Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.09.1990, Qupperneq 3

Arnþór Helgason form. O.B.I.:
ENDURSKOÐUN LAGA
UM MÁLEFNIFATLAÐRA
/
slendingar hafa lengi haft gaman af lagaþrætum og
ófáir eru þeir sem beita lagakrókum til þess að koma
málum sínum áleiðis. Starf semunnið erinnan samtaka
fatlaðra felst m.a. í samskiptum við stjómvöld og opinberar
stofnanir og er þá oftlega vitnað í ýmsa lagabálka til þess
að styðja mál manna. Þau lög sem forystumenn fatlaðra
hafa vitnað hvað oftast í á þessum áratug eru lög nr. 41/
1983 um málefni fatlaðra, en þau ollu um margt tímamótum
í þessum málaflokki hér á landi. Ekki er hægt að segja að
ríkt hafi einhugur um setningu þessara laga enda voru ýms-
ir á þeirri skoðun að sérstök lög fyrir einn þjóðfélagshóp
væri afturför og stuðluðu að
einangrun hans frá öðrum
þegnum þessa lands. Síðan
voru þeir sem héldu því fram
að svo margt væri ógert í
þessum málaflokki að sérstök
löggjöf þyrfti að koma til svo
að hafist yrði handa um fram-
kvæmdir. Málefni fatlaðra
höfðu reyndar orðið afskipt á
landsbyggðinni og víða
tíðkaðist að sérstakri þjónustu
væri komið á fót fyrir þá. Það
hefur vafalaust verið nokkur
tímamótaviðburður í þjónustu
við fatlaða landsbyggðarbúa
þegar Eiríkur Guðnason
skólastjóri í Vestmannaeyjum,
beitti sér fyrir stofnun deildar
fyrir blind og sjónskert börn í
Vestmannaeyjum haustið 1982, en Vestmannaeyingar
höfðu áttað sig á því að það var hagkvæmara að efla þjón-
ustu í byggðarlaginu í stað þess að missa fólk þaðan. Þá var
ekki horft suður heldur sótt að sunnan.
Síðastliðið haust skipaði Jóhanna Sigurðardóttir,
félagsmálaráðherra, nefnd til þess að gera úttekt á
framkvæmd laganr. 41/1983 um málefnifatlaðra. Formaður
nefndarinnar var skipaður Bragi Guðbrandsson, félagsmála-
stjóri í Kópavogi. Auk hans sitja í nefndinni fulltrúar
stjómarflokkanna, Sambands íslenskra sveitarfélaga og
einn fulltrúi sem Öryrkjabandalag Islands og Landssam-
tökin Þroskahjálp tilnefna sameiginlega. Margrét Mar-
geirsdóttir er ritari nefndarinnar. I raun er það svo að meiri-
hluti nefndarmanna hefur með einum eða öðrum hætti
komið nálægt þessum málaflokki því að stjómarflokkarnir
leituðu til einstaklinga sem hafa haft bein afskipti af mál-
efnum fatlaðra eða vinna í þágu fatlaðra.
í upphafi nefndarstarfsins leituðust menn einkum við
að kannaeinstaka þætti laganna og hverju væri æskilegt að
breyta. Fram komu hugmyndir um að fella lögin úr gildi;
aðrir töldu nauðsynlegt að hafa einhvers konar ramma-
löggjöf í gildi sem kvæði á um rétt fatlaðra til ýmissa þátta
samfélagsins og enn aðrir álitu að breyta þyrfti einstökum
köflum laganna í samræmi við þá reynslu sem fengist hefur
af framkvæmd þeirra.
Eftir að leitað hafði verið álits samtaka fatlaðra, stjórn-
amefndar, svæðisstjóma og fleiri aðila, var ráðherra send
skýrsla þar sem niðurstöður nefndarinnar voru dregnar
saman í fáum dráttum. Ráðherra fól síðan nefndinni að
halda starfi sínu áfram og skila tillögum á þessu hausti um
endurskoðun laganna. Vafalaust eiga ýmsir eftir að láta
Ijós sitt skína um þessi drög,
þegar þau verða lögð fram
enda er mikið í húfi að vel
takist til um endurskoðun
laganna.
m margt hefur vel tekist
til við framkvæmd laga
um málefni fatlaðra. Unnið
hefur verið mikið brautryðj-
endastarf á landsbyggðinni.
Sambýli fyrir þroskahefta
hafa verið reist í öllum
umdæmum landsins og margs
konar þjónustu hefur þar að
auki verið komið á fót.
Menntun fatlaðra hefur
þokað mjög áleiðis á þessum
áratug. Þó skortir enn á að
nægjanleg tilboð séu fyrir
hendi hvað varðar framhaldsnám einstakra hópa, en nokkrir
framhaldsskólar hafa lagt sig í líma við að ráða fram úr
vanda fatlaðra nemenda.
Þá má deila um hvort atvinnuþátttaka fatlaðra hafi í
raun aukist. Menn töldu um miðjan áratuginn að tekist
hefði sæmilega að koma fötluðu fólki út á vinnumarkaðinn
en þegar harðnaði í ári bitnaði atvinnuleysið fyrst á þeim
sem síst gátu borið hönd fyrir höfuð sér og áttu fæstra kosta
völ.
inna helst hefur skort á að framfylgt hafi verið
ákvæðum laganna um gerð heildaráætlunar fyrir
málaflokkinn og flestir vita hvernig farið hefur verið með
Framkvæmdasjóð fatlaðra. 11. tölulið 35. gr. laganna segir
svo:
Ríkissjóður skal árlega næstu 5 ár leggja sjóðnum til
a.m.k. jafnvirði 55 milljóna króna rniðað við 1. janúar
1983. Skal sú fjárupphæð hækka í hlutfalli við bygg-
ingavísitölu miðað við gildistöku laganna. Að þeim
tíma liðnum skal endurskoða framlag ríkisins.
Lögintókugildi l.janúar 1984ogsamkvæmtþvíhefði
átt að endurskoða framlag ríkisins við gerð fjárlaga fyrir
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
3