Bændablaðið - 05.12.2019, Blaðsíða 28

Bændablaðið | Fimmtudagur 5. desember 201928
„Fundurinn var góður og
gagnlegur, það var vel mætt
og umræður voru málefna-
legar. Almennt held ég að fólki
hafi farið heim með bjartsýni í
brjósti og vongott um að eitt-
hvað jákvætt muni koma út úr
þessu starfi,“ segir Ólafur Áki
Ragnarsson, verkefnastjóri í
verkefninu Betri Bakkafjörður,
sem er eitt af þeim verkefn-
um sem ganga undir vinnu-
heitinu Brothættar byggðar hjá
Byggðastofnun. Meginmarkmið
þessa verkefnis er að stöðva við-
varandi fólksfækkun í smærri
byggðakjörnum og sveitum
landsins. Sjónum er beint að
því að hvert og eitt byggðarlag
innan þessa verkefnis nýti sín
eigin sóknarfæri og þau sem
byggja á þeirra sérstöðu.
Staðan á verkefninu var tekin á
íbúafundi í byrjun nóvember. Lögð
var fram skýrsla, Betri Bakkafjörður,
Framtíðarsýn og markmið.
„Við erum stolt af þeirri vinnu
sem fram hefur farið og væntum
þess að ná árangri í baráttu okkar
fyrir þetta byggðarlag, sem svo
sannarlega hefur gengið í gegnum
erfiðleika undanfarin misseri.
Við leggjum fram þessa verk­
efnaáætlun, erum með 24 skilgreind
verkefni og fleiri bættust við frá
fundarmönnum. Næsta skref er að
auglýsa eftir styrkjum til að koma
fyrstu verkefnunum í gang og sú
vinna er nú í gangi,“ segir Ólafur
Áki, en hann kom til starfa 1. júní
síðastliðinn. Verkefnið er til 5 ára,
en gert er ráð fyrir endurskoðun
þess að tveimur árum liðnum.
Takist hafi að stöðva hnignun
Í þeirri framtíðarsýn sem menn
sjá fyrir sér og miða við árið 2025
er gert ráð fyrir að tekist hafi að
stöðva hnignun undangenginna ára
og staða samfélagsins sé sterkari
en nú, m.a. með því að tryggja
stöðugleika í sjávarútvegi, með
fjarvinnslu og störfum án stað­
setningar þar sem markviss stuðn­
ingur stjórnvalda kemur til. Eins
sjá menn fyrir sér að hefðbundinn
búskapur sé stundaður á jörðum í
samfélaginu, m.a. með nýsköpun
og nytjaskógrækt. „Það er einnig
lögð á það áhersla að ferðaþjón­
ustunni hafi vaxið fiskur um hrygg
og að íbúum lánist að laða til sín
störf í nýsköpun og nýjum greinum
eins og náttúrurannsóknum,“ segir
Ólafur Áki. Og bætir við að tæki­
færi séu sannarlega fyrir hendi til
að efla atvinnulíf og í þeirri vinnu
sem fram undan er við að efla sam­
félagið verði áhersla lögð á þau.
Í skýrslunni sem nú liggur fyrir
er gengið úr frá fjórum megin­
markmiðum, fyrsta skrefið sé að
byggja upp sterka samfélagsinn­
viði og þar þurfi m.a. að horfa til
skólahalds, leita nýrra leiða til að
koma þeim málum í viðunandi far­
veg. Þá þarf að byggja upp öflugt
atvinnulíf á svæðinu þar sem sér­
tækur byggðakvóti gæti komið til
sögunnar sem og fjarvinnslustörf
og störf í ferðaþjónustu. Þá þurfi
að vinna að því að gera ímynd
Bakkafjarðar aðlaðandi auk þess
að leggja drög að skapandi mannlífi
á svæðinu.
Mannlífið byggðist á fiskveiðum
og vinnslu sjávarfangs
Ólafur Áki segir að lífið á Bakkafirði
hafi frá fyrstu tíð að mestu snúist um
fiskveiðar og vinnslu sjávarfangs,
það sé sá grunnur sem mannlífið
í plássinu hafi byggt á um ára­
raðir. Áfall varð fyrir samfélagið
í Bakkafirði á vordögum þegar
Toppfiskur, sem verið hafði stóri
atvinnurekandinn á svæðinu, varð
gjaldþrota. Það fyrirtæki tók til starfa
á Bakkafirði snemma árs 2008 og
tók þá við keflinu af Gunnólfi sem
áður hafði skipað þann sess. Örlög
þess félags voru líkt og Toppfisks
að sigla í strand. Nokkurn veginn
sama staða hefur því verið uppi í
samfélaginu á Bakkafirði og var
fyrir rúmum áratug. Íslandsbanki
leysti eignir Toppfisks til sín en
aðilar sem tengjast byggðarlaginu
hafa nú keypt húsin. Enn liggur
ekki fyrir hvaða starfsemi verður í
þeim en hann telur líklegt að hluti
húsanna verði nýttur undir vinnslu
sjávarafurða.
Stutt að róa út á gjöful fiskimið
Ólafur Áki segir það vissulega hafa
verið þung raun fyrir byggðarlagið
að missa aðalatvinnurekenda staðar­
ins úr rekstri og ekki önnur störf
tiltæk fyrir það fólk sem missti at­
vinnu sína. „Þetta var ansi stór biti
fyrir byggðarlagið,“ segir hann. Enn
er nokkur fjöldi minni báta gerður
út frá Bakkafirði og segir Ólafur
Áki kjörið frá náttúrunnar hendi
að gera út smábáta frá staðnum,
stutt sé að róa út á gjöful fiskimið.
Strandveiðitímabilið er yfirleitt líf­
legt á Bakkafirði og eins gera menn
þaðan út á grásleppu. Afli er seldur
á fiskmarkaði.
„Það hafa verið og eru miklar
breytingar í sjávarútvegi, nú er stað­
an þannig að það eru stóru fyrir­
tækin sem eru alls ráðandi og harla
fá smærri félög eftir. Sjávarútvegur
byggir orðið svo mikið á hátækni
sem krefst þess að félögin hafi tölu­
verða burði og séu stöndug til að geta
fylgst með þeirri öru þróun sem er í
greininni. Það er ekki á allra færi og
því heltast minni fyrirtækin gjarnan
úr lestinni, þau standa einfaldlega
ekki undir þeim fjárfestingum sem
nauðsynlegar eru til að fyrirtæki geti
starfað í takt við nútíma kröfur,“
segir Ólafur Áki.
„Þetta er fallegur staður og gott
samfélag, sem á að hafa burði til að
vaxa og dafna. Líkt og víða annars
staðar hefur viðvarandi fólksfækk­
un verið hér á svæðinu og íbúar
Bakkafjarðar eru vel innan við 100.
Þetta verkefni sem við nú erum að
ýta úr vör hefur það að markmiði að
snúa þeirri þróun við sem kostur er,“
segir Ólafur Áki.
Vilja byggja upp veitinga-,
pöntunar- og gistiþjónustu
Íbúar á Bakkafirði hafa sín á milli
rætt hugmyndir og tillögur varðandi
uppbyggingu og eitt af því sem menn
horfa til er að byggja upp veitinga­ og
pöntunarþjónustu í verslunarhúsi sem
fyrir er á staðnum. Þar horfa menn til
þess að hægt verði að koma upp eins
konar samfélagsmiðstöð, þar sem
fólk getur hist og spjallað. Þá vonast
menn einnig til þess að hægt verði
að byggja upp gistiþjónusturekstur
í skólahúsinu. Samgöngu­ og
sveitarstjórnarráðuneyti hefur
samþykkt að styrkja þau áform.
Ólafur Áki segir að aukin
ferðaþjónusta sé eitt þeirra atriða
sem heimamenn horfi til, en um
sé að ræða stærstu atvinnugrein
landsins og margvíslegir möguleikar
fyrir hendi á svæðinu umhverfis
Bakkafjörð. „Við munum leggja
mikla áherslu á þau tækifæri, fram
til þessa hefur ferðaþjónusta ekki
verið stór hluti af atvinnulífinu á
svæðinu en við teljum okkur eiga
þar heilmikið inni,“ segir hann.
Ljósleiðari skapar tækifæri
Fyrri í haust var hafist handa við að
leggja ljósleiðara í Bakkafirði og var
þátttaka íbúa góð, um 30 hús í þorp­
inu og 8 í sveitinni tóku ljósleiðara
inn í sínar fasteignir. Ólafur Áki segir
það miklu skipta að fá ljósleiðara
og í því felist tækifæri til framtíðar.
„Menn eru sem betur fer að vakna
við það að það þarf ekki endilega
að koma öllum fyrir í húsi í 101.
Mörg störf eru þess eðlis að hægt er
að vinna þau hvar sem er ef góðar
tengingar eru fyrir hendi. Það má
því setja spurningarmerki við þær
fyrirætlanir að nota umtalsverða fjár­
muni, fleiri milljarða, í það verkefni
að koma fólki akandi á einkabílum
úr úthverfum höfuðborgarinnar og
niður í miðborgina,“ segir Ólafur
Áki. Æ fleiri vilji komast út úr hr­
ingiðunni, í meiri kyrrð og næði og
hafa þannig meiri tíma fyrir sig og
fjölskyldu sína.
Ýmislegt þarf þó að vera fyrir
hendi segir hann til að fólk vilji
flytja búferlum frá t.d. höfuðborg og
í dreifbýli. „Innviðir eins og leik­ og
grunnskóli þarf að vera til staðar, fólk
vill hafa verslun í sínu byggðarlagi
og yngri kynslóðin vill eiga þess kost
að fara út, t.d. á kaffihús. Fólk leggur
líka mikla áherslu á að samgöngur
séu góðar. Þetta og fleira til þarf að
koma til svo hægt sé að selja fólki þá
hugmynd að gott sé að búa á stað eins
og Bakkafirði,“ segir Ólafur Áki.
BYGGÐAMÁL&FRAMTÍÐARSÝN
Betri Bakkafjörður hluti af verkefninu Brothættar byggðir hjá Byggðastofnun:
Væntum þess að ná árangri í baráttu
okkar fyrir þetta byggðarlag
– segir Ólafur Áki Ragnarsson verkefnastjóri eftir vel heppnaðan íbúafund
Ferðaþjónusta hefur ekki verið fyrirferðarmikil á svæðinu umhverfis Bakkafjörð og telur Ólafur að svæðið eigi heilmikið inni í þeim efnum. Í þeirri framtíðarsýn
sem menn sjá fyrir sér og miða við árið 2025 er gert ráð fyrir að tekist hafi að stöðva hnignun undangenginna ára og staða samfélagsins sé sterkari en
nú, m.a. með því að tryggja stöðugleika í sjávarútvegi, með fjarvinnslu og störfum án staðsetningar þar sem markviss stuðningur stjórnvalda kemur til.
Ólafur Áki Ragnarsson, verkefnastjóri
verkefnisins Betri Bakkafjörður.
Sjávarútvegur hefur frá fyrstu tíð verið helsti atvinnuvegurinn á Bakkafirði. Ekki blæs nægilega byrlega fyrir honum
um þessar mundir en nokkrir bátar eru þó gerðir út þaðan og iðulega líflegt í kringum grásleppu- og strandveiðar.
Á myndinni sést yfir nýju smábátahöfnina sem er skammt innan við þorpið. Mynd / HKr.
Gamla höfnin á Bakkafirði. Þar er ekki mikið skjól þegar hvessir og sjór
gerist úfinn.
Margrét Þóra Þórsdóttir
mth@bondi.is