Skessuhorn - 16.04.2019, Page 14

ÞRIÐJUDAGUR 16. ApRÍL 201914
Nautaeldi til kjötframleiðslu er
stundað í smáum stíl hjá mörg-
um kúabændum í landinu. Þeir eru
hins vegar færri sem hafa slíkt að
aðalstarfi, þótt vissulega finnist slík
bú. Hér um vestanvert landið má
nefna Mýranaut á Leirulæk á Mýr-
um, Hvítanes í Hvalfjarðarsveit og
Norðtungu í Þverárhlíð. Magnús
Skúlason bóndi í Norðtungu hefur á
liðnu ári staðið í stórræðum og þar
er nú risin 550 fermetra viðbygging
við eldra fjós og hlöðu til að hægt sé
að auka framleiðslu nautakjöts. Flutt
var í nýja fjósið í upphafi mánaðarins
og þar eru nú vel á fjórða hundrað
nautgripir í húsi á ýmsum aldri í alls
um 1400 fermetrum. Búið stefnir á
að verða sjálfbært í allri fóðuröflun,
bæði hvað hey og korn snertir. Blaða-
maður Skessuhorns kíkti í heimsókn
til Magnúsar bónda og ræddi við
hann um nautgriparæktina, en einnig
veiðimál, en hann er formaður Veiði-
félags Þverár og sem slíkur stendur
hann ásamt félögum sínum í harðri
baráttu fyrir mikilvægi verndunar ís-
lenska villta laxastofnsins. Sú barátta
er hörð og óvægin. Erlendir auðkýf-
ingar með aðstoð alþingismanna hef-
ur tekist að egna saman íbúum ólíkra
landshluta. Hagsmunir eru miklir á
báða bóga.
Breyttir búskaparhættir
Fyrst víkjum við að byggingarfram-
kvæmdum og nautaeldinu í Norð-
tungu. Vestan við fjóshlöðuna er nú
risin 550 fermetra bygging. Reisu-
legt stálgrindarhús sem tónar vel
við aðrar byggingar á bænum. „Þessi
bygging er sú fyrsta sem komið er
að þegar ekið er heim að bænum og
ég lagði áherslu á það við arkitekt-
inn að hún yrði eins falleg og vænta
má af búfjárhúsi.“ Magnús segir að
nautaeldi hafi í einhverjum mæli ver-
ið stundað á bænum allt frá 1990.
„Þá var hér rekið kúabú en eftir það
voru alltaf einhverjar holdakýr sam-
hliða mjólkurframleiðslunni. Mjólk-
urframleiðslu var svo hætt á bænum
2003 og þá fór ég út í verktakastarf-
semi og stofnaði Traktorsverk árið
2005. Hef sinnt ýmsum verkefnum í
jarðvegsvinnu og vegagerð en á síð-
ari árum verið mest í heyskaparþjón-
ustu fyrir bændur. Þá hef ég oftar en
einu sinni reynt að hefja sauðfjárrækt
til að hafa af henni tekjur, en eins
og aðstæður eru núna er það algjör-
lega útilokað að tekjur standi und-
ir kostnaði. Staðan á markaði fyrir
kindakjöt eru bókstaflega fjandsam-
leg fyrir bændur og því ráða meðal
annars viðskiptablokkir sem hafa af-
komu þeirra í vasanum. Mér finnst
mjög dapurlegt hvernig komið er
fyrir íslenskri sauðfjárrækt því það er
ákveðinn samfélagslegur kúltúr sem
fylgir störfum við sauðfé. Sauðfjár-
rækt hefur verið og er enn ákveðin
byggðafesta. Án hennar væru marg-
ar sveitir komnar í eyði og fámennið
meira. Af þeim sökum hef ég hald-
ið eftir einum sjötíu kindum og á því
erindi í leitir, réttir og annað stúss
sem fylgir starfi sauðfjárbænda. Nú
er sauðfjárbúskapur því miður orðin
aukabúgrein eða aukavinna hjá flest-
um bændum. Þeir starfa utan bús til
að afla sér lífsviðurværis og þar erum
við heppnir Borgfiðingar að tæki-
færin til atvinnu liggja víða. Borgar-
fjörður er góður til búsetu og ferða-
þjónusta er að koma sterk inn sem at-
vinnugrein í héraðinu okkar. Mannlíf
er því töluvert að breytast samhliða
því að mikil nýliðun er að verða í
sveitunum,“ segir Magnús. Aðspurð-
ur segir hann Traktorsverk ekki vera
í sérstakri útrás, umsvifin hafi heldur
minnkað á liðnum árum. Eftirspurn
eftir heyskaparþjónustunni sé hins
vegar síst að minnka og þeirri eftir-
spurn hyggst hann svara áfram.
Heimafengið fóður
að öllu leyti
Framleiðsla á íslensku nautakjöti ann-
ar engan veginn eftirspurn. Magnús
áætlar að á markaðinn vanti 3-5 þús-
und nautaskrokka á ári ef anna ætti
allri eftirspurn innanlands. Þessum
skorti fylgi sú ógn sem leiðir af vænt-
anlegum innflutningi á fersku kjöti
sem yrði raunveruleg ógnun við inn-
lenda búfjárstofna og þá ræktun sem
hér er stunduð. „Ég hef verið með
talsvert stóran hóp af blendingskúm
sem borið hafa úti og kálfarnir geng-
ið undir. Með því að stækka fjósið
stefni ég hins vegar á að geta hýst alla
hjörðina yfir háveturinn og fargaði
því um daginn þeim kúm sem höfðu
aldrei á hús komið. Þær voru býsna
villtar og erfitt að eiga við þær. Með
þessu móti get ég gert alla gripina
mannvana og það er mikill munur
í hinum daglegu störfum. Samhliða
holdablendingum hef ég alltaf keypt
kálfa af bændum hér í héraðinu, el
þá fyrst upp á mjólkurdufti og síðan
á korni og heyi þar til réttri slátur-
stærð er náð um tveggja ára aldurinn.
Kýrnar þarf ég að hýsa að lágmarki
5-6 mánuði á veturnar og þarf því
talsvert fóður í alla hjörðina. Ég hef
ræktað korn og stefni á að auka rækt-
un þannig að búið verði sjálfbært um
allt korn. Kornæktin þarf að skila á að
giska hálfu öðru kílói á hvert fram-
leitt kíló af kjöti. Með því að vera
sjálfbær um allt fóður er framleiðsl-
an mjög heilnæm og góð vara verður
til, í samanburði við mikið af því kjöti
sem framleitt er erlendis. Við erum
einfaldlega með heilnæmara kjöt sem
líkami okkar á betra með að vinna úr
en margt af því sem í boði er erlend-
is.“ Aðspurður um hvernig hið erf-
iða ár veðurfarslega í fyrra hafi ver-
ið fyrir kornræktina segir Magnús að
kornuppskeran hafi verið í lágmarki í
fyrra, eða þetta þrjú tonn af hektara,
en fari í sex tonn í betri sumrum.
Eigum að setja stefnuna
á að anna innlendri eftir-
spurn
Magnús segir nautgriparæktina
skemmtilega búgrein. „Ég reyni að
vera vel skipulagður og geri áætlan-
ir fram í tímann, til dæmis þannig
að slátrun fari fram jafnt og þétt yfir
árið til að þjóna óskum sláturleyfis-
hafans sem í mínu tilfelli er Kaup-
félag Skagfirðinga. Það er mikil eft-
irspurn eftir stærri og því hagkvæm-
ari nautum til slátrunar. Þau íslensku
þurfa að ná 270-300 kílóa fallþunga
en holdablendingar 350 kílóum og
þar yfir.“ Bændur fá um 800 krónur
fyrir kílóið af kjöti nú um stundir. Um
30 holdakýr eru nú í hjörð Magnús-
ar í Norðtungu en hann stefnir á að
þær verði hundrað. Kýrnar eru yfir-
leitt látnar bera á vorin og ganga kálf-
ar þeirra undir þeim yfir sumarið en
teknir á hús í lok nóvember. Holdak-
vígur sem fæðast eru allar látnar lifa,
þeim er haldið og látnar bera að hausti
þegar þær eru tveggja og hálfs árs og
þannig jafnast flæðið og hægt að slátra
oftar á ári. Ýmist eru holdakvígurn-
ar látnar eiga einn kálf og slátrað eftir
að hafa komið þeim á legg, eða látnar
lifa áfram til ræktunar. Nú er búið að
flytja inn fósturvísa í nýjan stofn nauta
af Abberdin Angus kyni og kveðst
Magnús binda miklar vonir við að sú
ræktun skili betri framleiðslu og hag-
kvæmari nautgriparækt þegar fram
líða stundir. „Stefnan er náttúrlega
sú að hafa einungis holdablendinga
í ræktun og draga að sama skapi úr
ræktun íslensku kálfanna sem eru ekki
eins vel gerðir til kjötframleiðslu.“
Magnús í Norðtungu er hugsi yfir
áherslum stjórnvalda þegar kemur
„Eigum að stefna að framleiðslu þess nautakjöts
sem markaðurinn þarf“
Rætt við Magnús bónda í Norðtungu um nautgriparækt en einnig baráttu hlunnindabænda
við ógnina sem steðjar af opnu sjókvíaeldi á Vestfjörðum
Magnús Skúlason bóndi í Norðtungu.
Nýja fjósið er fremsta byggingin þegar ekið er heim að bænum. Eftir á að klæða veggi hússins að utan, en það er að öðru leyti
að mestu tilbúið.
Horft yfir hluta nýja fjóssins sem nú þegar er fullt af nautum á öllum aldri.