Hugur og hönd - 01.06.1986, Qupperneq 4

SIGRUN
Imaímánuði 1986 lést að Hrafn-
istu í Hafnarfirði Sigrún Stefáns-
dóttir á 88. aldursári, fædd 14.
okt. 1898 að Eyjardalsá í Bárðardal.
Sigrún sat lengi í stjórn Heimilisiðn-
aðarfélagsins og var starfsmaður þess
hátt í þrjá áratugi. Hún var dugleg,
ráðsnjöll og áhugasöm um allt sem
hún tók sér fyrir hendur. Viðmótshlý
var hún og trygg vinum sínum. Sigrún
var að verðleikum gerð að heiðurs-
félaga Heimilisiðnaðarfélags íslands
árið 1974.
Jafnaldrar Sigrúnar áttu ekki auð-
veldan aðgang að skólum, allra síst
stúlkur; henni tókst þó að afla sér
staðgóðrar menntunar. Um tvítugt
tók hún gagnfræðapróf á Akureyri,
var síðar meðal fyrstu kvenna sem
luku námi úr Samvinnuskólanum og
sótti eftir það nám í listiðnaðarskóla í
Danmörku í tvö ár. En ekki má gleyma
þeirri undirstöðuþekkingu og reynslu
sem Sigrún hlaut í foreldrahúsum.
Þaðan þekkti hún af eigin raun vand-
aðan, íslenskan heimilisiðnað í sinni
margvíslegustu mynd, tóvinnu, vefn-
að, prjónaskap, fatasaum og útsaum.
Sú þekking hennar kom mörgum að
góðu gagni.
Heimilisiðnaðarfélag íslands stend-
ur í mikilli þakkarskuld við Sigrúnu
Stefánsdóttur. Hún vann fyrir félagið í
u.þ.b. 26 ár, var framkvæmdastjóri Is-
lensks heimilisiðnaðar fyrstu 16 árin
og í áratug eftir það starfsmaður versl-
unarinnar, alltaf með sama brennandi
STEFANSDOTTIR
áhugann fyrir velferð verslunar og
félags.
Árið 1951 var fyrirtækið Islenskur
heimilisiðnaður sett á stofn. Það var
fyrir tilmæli Helgu Kristjánsdóttur
sem unnið hafði af mikilli elju að því
að koma heimilisiðnaðarútsölu á fót
að Sigrún Stefánsdóttir tók að sér
fyrirtækið. Það varð heilladrjúg
ákvörðun. Islenskur heimilisiðnaður
óx og dafnaði í höndum Sigrúnar og
varð félaginu mikil lyftistöng. Sigrún
var vakin og sofin við að ná í vandað-
an varning fyrir verslunina. Hún gaf
góð ráð og leiðbeindi fjölda manns
um framleiðsluna, auk þess sem hún
útvegaði efni að vinna úr. Hún hvatti
óspart, lét m.a. prenta sérstakt viður-
kenningarskjal til að afhenda þeim
sem besta gripi gerðu. Um tíma fékk
hún ofanaftekna ull og lét spinna sér-
staklega fyrir ÍH þellopa og -band. Úr
þessu var svo unnin ýmiss konar ullar-
vara. Margur dýrgripurinn fór um
hendur Sigrúnar á þessum árum og
ýmsu hélt hún til haga, sem varð upp-
haf að núverandi heimilisiðnaðarsafni
HÍ.
Á fyrstu árum ÍH var íslensk ull og
það sem unnið var úr henni á heimil-
um ekki hátt skrifað hjá almenningi,
þótti hversdagslegt og ófínt. En Sig-
rún þekkti hina mörgu góðu eiginleika
ullarinnar, vann ötullega að því að
breyta þessu mati og varð vel ágengt.
Raunar má segja að vandaður varn-
ingur úr íslenskri ull, eins og sá sem
seldur var hjá ÍH, hafi átt sinn þátt í
að augu manna opnuðust fyrir verð-
mæti íslenskrar ullar sem varð svo aft-
ur forsenda hins mikla ullariðnaðar í
landinu. Má í því sambandi minna á
þátt handprjónuðu lopapeysanna
með hringmunstri á öxlum. Þær komu
reyndar fyrst fram á 6. áratugnum og
urðu fljótlega mjög eftirsóttar og eru
enn, ekki bara af íslendingum sjálf-
um, — margur telur sig ekki geta verið
án lopapeysu, — heldur hafa þær ver-
ið fluttar út í allstórum stíl. Auk þess
eru þær sú vara sem ferðamenn í land-
inu sækjast helst eftir.
Sigrún Stefánsdóttir sat í stjórn
Heimilisiðnaðarfélagsins á annan ára-
tug og átti þar oft fyrstu hugmynd og
frumkvæði að ýmsu sem hrundið var
i framkvæmd, þar á meðal má nefna
útgáfu þessa rits. Það var á aðalfundi
HÍ 1965 að Sigrún bar fram tillögu um
að næsta markmið félagsins yrði að
gefa út rit í líkingu við þau sem heimil-
isiðnaðarfélögin annars staðar á
Norðurlöndum gáfu út. Þó það kæmi
ekki út nema einu sinni á ári til að
byrja með gæti það vafalaust orðið
heimilisiðnaði í landinu til mikils
gagns. Ekki voru greidd atkvæði um
tillöguna að þessu sinni en Sigrún
fylgdi hugmyndinni eftir, og í janúar
1966 voru 4 félagar skipaðir í undir-
búningsnefnd sem athuga skyldi
möguleika á því að HÍ hæfi útgáfu
félagsrits. Nefndin skilaði áliti á að-
alfundi 1966 ásamt lauslegri kostnað-
aráætlun. Mörgum óx kostnaðurinn í
augum en Sigrún Stefánsdóttir hjó á
þann hnút með því að leggja til að frá
HÍ rynni til útgáfunnar þær 25 þús-
undir króna sem þá voru greiddar af
ríki til leiðbeiningarstarfsins. Félagsrit
myndi sinna því hlutverki. Útgáfan
var samþykkt á þessum fundi og und-
irbúningsnefnd gerð að ritnefnd.
Hafsteinn Guðmundsson prent-
smiðjustjóri tók að sér að sjá um útlit
blaðsins, teiknaði m.a. merkið sem
enn er notað og átti þátt í nafngift-
inni. Fyrsta tölublað kom út í des-
ember 1966. Það hlaut nafnið Hugur
og hönd, var gefið út í 1000 eintökum,
28 blaðsíður í sama broti og það er
enn. Því var vel tekið og seldist upp á
tiltölulega skömmum tíma, en var
ljósritað síðar. Félagar í HÍ voru um
þetta leyti um 200.
Það tölublað Hugar og handar, sem
nú kemur út, er hið 21. í röðinni. Enn
kemur það út aðeins einu sinni á ári en
hefur þó stækkað og tekið eðlilegum
breytingum. Hugur og hönd hefur á
æviferlinum getið sér gott orð, bæði
fyrir útlit og efni, og á vonandi enn um
langan tíma eftir að uppfylla vonir
Sigrúnar Stefánsdóttur um að vinna
heimilisiðnaði í landinu mikið gagn.
Þökk sé Sigrúnu fyrir allt hennar
fórnfúsa og árangursríka starf.
Sigriður Halldórsdóttir
4
HUGUR OG HÖND