Bændablaðið - 26.04.2018, Blaðsíða 2

2 Bændablaðið | Fimmtudagur 26. apríl 2018
Sigurgeir Hreinsson, framkvæmdastjóri Búnaðarsambands Eyjafjarðar:
Líklegt að 66 kúabú verði í Eyjafirði eftir áratug
– þeim mun fækka um 17 frá því sem nú er en samt er búist við að framleiðslan aukist um ríflega þriðjung
Gera má ráð fyrir að 66 kúabú
verði í rekstri í Eyjafirði að
áratug liðnum og á þeim verði
að meðaltali um 73 árskýr.
Meðalafurðir verða um 8.000
lítrar og framleiðslan í heild
á þessum búum verði um 580
þúsund lítrar, en hún er nú 365
þúsund lítrar.
Þetta er sviðsmynd sem Sigurgeir
Hreinsson, framkvæmdastjóri
Búnaðarsambands Eyjafjarðar,
brá upp í erindi sínu á aðalfundi
sambandsins nýverið. Hann fór yfir
þróun mála í mjólkurframleiðslunni
á Eyjafjarðarsvæðinu, hóf leikinn
árið 1978 og tók stöðuna á hverjum
áratug eftir það, árin 1988, 1998,
2008 og svo nú í ár, 2018, auk þess
að spá fyrir um hvernig mál geta
þróast á næsta áratug, eða til ársins
2028.
83 kúabú nú starfrækt í Eyjafirði
Alls voru 250 kúabú rekin í Eyjafirði
árið 1978 og árskýr á hverju búi
að meðaltali 27. Framleiðsla
þessara búa nam 110 þúsund
lítrum. Svipaður fjöldi árskúa var
á eyfirsku búunum áratug síðar og
magnið álíka mikið einnig, en búum
hafði fækkað um 30 í allt, voru 220
talsins.
Til tíðinda dró á næsta áratug þar
á eftir, en búum hafði þá fækkað
talsvert, þau voru 163 talsins árið
1998 og árskúm hafði fjölgað
aðeins, voru 32 talsins. Nokkurt
stökk verður svo á þeim áratug sem
við tók, til ársins 2008, en kúabú í
Eyjafirði voru þá orðin 98 talsins
en árskýr voru 47,6, þannig að
fjölgun árskúa á þeim áratug var
umtalsverð. Á þessu ári eru kúabúin
í Eyjafirði alls 83 og árskýr ríflega
56 að meðaltali á hverju búi.
Sigurgeir spáir fyrir um
hugsanlega þróun á komandi áratug,
til ársins 2028, og gerir ráð fyrir
að búum haldi áfram að fækka en
þau sem eftir verða stækki. Þannig
telur hann líklegt að 66 kúabú verði
í rekstri í Eyjafirði árið 2028 og
árskýr að meðaltali 73 á hverju
þeirra.
Margir óvissuþættir
„Þetta er mynd sem ég dreg upp
með öllum þeim óvissuþáttum sem
vissulega eru inni í myndinni og
við sjáum enn ekki fyrir um hver
endanleg áhrif hafa. Þessi spá
byggir á þeirri þróun sem orðið
hefur í greininni, þar sem búum
fækkar jafnt og þétt en þau stækka
og framleiðslan eykst. Það er í raun
ekki útlit fyrir annað en að búum
muni fækka á næstu árum, en þau
sem eftir verða munu nýta sér
tæknina til aukinnar framleiðslu
án þess að vinnuálag vaxi,“ segir
Sigurgeir.
Hann segir að vitanlega gildi
enn hið fornkveða að sérstaklega
erfitt sé að spá fyrir um framtíðina
og tekur fram að nú líkt og áður sé
uppi óvissa og erfitt í nútíðinni að
sjá fyrir um hvernig spilist úr.
„Það er erfitt að lesa úr því
núna á hvern hátt þessi óvissa
mun hafa áhrif á framvinduna
í mjólkurframleiðslunni,“ segir
Sigurgeir. Meðal þess sem kann að
hafa áhrif til framtíðar litið er aukinn
innflutningur t.d. á mjólkurvörum
og nautakjöti, en innflutningur á
nautakjöti hefur vaxið hröðum
skrefum undanfarin misseri og er
ekkert lát á. „Einhver áhrif mun
þetta hafa en ómögulegt að segja
fyrir um hver nákvæmlega núna.“
Þá bendir hann á að fram undan
séu tollalækkanir á ostum sem muni
hafa neikvæð áhrif á framleiðsluna
hér á landi.
Framkvæmdagleði eftir
hægagang eftirhrunsáranna
Segja má að algjör hægagangur hafi
einkennt lok síðasta áratugar, frá
hinu eftirminnilega hrunári 2008 og
fyrstu ár þessa áratugar. Litlar sem
engar framkvæmdir og menn héldu
vel að sér höndum enda fátt annað
í boði, en flestir héldu sjó og héldu
sér í greininni. Þegar svo fer að viðra
betur í efnahagsmálum og peningar
að sjást á ný og í þó nokkrum mæli
hin síðari ár taka bændur vel við
sér. Framkvæmdagleðin hefur verið
allsráðandi og á nánast hverjum bæ
hefur verið ráðist í endurbætur og
lagfæringar, allt frá því að laga
til í eldri byggingum og upp í
það hreinlega að reisa ný, stór og
glæsileg fjós frá grunni.
„Áhrifin af þeim framkvæmdum
sem staðið hafa yfir undanfarin
misseri verða að fullu komin
fram eftir áratug, flestir þeir
sem á annað borð hafa veðjað á
mjólkurframleiðsluna hyggjast
stækka við sig og það munu bændur
gera á komandi árum. Það má þó
velta fyrir sér hvort sú staða sem nú
er uppi leiði til offramleiðslu eins
og var 1978 og bremsuförin verði
lengi að hverfa eins og þá,“ segir
Sigurgeir.
19% af mjólkinni framleidd í
Eyjafirði
Eyfirðingar framleiða um 19%
af allri mjólk í landinu um þessar
mundir. Meðalafurðir eyfirskra
kúabúa eru 6.500 lítrar um þessar
mundir. Spá Sigurgeirs fyrir árið
2028 er sú að meðalafurðir verði
komnar í 8.000 kíló árið 2028.
Fyrir 40 árum framleiddu
Eyfirðingar 110 þúsund lítra af mjólk
á ári, á þessu ári mun framleiðslan
nema um 365 þúsund lítrum og ef
fram heldur sem horfir og Sigurgeir
fer nokkuð nærri veruleikanum í
sínum framtíðarspádómum mun
framleiðslan í heild nema um 580
þúsund kílóum eftir áratug.
„Það er ekki þannig að ég sé að
óska eftir að þetta eigi sér stað, held-
ur er þetta framreikningur á þeirri
þróun sem verið hefur hvort sem
okkur líkar betur eða verr,“ segir
Sigurgeir.
/MÞÞ
Háskólamenntuðum
Íslendingum fjölgar
Guðrún Hafsteinsdóttir, formaður Samtaka iðnaðarins:
Hugum betur að markaðssetningu
og sölu á matvöru til ferðamanna
Guðrún Hafsteinsdóttir, formaður
Samtaka iðnaðarins, flutti erindi
á aðalfundi Búnaðarsambands
Eyjafjarðar sem haldinn var í
Hlíðarbæ nýverið en hún ræddi
sína framtíðarsýn á matvælaiðnað
á Íslandi með hliðsjón af
íslenskum bændum.
Erindi Guðrúnar vakti mikla
athygli og var almenn ánægja með
hennar framsögu. Eitt af því sem
fram kom var að huga beri mun
betur að markaðssetningu og sölu
á matvöru til ferðamanna. Þeir séu
að jafnaði 1 af hverjum 5 á landinu
dag hvern. Erfitt sé að koma mikið
meiri mat í þá sem hér búa, en góður
möguleiki á að fá ferðamanninn
til að borða meira af íslenskum
mat. Ferðamenn nota að jafnaði
25% ráðstöfunarfjár síns í mat og
verslun.
Guðrún nefndi að flestir væru
þeirrar gerðar að sækjast í það sem
þeir þekktu fyrir og að því þyrftum
við að huga. Matvælaframleiðendur
þurfi að skilgreina hvernig á að
tengjast kaupvilja ferðamanna og
því sé mikilvægt að gera hér þekkt
íslenskt auðkenni eða „brand“ upp
á enska tungu.
Tækifæri og vaxtarmöguleikar
Ísland geti orðið þekkt sem
matarkista norðursins, þar sem
hreinleiki vörunnar er grunnur,
sýklalyf, hormónar og eiturefni eru
hér á landi notuð í mun minna mæli
en nánast alls staðar þar sem matur
er framleiddur.
Tækifæri og vaxtarmöguleikar
eru gríðarlegir. Partur af því tengist
matarmenningu og að því sé haldið
á lofti sem einkennir hvert hérað
eða svæði. Gæta verði jafnframt
að því að ganga vel um landið og
spilla ekki umhverfinu.
Eins og fyrr segir náði
málflutningur Guðrúnar vel til
fundarmanna, sem hún hvatti til
dáða, og taldi bjart yfir landbúnaði
þrátt fyrir ógnanir sem herja á eins
og oft áður. /MÞÞ
FRÉTTIR
Það er í raun ekki útlit fyrir annað en að búum muni fækka á næstu árum, en þau sem eftir verða framleiða meira,
Mynd / MÞÞ
Veittar voru viðurkenningar á
Mynd / SSS
Mynd / SSS
Mynd / SSS
Háskólamenntuðum lands-
mönnum á aldrinum 25 til 64 ára
hefur fjölgað um 14,7 prósentustig
frá árinu 2003 en 42,4% íbúa í
þessum aldurshópi höfðu lokið
háskólamenntun árið 2017, alls
73.600.
Á vef Hagstofunnar segir að
á sama tíma fækkaði þeim sem
eingöngu höfðu lokið grunnmenntun
um rúmlega 11 prósentustig og voru
þeir um 39.700 árið 2017, tæplega
23% íbúa á aldrinum 25 til 64 ára.
Hægari breytingar voru á fjölda
þeirra sem eingöngu höfðu lokið
starfs- og framhaldsmenntun en
fjöldinn hefur verið á bilinu 35 til
39% íbúa á aldrinum 25 til 64 ára
frá árinu 2003.
Konum með háskólamenntun á
aldrinum 25 til 64 ára hefur fjölgað
hraðar en körlum frá árinu 2003.
Hlutfall háskólamenntaðra var hæst
í aldurshópnum 30–49 ára, 39% hjá
körlum en tæp 60% hjá konum. /VH