Bændablaðið - 26.04.2018, Blaðsíða 4

4 Bændablaðið | Fimmtudagur 26. apríl 2018
Matís vill breyta vannýttri afurð, hráefni:
Kjúklingafjaðrir
vannýtt auðlind
Kjúklingafjaðrir hafa fram til
þessa verið urðaðar hér á landi.
Landsáætlun gerir ráð fyrir
að urðun á lífrænum úrgangi
verði komin niður fyrir 35% af
núverandi heildarmagni þann 1.
júlí 2020.
Erlendis er þekkt að endurvinna
kjúklingafjaðrir í próteinmjöl með
ýmsum aðferðum en sú þekking
hefur ekki verið yfirfærð í innlenda
framleiðslu. Uppi eru áætlanir um
að vinna próteinríkt mjöl sem
hentar til fóðurgerðar úr íslenskum
kjúklingafjöðrum.
Próteinríkt fjaðurmjöl
Til stendur að gera tilraunir til
vinnslu á kjúklingafjöðrum, í
samstarfi við Reykjagarð, þar sem
próteinið verður brotið niður í
smærri einingar. Hægt er að nota
fjaðurmjöl í fóður fyrir svín, loðdýr,
gæludýr og fisk.
Á heimasíðu Matís segir að
markmiðið með verkefninu sé að
breyta vannýttri afurð, hráefni
sem kostnaður hlýst af við að
urða, í verðmætt, próteinríkt mjöl
sem nýtist í fóðurgerð. Á sama
tíma að minnka umhverfisáhrif
íslensks iðnaðar og auka nýtingu
í kjúklingaframleiðslu. Verkefnið
er einnig viðleitni í að verða við
markmiðum landsáætlunar sem
miða að því að urðun lífræns
úrgangs verði umtalsvert minni
árið 2020.
2000 tonn af kjúklingafjöðrum
Ætlað er að rúm 2.000 tonn af
kjúklingafjöðrum séu urðuð árlega
hér á landi. Fram til þessa hafa
ekki verið þróaðar hagkvæmar
vinnsluaðferðir fyrir fjaðrir. Með
verkefninu verður lagður grunnur
að hagkvæmri nýtingu staðbundinna
hráefna og dregið úr neikvæðum
umhverfisáhrifum íslenskrar
matvælaframleiðslu.
Verkefnið er styrkt af Framleiðni-
sjóði landbúnaðarins. /VH
Margir plastruslaflekkir allt að 19-föld
stærð Íslands fljótandi um heimshöfin
– Tilraunir að hefjast við lagningu ruslafangara sem eiga að safna 50 þúsund tonnum af plasti á ári
Miðja vegu milli Kaliforníu og
Havaí í Kyrrahafi er svæði sem
þekkt er sem „Mikli Kyrrahafs-
ruslaflekkurinn“, eða Great
Pacific Garbage Patch.
Þetta er risastór fljótandi breiða
af fiskinetum, flöskum, pokum og
ýmsu öðru plastrusli að því er fram
kemur í frétt NBC News.
„Þetta er heljarmikil
plastsúpa,“ segir Kahi Pacarro,
framkvæmdastjóri stofnunar í
Honolulu, sem kallast „Sjálfbær
strandlengja Havaí“.
Hann segir að vitað hafi verið um
tilvist þessarar ruslabreiðu í hafinu
síðan á miðjum níunda áratug síðustu
aldar.
Þrisvar sinnum stærri en
Frakkland
„Við vorum þó ekki alveg viss,
fyrr en í mars þegar út kom skýrsla
sem sýndi að þessi ruslaflekkur
þekur svæði sem er þrisvar sinnum
stærra en Frakkland,“ segir Pacarro.
Frakkland er um 641 þúsund
ferkílómetrar. Flekkurinn er því um
19 sinnum stærri en Ísland.
Örplastið blandast inn í
fæðukeðjuna
Richard Thompson, sjávar-
líffræðingur hjá Plymouth- háskóla
í Bretlandi, segir þetta mikið
áhyggjuefni. Ruslið í þessari
fljótandi breiðu sé stöðugt að
aukast. Vandinn sé ekki bara ruslið
sjálft, því í því flækist alls konar
sjávardýr og drepist. Þar á meðal
eru skjaldbökur, höfrungar og hvalir.
Þá brotni plastið niður í öreindir og
verði fóður fyrir fiska og lífverur sem
nærast með því að sía sjó eins og
ostrur og kræklinga. Í framhaldinu
geti það svo verið hlutskipti manna
að innbyrða örplastið við neyslu á
þessum sjávardýrum. Ekkert sé vitað
um áhrif þess á heilsu manna.
Margir ruslaflekkir
Umræddur ruslaflekkur er þó
ekki sá eini í Kyrrahafinu. Þessi
er svokallaður Eystri-Kyrrahafs-
ruslaflekkurinn, en annar svipaður
flekkur er í vesturhluta Kyrrahafsins
í hafstraumamiðju sem þar er.
Enn annar flekkur er svo í Suður-
Kyrrahafi, á Indlandshafi og tveir í
Atlantshafi.
Samkvæmt skýrslu breskra
yfirvalda er nú áætlað að plastið í
sjónum geti þrefaldast til ársins 2050.
Ruslið veitt í net
Óhagnaðardrifin samtök í Hollandi
hafa sett upp áætlun um að hreinsa
hafið undir nafninu „Ocean
Cleanup“. Safnað hefur verið
35 milljónum dollara til að setja
saman 60 ruslasafnara á næstu
árum. Þessir ruslasafnarar eru eins
konar netalagnir sem eiga að safna
plastrusli sem er allt niður í einn
sentímetri í þvermál. Flotholt sjá um
að halda netunum réttum í sjónum
þannig að þau haldi ruslinu þar til
það verður sótt.
Ráðgert var að hefja tilraunir með
lokaútgáfu þessara ruslasafnara í San
Francisco-flóa nú undir lok apríl.
„Þá kemur í ljós hvort þetta virkar
eins og til er ætlast,“ segir Aejen
Tjellema, tæknistjóri hjá Ocean
Cleanup. Hópurinn áætlar að með
svona ruslasöfnunarnetum verði
hægt að hreinsa upp helminginn af
Mikla Kyrrahafs-ruslaflekknum á
fimm árum og hreinsa upp um 50
þúsund tonn af plasti á ári. /HKr.
Í síðasta Bændablaði var greint
frá tillögu sem aðalfundur
Landssamtaka sauðfjárbænda
(LS) samþykkti á dögunum, um
breytingar á greiðslufyrirkomulagi
frá gildandi samningi um
starfsskilyrði sauðfjárræktar
milli ríkis og sauðfjárbænda.
Tvö meginmarkmið liggja að baki
tillögunni; draga úr framleiðslu
annars vegar og auðvelda
sauðfjárbændum að hætta í
greininni eða fækka fé hins vegar.
Tillagan gerir ráð fyrir frystingu
á gæðastýringargreiðslum,
býlisgreiðslum og gripagreiðslum
í fjögur ár en á móti yrði bætt
við beingreiðslum svo heildar
stuðningsupphæðin yrði sú sama
til ársins 2022.
Hvati fyrir þá sem vilja hætta eða
fækka
„Meginmarkmið tillögunnar
er að draga úr framleiðslu.
Annars vegar með því að
frysta gæðastýringargreiðslur,
býlisgreiðslur og gripagreiðslur
til 4 ára. Hins vegar með því að
lækka ásetningshlutfall úr 0,7 í 0,5
samhliða því að greiðslumark verður
áfram framseljanlegt,“ útskýrir
Unnsteinn Snorri Snorrason,
framkvæmdastjóri LS.
„Annað markmið tillögunnar er
síðan að búa til hvata fyrir þá sem
vilja hætta í greininni eða fækka.
Þannig virkar tillagan bæði á það
að aðilar fái tækifæri til að fara út
úr greininni og ekki síður að þeir
sem eftir verða hafi ekki hvata til
þess að framleiða meira.
Það eru skiptar skoðanir meðal
sauðfjárbænda með þessa tillögu.
Við því mátti búast enda er mjög
breytilegt hvernig stuðningsgreiðsl-
ur eru samsettar hjá hverjum og
einum,“ segir Unnsteinn Snorri.
Hann segir að frá því að aðalfundi
LS lauk hafi stjórn unnið að nánari
útlistun á tillögunni. Einkum varð-
andi útfærslur á hvötum til þeirra
sem vilja draga úr framleiðslu
eða hætta alveg. Fram undan sé
að kynna tillöguna eins og hún
kom frá nefndinni fyrir endur-
skoðunarnefnd búvörusamninga.
Hún skilar svo af sér tillögum til
ráðherra undir lok árs. Í framhaldi
fer af stað samningsferli milli ríkis
og bænda. /smh
Tillaga sauðfjárbænda um breytingar á greiðslufyrirkomulagi stuðningsgreiðslna:
Markmið að draga úr framleiðslu
FRÉTTIR
Ein af hugmyndunum að búnaði til
Fjárhæðir
í milljónum króna
2018 2019 2020 2021 2022
Beingreiðslur 2.267 2.256 2.142 2.132 2.114
Gæðastýring 1.679 1.672 1.603 1.597 1.582
Gripagreiðslur 0 0 0 0 0
Býlisstuðningur 194 193 185 185 183
Ullarnýting 437 436 430 428 424
Fjárfestingastuðningur 48 48 95 95 94
Svæðisbundinn
stuðningur
145 145 143 143 141
Aukið virði afurða 145 145 95 95 94
Alls 4.915 4.895 4.693 4.675 4.632
Fjárhæðir
í milljónum króna
2018 2019 2020 2021 2022
Beingreiðslur 2.267 2.205 1.944 1.635 1.319
Gæðastýring 1.679 1.674 1.652 1.816 1.970
Gripagreiðslur 0 0 95 225 355
Býlisstuðningur 194 242 239 238 235
Ullarnýting 437 436 430 428 424
Fjárfestingastuðningur 48 48 95 95 94
Svæðisbundinn
stuðningur
145 145 143 143 141
Aukið virði afurða 145 145 95 95 94
Alls 4.915 4.895 4.693 4.675 4.632