Hugur og hönd - 01.06.1967, Blaðsíða 17

kambinum með vinstri hönd og lét tindaröðina vísa upp.
Togið setti hún svo ofan eftir kambtindunum enda á milli.
Þetta kölluðu sumar konur „að mata kambinn". Þessu
var haldið áfram, unz hæfilega mikið þótti komið í kamb-
inn í eina kembingu. Við kembingu vísuðu oddar á kambi
vinstri handar upp en niður á kambi hægri handar. Kemb-
ingin sjálf hófst með því, að haldið var þétt um vinstri
kambinn, en með hægra kambi var gripið inn í togið, sem
stóð fram úr vinstra kambi, upp að kambinum en aldrei
inn í hann. Gekk þetta góða stund, og bráðlega safnaðist
tog í hægri kambinn. Kömbunum var því skipt milli handa
eftir þörfum, meðan á kembingunni stóð. Þelhnökrar og
úrgangstog safnaðist að mestu saman í undirkembuna,
sem eftir varð í kömbunum í lok hverrar kembingar.
Togakembt tog var jafnan lopað. Nefndist verkið „að
lyppa“. Undirbúningur þess og verkið sjálft gerðist með
nokkuð misjöfnum hætti. Geirlaug Filippusdóttir frá
Kálfafellskoti í Fljótshverfi segir frá því með þessum
orðum: „Togið var sett í toglopa, eins og hrosshárslopa,
þegar búið var að kemba það, og lyppað úr honum í lár,
margar kembingar í einn lopa.“ Helga Pálsdóttir á Grjótá
lýsir verkinu á þessa leið: „Togið var lopað niður úr
kambinum, tekið í það um þveran kambinn, sitt á hvað.
Loparnir voru lagðir saman. Þeir voru síðan kembdir
að nýju og svo aftur lopað. Voru loparnir þá enn lagðir
saman og síðan undnir upp í hönk, á framanverða vinstri
hönd. Hönkin var greidd í sundur, þegar átti að spinna
lopana, og var þá lopaður fram hæfilega mjór lopi.“
Ekki munu allar konur hafa lyppað með sömu hand-
tökum, en ein aðferð var öðrum algengari. Konan hélt
lopanum eða kambinum í vinstri hendi og dró lyppuna
fram með þeirri hægri. Endinn á henni gekk niður á milli
þumalfingurs og vísifingurs. Þaðan lá hann um vísi-
fingursgóm að ofan, niður milli vísifingurs og löngu-
tangar og svo upp milli löngutangar og baugfingurs.
Lyppan var dregin fram með jöfnu átaki og jafnri áferð
og var ýmist látin safnast upp í lófann eða látin renna
niður í lár. Samloðun ullarinnar veldur því, að auðvelt
var að tengja saman lyppu, sem greiddist í sundur, og
minnir á það orðtakið gamla: Það er auðlæknað lyppu-
sárið.
Togþráður var lengst af spunninn á halasnældu, því
minni snældu sem þráðurinn átti að vera fínni: Hlassið af
þúfulegg af stórgrip var stundum notað í snældusnúð en
þó oftar í árenning til að leika á þræði, sem verið var að
tvinna. I Þykkvabæ í Rangárvallasýslu hef ég séð gamlar
HUGUR OG HÖND 13