Fréttablaðið - 14.12.2002, Blaðsíða 16

Það er ekki einleikið hvaðstjórnvöldum þessa lands er
tamt að klúðra málum. Samfélag-
ið er nánast stöðugt í hers höndum
vegna málatilbúnaðar sem er svo
gallaður að um
efnisatriðin getur
aldrei náðst sátt.
Að þessu sinni eru
það virkjanamál-
in.
Hvarflar að
nokkrum manni
að einhugur geti
skapast um um-
hverfismat sem framkvæmdarað-
ilanum er sjálfum falið að annast?
Hvers vegna ekki að láta sakborn-
ing sjá um rannsókn í eigin saka-
máli?
Enda hefur komið á daginn að
vísindamenn sem voru kallaðir til
vinnunnar voru beittir þrýstingi,
niðurstöður voru affluttar eða
jafnvel stungið undir stól ef þær
brutu í bága við æskilega útkomu.
Það er síðan kapítuli út af fyrir
sig hvernig ráðherrar umgangast
stofnanir samfélagsins. Þegar
Skipulagsstofnun úrskurðaði
gegn Kárahnjúkavirkjun lýsti
oddviti Framsóknarflokksins því
yfir strax í kjölfarið að niðurstað-
an skipti engu máli, á endanum
væri það meirihluti alþingis sem
réði. Stofnanir samfélagsins virð-
ast vera einhvers konar pótem-
kíntjöld, kostnaðarsöm að vísu og
tafsöm, en sem ráðherrar geta ýtt
til hliðar þegar þurfa þykir.
***
En Kárahnjúkavirkjun snýst
ekki bara um valdníðslu, þar
takast einnig á ólík viðhorf til
náttúrunnar. Annars vegar þeir
sem sjá í víðernum landsins sjálf-
bært hleðsluver lífsorku, hins
vegar þeir sem líta á náttúruna
sem tæki til að fremja skamm-
tímamarkmið efnahagslífsins.
Fáir hafa orðað þetta síðarnefnda
sjónarmið skýrar en einmitt tals-
maður Landsvirkjunar, heimspek-
ingurinn Þorsteinn Hilmarsson. Í
grein sem birtist í safnritinu Nátt-
úrusýn (Reykjavík 1994), segir
m.a.: „Náttúran sjálf hefur enga
þá eiginleika til að bera sem krefj-
ast sérstakrar virðingar af okkur
mönnunum. Það eru fremur eigin-
leikar okkar sjálfra sem kalla
okkur til ábyrgðar á náttúrunni og
gera það að verkum að við tökum
á okkur ábyrgð á velferð hennar.
Mennirnir bera hins vegar ekki
neina siðferðilega ábyrgð gagn-
vart náttúrunni.“ (106)
Samkvæmt Þorsteini hefur
maðurinn frítt spil þegar náttúran
er annars vegar, hann getur farið
með hana að vild.
„Ég tel þess vegna að ekki sé
neinn siðferðilegur grundvöllur
fyrir almennar kröfur á hendur
manninum um að hann hefti við-
leitni sína til að brjóta undir sig
náttúruna“ (110).
Það er þó ekki markmið í sjálfu
sér að ganga í skrokk á henni.
„Markmið athafnasemi mannkyns
tel ég vera að búa manninum
betra líf.“ (109)
Heitustu náttúruverndarsinnar
og skefjalausir náttúrunýtingar-
sinnar eiga ugglaust þetta mark-
mið sameiginlegt. En hvað er þá
átt við með „betra lífi“? Er það
meira og aftur meira, eða jafnvel
minna og betra?
***
Hvarflar að nokkrum manni að
álver á Reyðarfirði muni leysa
vanda dreifbýlisins? Streymið til
höfuðborgarinnar er stöðugt alls
staðar að af landinu, einnig þar
sem atvinna er meiri en íbúarnir
geta annað. Ástæðan er ekki at-
vinnumöguleikar, hún liggur
dýpra: sú veröld sem leiftrar ung-
viðinu fyrir sjónum er ekki veröld
álvers. Nýverið spurði Morgun-
blaðið börnin á Mjóafirði (næst
næsta firði við Reyðarfjörð) hvað
þau langaði til að gera þegar þau
væru orðin stór. Ekkert þeirra
nefndi álver. Einn ætlaði að verða
líffræðingur, annar læknir, þriðji
bóndi. Ef álver rís á Reyðarfirði
mun það ugglaust gera foreldrum
sem eiga börn á framhaldsskóla-
stigi kleift að flytja í þéttbýlið.
Eftir situr fólk um og yfir fimm-
tugt og fjöldi farandverkamanna.
En fólksstreymið er ekki bara
til höfuðborgarinnar. Á sama tíma
eru sannkallaðir þjóðflutningar
þéttbýlisins út á land. Heilu eyði-
dalirnir ganga í óvænta endurnýj-
un lífdaga, aflögð sjúkrahús, skól-
ar, verksmiðjur öðlast ný hlutverk
tengd menningu, frístundum,
ferðaþjónustu. Heilu sveitirnar
snúast orðið í kringum sumar-
húsabyggðir þar sem biðlistar
lengjast eftir iðnaðarmönnum,
verslun og þjónustu.
Álver kemur þvert á þessa
möguleika.
Fáránleiki málsins sést kann-
ski best ef við snúum hlutverkun-
um við: ímyndum okkur að Lands-
virkjun ætlaði að starta mengun-
ariðju í Bandaríkjunum og veldi
til þess tiltekið náttúrudjásn, jafn-
vel þjóðgarð. Rökin væru þau að
afskekkt landssvæði sem íbúarnir
hefðu verið að yfirgefa síðastlið-
inn aldarfjórðung myndi ganga í
endurnýjun lífdaga við jarðraskið
sem fylgdi framkvæmdinni, svo
og starfrækslu verksmiðjunnar.
Sæjum við í anda að Sófussyni
yrði tekið opnum örmum í Kast-
ljósum þar vestra, að Sverrisdótt-
ir yrði uppáhald samtalsþáttanna?
Sennilegra að þau kæmust aldrei
lengra en á Kennedy, yrðu jafnvel
send þaðan beinustu leið til Kúbu.
***
Kárahnjúkavirkjun er hryðju-
verk í náttúru Íslands. Hálendið
er lífsorkuver heimsins. Firn þess
og feikn eru slík að þau munu ekki
einasta hlaða íbúa þessa lands um
ókomnar aldir heldur fólk
hvaðanæva að úr veröldinni. Ég
veigra mér við að kalla þessa
stærð auðlind – auður er forgengi-
legur – hún er lífslind. Ef við rösk-
um henni með lónum í sovétstærð,
flettum saman árnar og dembum
þeim neðanjarðar í stokka, keyr-
um niður háspennumöstur og
hengjum upp raflínur höfum við
gengið verulega á þetta undur – að
vísu sett skammtíma ofþenslu í
hagkerfi sem nú þegar stendur á
blístri – og búið óbornum kynslóð-
um óbætanlegt tjón. ■
16 14. desember 2002 LAUGARDAGUR
GRAFARHOLT
Útboð á byggingarrétti fyrir fjölbýlishús, raðhús og parhús
Auglýst er eftir kauptilboðum í byggingarrétt á neðangreindum lóðum í Grafarholti:
Fjórar lóðir fyrir fjölbýlishús:
• Kristnibraut 95 – 97 og 99 – 101: Tvær lóðir fyrir 18 íbúða hús hvor.
• Þórðarsveigur 11 – 21: Lóð fyrir tvö hús með samtals 44 – 52 íbúðum.
• Þorláksgeisli 13 – 17: Lóð fyrir 12 – 18 íbúða hús.
Níu lóðir fyrir raðhús:
• Þorláksgeisli 44 – 50: Lóð fyrir raðhús með 4 íbúðum.
• Þorláksgeisli 56 – 60, 62 – 66, 82 – 86 og 88 – 92: Fjórar lóðir fyrir raðhús, 3 íbúðir á
hverri lóð.
• Biskupsgata 1 – 9, 11 – 19, 21 – 29 og 31 – 39: Fjórar lóðir fyrir raðhús, 5 íbúðir á hverri
lóð.
Fimm lóðir fyrir parhús:
• Þorláksgeisli 52 – 54, 74 – 76, 78 – 80 og 94 – 96: Fjórar lóðir fyrir parhús, 2 íbúðir á
hverri lóð.
• Jónsgeisli 79 – 81: Ein lóð fyrir parhús með 2 íbúðum.
Byggingarrétturinn er boðinn út til einstaklinga og fyrirtækja. Hæstbjóðandi þarf að vera
reiðubúinn að leggja fram upplýsingar um fjármál sín og áætlun um fjármögnun
framkvæmda við viðkomandi húsbyggingu áður en afstaða verður tekin til tilboðs hans.
Kauptilboðum skal skila til skrifstofu borgarverkfræðings, Skúlatúni 2, 3. hæð, fyrir klukkan
16:00 þriðjudaginn 7. janúar 2003. Tilboðin verða opnuð í Skúlatúni 2, 5. hæð, sama dag
klukkan 16:10 að viðstöddum þeim bjóðendum sem þess óska.
Kauptilboðum skal skila í lokuðum umslögum, merktum „Grafarholt - kauptilboð".
Tilboðseyðublöð, útboðsreglur og skipulagsskilmálar fást á skrifstofu borgarverkfræðings,
Skúlatúni 2, 3. hæð, frá og með mánudeginum 16. desember. Einnig er hægt að nálgast
tilboðseyðublað og útboðsreglur á heimasíðu borgarverkfræðings (www.rvk.is/bv) undir
málaflokknum „Lóðir". Brýnt er fyrir bjóðendum að kynna sér gögnin rækilega.
Nánari upplýsingar eru veittar í síma 563 2310.
Borgarverkfræðingurinn í Reykjavík
Reykjavíkurborg • Umhverfis- og tæknisvið
Skrifstofa borgarverkfræðings
Pétur Gunnarsson
Fórnin