Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1981, Síða 15

MJALTAVINNA í BÁSAFJÓSUM 13
svarar að jafnaði 2,4 tækjum á mann. Þá
voru afköstin einnig umreiknuð í lítra
mjólkur á mannmínútur (nettó), eins og
fram kemur í 4. töflu, en sá mælikvarði
gefur allgóða hugmynd um skipulagningu
mjaltanna og nýtingu tækja. Að jafnaði
reyndust afköst um 2,5 lítrar, þegar
mjólkað var í mjaltabás, en um 2,2 lítrar,
þegar mjólkað er á fjósbásum. Er það
eðlileg afleiðing þess, að afköst mæld í
mannmínútum á kú á dag (nettó) voru að
jafnaði nokkru meiri í mjaltabás, um 4,7
mínútur, á móti 5,9 mínútum, þegar
mjólkað er á fjósbásum. Að meðaltali var
heildarvinnuþörf (brúttó) við mjaltirnar
um 7,4 mannmínútur/kú við mjaltir á
fjósbásum, en um 6,8 mínútur í mjalta-
básum.
Meðaltölin veita þó ekki nema tak-
markaða vitneskju, eins og oft vill verða.
Þegar afköst eru könnuð sem fall af kúa-
fjölda, eins og 4. mynd sýnir, kemur í Ijós,
að vinnuþörf (brúttó) er mjög svipuð í
báðum tilvikum, þegar kúafjöldi er nálægt
40. Fyrir neðan þau mörk er vinnuþörfin
meiri, þegar um mjaltabás er að ræða, en
minni, þegar mjólkurkýrnar verða fleiri.
Þó að dreifmg hnitanna sé nokkuð mikil í
báðum dæmum, er fylgnin við líkingarnar
raunhæf í báðum.
Þá var kannað, hvort raunhæf fylgni
væri með vinnuþörf ,,nettó“ við mjaltirnar
og kúafjölda, en svo reyndist ekki vera. Þá
reyndist ekki heldur vera raunhæf fylgni
með afköstum í lítrum mjólkur á mann-
mínútu (nettó) og fjölda kúa, og sömu
sögu er að segja um sambandið milli
nettó-mjaltatíma sem hundraðshluta af
brúttó-mjaltatíma og fjölda kúa. Eins og
fram kemur í 4. og 5. töflu, fara að jafnaði
um 70% af heildartímanum í hina eigin-
legu mjaltavinnu, þegar mjólkað er í
mjaltabásum, en um 80%, þegar mjólkað
er á fjósbásum.
Erlendar athuganir.
Nokkuð hefur verið gert að athugunum á
vinnuþörfvið mjaltir, þar sem þessar tvær
umræddu aðferðir hafa verið bornar
saman. Má þar nefna bæði þýskar rann-
sóknir (SCHÖNogfl., 1973) og bandarískar
(Höglund og Albright, 1970). Á
Norðurlöndum hefur hvað mest verið
unnið að slíkum athugunum í Danmörku,
og verður hér aðallega vitnað til þeirra
(Krabbe, 1976 og 1977).
Með útreikningum, sem gerðir voru
eftir vinnumælingum, komu fram niður-
stöður eins og 5. mynd sýnir, en þar er
sýnd dagleg vinnuþörf við breytilegar að-
stæður. Kemur þá í ljós, að vinnuþörf er
minni, séu kýr færri en 40, þegar mjólkað
er áfjósbás. Séu þærhinsvegarfleiri en 40,
er vinnuþörf minni, þegar mjólkað er á
mjaltabás. Hinn eiginlegi mjaltatími
(nettó) er í öllum tilvikum minni, þegar
mjólkað er á mjaltabás, en undirbúnings-
og frágangsvinna mun meiri. Tímasparn-
aður við sjálfar mjaltirnar vegur ekki upp
undirbúnings- og frágangsvinnu, fyrr en
heildarvinnumagnið er sem svarar 40
kúm.
Skipting vinnu við mjaltir á einstaka
verkþætti er sýnd í 6. töflu. Þar má sjá, að
um 90% tímans fara í hina eiginlegu
mjaltavinnu, þegar mjólkað er á fjósbás-
um, en það er nokkru hærra hlutfall en
fram kom í áðurgreindum innlendum at-
hugunum. Þetta hlutfall er 55—70%,
þegar mjólkað er í mjaltabás, þ. e. nokkru
lægra en í innlendu mælingunum. I töfl-
unni kemur ljóslega fram, hve hlutdeild
þvottavinnu minnkar, þegar kúafjöldi
eykst.