Fréttablaðið - 19.02.2020, Blaðsíða 16

Staða íslenskrar stóriðju hef ur breyst mik ið á undanför num áratug. Hagst æðir samningar hafa runnið út og nýir samningar, sem kveða
á um hærra raforkuverð en áður,
hafa tekið gildi. Forstjóri Lands-
virkjunar segir samninginn við
álverið í Straumsvík sanngjarnan
og að Landsvirkjun sé með traustar
ábyrgðir fyrir greiðslum. Forstjóri
Elkem á Íslandi segir óljóst hvað
taki við þegar samningurinn við
Landsvirkjun rennur út árið 2029.
Raforkuverðið sé komið að þol-
mörkum.
„Það er hvorki hægt að segja að
raforkuverðið sé einstaklega gott né
einstaklega slæmt. Vandinn er sá að
samkeppnishæfni verksmiðjunnar
á Íslandi samanstendur af f leiri
þáttum en raforkunni einni og sér
og raforkan var sá þáttur sem gerði
það að verkum að það borgaði sig
að reka verksmiðju á Íslandi,“ segir
Einar Þorsteinsson, forstjóri Elkem
á Íslandi, í samtali við Markaðinn.
„Það er skýr skuldbinding af hálfu
beggja fyrirtækja til langs tíma.
Orkan er samningsbundin þann-
ig að við erum ekki að skoða aðra
möguleika,“ segir Hörður Arnarson,
forstjóri Landsvirkjunar, um álverið
í Straumsvík.
Rio Tinto, eigandi álversins í
Straumsvík (ISAL), greindi frá því
í síðustu viku að fyrirtækið myndi
skoða allar leiðir þegar kæmi að
endurskoðun á star fseminni.
Meðal annars kæmi til greina að
loka álverinu en Rio Tinto myndi
gefa sér tíma fram í júní til að taka
ákvörðun um lokunina.
Móðurfyrirtækið hefur bæði selt
og lokað álverum í Evrópu og álver-
ið í Straumsvík er í dag eina álver
Rio Tinto í Evrópu. Á síðustu fjór-
um árum – frá árinu 2016 – nemur
rekstrartap álversins um 170 millj-
ónum dala, um 21 milljarði króna á
núverandi gengi. Tapið nam um 10
milljörðum í fyrra og fyrirséð er að
minnsta kosti fjögurra milljarða tap
á þessu ári.
Samningur Landsvirkjunar og
Rio Tinto á Íslandi, sem tók gildi
haustið 2010 og gildir til ársins
2036, fól í sér tímamót enda var með
honum afnumin tenging raforku-
verðs við álverð og þess í stað miðað
við bandaríska neysluvísitölu.
Spurður um stöðuna sem nú er
komin upp segir Hörður að álverið
í Straumsvík búi við erfið rekstrar-
skilyrði eins og önnur álver. Þar vegi
þungt aukið framboð á markaði,
mikil framleiðsluaukning í Kína
og samdráttur í eftirspurn eftir áli
á síðasta ári.
„Varðandi raforkuverðið teljum
við að samningurinn sé sanngjarn
fyrir bæði fyrirtækin. Vissulega er
hann ekki ódýr, en hann er sann-
gjarn. Á heildina litið tel ég álverið
ágætlega samkeppnisfært í iðnaði
sem býr við krefjandi aðstæður,“
segir Hörður og bætir við að
Straumsvík hafi glímt við ítrekuð
vandamál í rekstri á undanförnum
árum, sem eru óháð raforkuverðinu.
Landsvirkjun reisti Búðarháls-
virkjun til að efna samninginn frá
árinu 2010 og Rio Tinto réðst í 500
milljóna dollara fjárfestingarverk-
efni í því skyni að auka framleiðslu
álversins og hefja framleiðslu á
verðmætari afurðum.
Framleiðsluaukningin sem stefnt
var að náðist ekki að fullu og árið
2014 var endursamið til að orkuaf-
hendingin endurspeglaði betur
orkuþörf álversins. Rio Tinto þurfti
að greiða Landsvirkjun 17 milljónir
Bandaríkjadollara, vegna kostnað-
arins sem það hafði í för með sér
fyrir Landsvirkjun að reisa Búðar-
hálsvirkjun fyrr en þörf krafði.
Þá bendir Hörður á að bæði
Landsvirkjun og Rio Tinto hafi
gengið sátt frá samningaborðinu
á sínum tíma. Haft var eftir Herði
þegar samningurinn tók gildi að
miðað við þáverandi álverð skil-
aði samningurinn umtalsverðri
hækkun á raforkuverði fyrir fyrir-
tækið. Rannveig Rist, forstjóri Rio
Tinto á Íslandi, sagði að þetta væri
„mikilvægur áfangi fyrir álverið“ og
renndi sterkari stoðum undir fram-
tíð þess.
Sérfræðingar í orkumálum hafa
bent á að samningur Landsvirkj-
unar og Rio Tinto frá árinu 2010 feli
í sér endurskoðunarákvæði sem
hægt er virkja árið 2024.
„Eins og komið hefur fram er
endurskoðunarákvæði eins og oft er
í svona langtímasamningum. Þetta
ákvæði á að tryggja að samningur-
inn sé áfram sanngjarn fyrir báða
aðila,“ segir Hörður aðspurður.
Þá er talið að í samningnum sé
kveðið á um móðurfélagsábyrgð
á kaupskyldu eins og var í eldri
samningi fyrirtækjanna. Þann-
ig þurfi móðurfélag álversins að
ábyrgjast lágmarkskaup á raforku
út samningstímann, eða fram til
ársins 2036.
„Við teljum að það séu traustar
ábyrgðir fyrir skuldbindingum
beggja aðila í samningnum. Það
hefur enginn ágreiningur verið um
það,“ segir Hörður. Spurður hvort
hann telji líkur á að Rio Tinto geti
farið með ákvæðið um móður-
félagsábyrgð fyrir dómstóla ítrekar
hann að enginn ágreiningur hafi
komið upp.
„Ef það kemur upp ágreiningur
þá er skýrt kveðið á í samningnum
Varðandi raforku-
verðið teljum við að
samningurinn sé sanngjarn
fyrir bæði fyrirtækin.
Vissulega er hann ekki ódýr,
en hann er sanngjarn.
Hörður Arnarson,
forstjóri
Landsvirkjunar
Sanngjarn samningur en ekki ódýr
Staða íslenskrar stóriðju hefur gjörbreyst á undanförnum áratug. Forstjóri Landsvirkjunar segir traustar ábyrgðir fyrir greiðslum
frá álverinu í Straumsvík og samningsákvæðin skýr. Forstjóri Elkem á Íslandi segir óvissu um orkuverð hafa stöðvað fjárfestingar.
Álverið í Straumsvík er annar stærsti viðskiptavinur Landsvirkjunar á eftir Fjarðaáli á Reyðarfirði. Tæplega fjórðungur af raforkusölu orkufyrirtækisins fer til álvers Rio Tinto. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
Þorsteinn Friðrik
Halldórsson
tfh@frettabladid.is
Straumsvík á lista yfir ósamkeppnishæf álver
Í greiningu Deutsche Bank sem var birt í október í fyrra er fjallað um
stöðu álvera utan Kína en þar er álverið í Straumsvík í 24. sæti á lista
yfir ósamkeppnishæfustu álverin. Greinendum bankans reiknast til að
framlegð álversins af hverju framleiddu tonni, miðað við meðalverð
áls á þriðja ársfjórðungi 2019, hafi ekki verið nema um 16 Bandaríkja-
dalir. Álverð hefur síðan lækkað frá því að greiningin var birt. Þá var
miðað við 1.765 dali á hvert tonn en verðið stendur nú í 1.678 dölum.
Greinendur bankans segja að minnkandi framlegð og aðstæður
á markaði hafi aukið líkurnar á því að álverum verði lokað. Álver í
Evrópu og Asíu eru sögð í mestri hættu og eru þrjú álver í Þýskalandi
á vegum álframleiðandans Trimet nefnd sérstaklega í því samhengi.
Þegar vikið er að hugsanlegum lokunum hjá Rio Tinto nefna grein-
endurnir tvö álver í Eyjaálfu, annað í Ástralíu og hitt á Nýja-Sjálandi,
en álverið í Straumsvík er ekki tekið sérstaklega fyrir.
1 9 . F E B R Ú A R 2 0 2 0 M I Ð V I K U D A G U R6 MARKAÐURINN