Bændablaðið - 05.12.2019, Blaðsíða 47

Bændablaðið | Fimmtudagur 5. desember 2019 47
Hið íslenska bókmenntafélag
hefur sent frá sér tvær bækur
undir heitinu Send í sveit.
Önnur bókin ber heitið Þetta
var í þjóðarsálinni en hin Súrt,
saltað og heimabakað. Saman
gefa bækurnar einstæða innsýn
í líf íslenskrar æsku og rifja upp
ótal minningar þeirra sem voru
send í sveit.
Undirritaður er einn þeirra
sem sendur var á hverju ári til
sveitardvalar hjá afa sínum og
ömmu á sjötta og sjöunda áratug
síðustu aldar og man þá tíma vel
og með ánægju.
Sjö ára gamall var ég farinn
að keyra gamla Fergusoninn
heim með heysleða í eftirdragi.
Um svipað leyti reyndi afi minn
að kenna mér að marka, eitthvað
sem ég komst aldrei upp á lagið
með á gera og ég man vel hversu
miklum vonbrigðum það olli
gamla manninum að ég skyldi ekki vera
sauðglöggur. Einn krani með rennandi
vatni var í húsinu og neysluvatn geymt
í skjólum undir eldhúsborðinu og
maður gerði þarfir sínar í flórinn eða
í guðsgrænni náttúrunni.
Reynsla mín af sveitadvölinni var
góð enda hjá afa mínum og ömmu
og Huldu frænku sem öll voru mér
afskaplega góð. Ég hlakkaði alltaf til
að fara í sveitina á vorin og kveið fyrir
því að fara til Reykjavíkur á haustin
enda dvölin í skólanum sem beið með
eindæmum leiðinleg.
Saga og ástæður sveitardvala
Þetta var í þjóðarsálinni fjallar
um sögu siðarins og ástæður þess
að börn voru send í sveit, lífið í
sveitinni, dráttarvélaslysin, sveitadvöl
sem félagslegt úrræði og hvernig
siðurinn birtist í bókmenntum og
ljósmyndum. Í henni eru
að finna frásagnir
sumardvalarbarna, heimafólks og
annarra um sveitadvölina ásamt
tölulegum upplýsingum. Í bókinni
eru kynntar niðurstöður rannsóknar
á siðnum að senda börn í sveit. Þar
er einnig sagt frá fræðilegri nálgun
rannsóknarinnar, aðferðafræði hennar
og niðurstöðum.
Ummæli og myndir
Súrt, saltað og heimabakað kynnir
helstu niðurstöður rannsóknar
um siðinn að senda börn í sveit á
myndrænan hátt. Birt eru ummæli
fyrrum sumardvalarbarna og
heimafólks samhliða textabrotum úr
bókmenntum og þjóðfélagsumræðu,
allt frá lokum 19. aldar til líðandi
stundar. Fjöldi ljósmynda víðs vegar
af landinu prýðir bókina.
Í bókinni segir frá því
hvernig kjölfestan í lífi margra
sumardvalarbarna voru reglulegir
matmálstímar frá því snemma morguns
þar til seint að kvöldi, undir stjórn
húsfreyju. Maturinn var ýmist súr
eða sætur, eins og sveitadvölin sjálf.
Milli máltíða var vinnan í fyrirrúmi,
gjarnan samtvinnuð leik, dýrin voru
trúnaðarvinir og náttúran heillaði.
Saman gefa bækurnar einstæða
innsýn í líf íslenskrar æsku í rúmlega
eina öld og rifja upp ótal minningar
þeirra sem voru send í sveit.
Textabrot
Í bókunum er að finna margar
áhugaverðar og ólíkar lýsingar
á sveitadvölinni eins og sjá má á
eftirfarandi dæmum.
„Þetta var svona að maður fór á
staðinn, vann og fékk að borða og
það var bara nóg.“
„Kannski fékk ég pínu sjokk. Það
var til dæmis ekkert baðkar þarna og
ég fór ekki í bað allt sumarið.“
„Ég held að maður verði öllu
þakklátari fyrir starfið sem bændur
vinna og beri meiri virðingu fyrir því
eftir að hafa verið sumar í sveit.“
„Mér fannst það erfitt að vera
þarna innan um ókunnugt fólk, þekkti
það ekki, hafði ekki einu sinni séð
það.“
„Eins og þetta var þá, var þetta
þrældómur fyrir börnin.“
„Þetta var hluti af uppeldinu að
kynnast sveitinni. Eiginlega allir
mínir jafnaldrar, bæði strákar og
stelpur, voru sendir í sveit.“
„Ég er ekki hrifinn af ofnotkun
orðsins barnaþrælkun þegar verið er
að kenna fólki að taka þátt í lífinu.“
„Svo sá húsfreyjan um að maður
skipti um föt, manni hefði ekki dottið
það í hug sjálfum.“
„Ég var náttúrulega eitt af þessum
vandamálabörnum á þessum tíma – þá
var maður bara erfiður og leiðinlegur.
„Eiginlega skemmtilegast bara í
heyskapnum, að keyra traktor … það
var bara einhvern veginn ótrúlega
mikið fjör.“
„Auðvitað komu sumir og fóru
svo bara og við vissum ekkert meira
um þá,“ en í flestum tilfellum hafa
börnin „bara orðið svona partur af
fjölskyldunni og bara orðið vinir“,
nokkuð sem bæði börn og ábúend-
ur virðast vera þakklát fyrir. Þegar
börnin urðu hluti af fjölskyldunni gat
kveðjustundin vissulega orðið erfið
og stundum tár á hvarmi. „Oh! það er
alltaf hundleiðinlegt! Já, það er bara
leiðinlegt, maður bara eignast svolítið
í þeim.“ Það var þó bót í máli að vita
að „Þau fóru heim til sín og þetta var
gott fólk sem þau áttu“. /VH
Hitari fyrir ökumannshús
Hleðslutæki fyrir rafgeymi
Mótorhitari
Rafmangskapall 230V
Inntakskapall
Stjórneining
Mótorhitarar
Auðveldara start
Minna slit á mótor
Allt að 24% minni
eldsneytiseyðsla
Allt að 71% minni
mengun
Leitið tilboða hjá okkur með tölvupósti á varahlutir@thor.is.
Munið að tiltaka fastanúmer dráttarvélarinnar svo við getum örugglega fundið rétta hitarann fyrir vélina þína.
Nánari upplýsingar á www.DEFA.com og www.thor.is
Mótorhitarar
ÞÓR FH
MHG Verslun ehf.
Víkurhvarfi 8 - 203 Kópavogi
S. 544-4656 www.mhg.is
HUSQVARNA JARÐVEGSÞJÖPPUR
GÆÐI Í GEGN Á GÓÐU VERÐI
Husqvarna
LF 75 LAT
Jarðvegsþjappa
Þjöppuþyngd 97kg
Plata 50x57cm
Til í mörgum stærðum
Husqvarna
LG 300
Jarðvegsþjappa
Þjöppuþyngd 265kg
Plata 60cm breidd
Husqvarna
LT 6005
Hoppari
Þjöppuþyngd 69kg
Plata 23x33cm
Husqvarna
LP 7505
Jarðvegsþjappa (Rúllu)
Þjöppuþyngd 1001kg
Breidd 75cm
BÆKUR & MENNING
Sumardvöl barna í sveit á síðustu öld:
Send í sveit
Þar sem góðu
og vönduðu
jólagjafirnar fást