftir að reikniformúlunni
var breytt.
„Þetta er orðið frekar þungt og
f lókið. Formúlan sem slík er mein-
gölluð gagnvart fyrirtækjum sem
eru með sveif lukenndan rekstur
enda byggir hún á erlendri fyrir-
mynd þar sem sveif lur í ferðaþjón-
ustu eru mun minni en á Íslandi,“
segir Arnar.
Auk þess taki hún ekki tillit til
áhættu í rekstri fyrirtækja. Til að
mynda sé enginn greinarmunur
gerður á nýstofnaðri ferðaskrif-
stofu annars vegar og rótgróinni
ferðaskrifstofu með sterka eigin-
fjárstöðu hins vegar. Arnar tekur
fram að í reikniformúlunni sem var
notast við fyrir lagabreytinguna
hafi verið tekið enn minna tillit til
þessara þátta og auk þess byggt á
sögulegum gögnum.
Samtökin og ríkið stofni sjóð
Þá bendir Arnar á að erlendis hafi
verið stofnaðir og byggðir upp
sjóðir af ferðamálasamtökum sem
veita ferðaskrifstofum tryggingar-
vernd gegn sanngjörnu gjaldi. Á
meðan þurfi íslenskar ferðaskrif-
stofur að leggja fram eign, banka-
tryggingu eða að reyna að kaupa
tryggingar erlendis sem er aðeins
á færi stærri fyrirtækja.
„ Þet t a get u r hamlað vext i
ferðaþjónustunnar með því að
leggja þyngri byrðir á greinina en
nágrannaríki gera. Þetta, ásamt
hækkun launa og opinberra gjalda,
þrýstir enn meira á atvinnurekend-
ur að f lytja hluta af starfseminni úr
landi. Við erum ekki að spila við
sömu aðstæður og erlend ferða-
þjónustufyrirtæki sem í dag selja
og framkvæma ferðir hér á landi.
Samtök ferðaþjónustunnar þurfa
að vinna að því með ríkinu að búa
til tryggingarsjóð fyrir ferðaskrif-
stofur,“ segir Arnar. Tryggingar-
gjöldin væru þá sniðin að áhættu
og skuldbindingum vegna ferða í
rekstri hvers og eins fyrirtækis.
Hörður talar á svipuðum nótum
og segir að undanfarin ár hafi
ferðaþjónustan átt stóran þátt í að
byggja undir íslenskt efnahagslíf.
Því sé eðlilegt að hið opinbera taki
einhvern þátt í þessum tryggingum
eins og þekkist víða erlendis.
Einar Snorri Magnússon, forstjóri
CCEP á Íslandi. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
11,8
milljarðar króna var velta
Coca-Cola European
Partners á Íslandi í fyrra.
1 9 . F E B R Ú A R 2 0 2 0 M I Ð V I K U D A G U R4 MARKAÐURINN