Rit Búvísindadeildar - 20.07.1996, Qupperneq 37

Hlutfallstölurnar sýna að þegar kálmaðkurinn breiddist um landið eftir
1930 minnkaði ræktun gulrófna verulega miðað við kartöflur. Sú kynslóð sem nú
býr í landinu borðar ekki mikið af gulrófum miðað við aldamótakynslóðina og
það eru ekki teikn á lofti um að það breytist á næstunni.
Vaxtarrými gulrófna í tilraunum og athugunum, sem gerðar voru 1993-'95
var sennilega óþarflega mikið. Ef sá fjöldi plantna, sem var í athugunni 1993, er
umreiknaður í fjölda plantna í gulrófnagarði, þá væru 37.000 og 55.000 rófur á
hektara. Rófumar vom þó af hæfilegri sölustærð eftir 83 vaxtardaga úti í garði,
eða 570-670 g. Óli Valur Hansson (1978) ráðlagði að hafa 80.000-120.000 rófur
á hektara. Norðmaðurinn Dragland, S. (1989) ráðlagði 70.000-110.000 rófur á
hektara. Hann bendir á að rófur, sem samkvæmt norskum reglum má flokka í 1.
flokk, séu 0,5-2 kg að þyngd, en rófur sem eru um 1 kg að þyngd seljast best.
Rófur, sem notaðar em til iðnaðarframleiðslu, t.d. í rófuteninga og rófustöppu
mega vera stærri. Dragland bendir einnig á að þegar vélum er beitt við ræktunina,
þá sé bil milli raða nokkuð ákveðið, þannig að til þess að minnka vaxtarrými
rófnanna, m.a. til að fá minni rófur, verði að minnka bilið á milli rófna í
röðunum. Fyrir íslenskan markað eru 0,5-1 kg rófur sennilega seljanlegastar.
í ritgerð sinni leiða þau Óli Valur Hansson og Áslaugar Helgadóttir (1988)
líkur að því, að svo nefndar íslenskar gulrófur séu afsprengi Þrándheimsgulrófna,
sem Schierbeck, landlæknir, flutti inn frá Noregi. Enda segir Schierbeck (1986):
"Þrándheimskálrabí er mjög hentugt fyrir ísland." Óli Valur og Áslaug (1988)
segja: "Athugun þessi bendir því til þess að mikill erfðabreytileiki sé í þeim
rófustofnum sem hér hafa varðveist og nefndir hafa verið Kálfafellsrófa og
Ragnarsrófa. Er líklegt að stofnamir tveir eigi sér sameiginlegan erfðamassa sem
ugglaust má rekja til Þrándheimsgulrófu Schierbecks." íslenskir neytendur virðast
vera ánægðir með íslensku afbrigðin. En erfðabreytileikinn er mikill, eins og Óli
Valur og Áslaug segja, og þess vegna eru íslensku rófurnar misjafnar að gæðum.
Það er erfitt að gera upp á milli t.d. Kálfafellsrófu og Ragnarsrófu og ómögulegt á
grundvelli þeirra athuganna sem hér eru kynntar. Vige er trúlega náskyld íslensku
afbrigðunum og mjög svipað þeim. Rétt er að benda á að Sigurður Þráinsson
(1982) telur Vigi: "Gott afbrigði í flestum atriðum í samanburði við önnur."
Nýjar kínverskar matjurtir
Á undaförnum árum hefur áhugi á austurlenskum mat aukist mikið á íslandi, sem
og í öðrum vestrænum löndum. Þessu hefur m.a. fylgt áhugi á ræktun grænmetis
frá Austur-Asíu. Á síðustu áratugum hafa jurtir eins og kínakál, blaðkál og
pípulaukur komið frá Austurlöndum og náð rótfestu í evrópskum görðum.
Þær austurlensku jurtir, sem reyndar voru á Hvanneyri árið 1990, reyndust
auðveldar í ræktun á bersvæði. Þetta eru jurtir, sem auðvelt er að nota í hrásalöt,
en eru allar notaðar í austurlenskri matargerð. McClements, J.K. (1983) fullyrðir
t.d. að árangur austurlenskrar matargerðar sé betri, ef notað er kínverskt spergil-
kál en hefðbundið spergilkál, enda er þarna um tvær mismunandi tegundir
matjurta að ræða.
31