Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1981, Qupperneq 76

74 ÍSLENZKAR LANDBÚNAÐARRANNSÓKNIR
mönnum, sbr. ritgerðir Pepys et al. og
Gregorys & Laceys, sem vísað er til að
framan. Eru niðurstöður okkar enn frem-
ur í samræmi við niðurstöður PAULlSe/ al.
(1972) frá Sviss og Lawsons^ al. (1979),
er rannsökuðu enska hesta, að svo miklu
leyti sem um sambærilegar rannsóknir er
að ræða. I þessu sambandi er og athygl-
isvert, að JÓN HjALTALÍN (1837), sem fyr-
stur lýsti heymæði í hestum hér á landi,
lagði áherslu á, að heyveikir hestar (hestar
með heymæði) heíðu hósta og andnauð á
stalli á vetrum, en sýndu lítil eða engin
einkenni úti á sumrum. Samhengið milli
heygjafar og sjúkdómsins hefur þannig
verið þekkt frá upphafi.
Fellipróffyrir mótefnum sveppa í sermi
hesta, er send voru úr landi, gáfu í engu
tilviki aðra svörun, að heitið gaeti, en fell-
ipróf þau, er einn okkar (E.G.) annaðist
hér á landi, sbr. aðferðarlýsingu. Með
þessa heimafengnu aðferð í hendi var því
freistandi að kanna fellimótefni gegn
sveppum í sermi annarra hesta en þeirra,
er beinlínis voru í okkar umsjá og
heilbrigðir töldust, og hesta, er dýralækn-
ar töldu haldna heymæði. Með því að
næmi fyrir ofnæmissjúkdómum er stund-
um talið arfgengt, völdum við til rann-
sóknar skyldleikaræktaða og kynræktaða
hesta. Til frekari tryggingar sendum við
einnig utan sýni úr þessum hesturn.
Niðurstöður rannsókna á tíu skyld-
leikaræktuðum hesturn eru sýndar í 3.
töflu. Kom á óvart, að fimm þessara hesta
skyldu hafa jákvæða svörun fyrir M.faeni
og jafnframt sögu um hósta (4) eða and-
nauð (1), sem vera kynni heymæði. Tveir
hestar til viðbótar, er enga sjúkdómssögu
höfðu, sýndu veika jákvæða svörun fyrir
M. faeni. Aðbúnaður þessara hesta var
tæpast nógu góður, og hey var geymt inni
hjá þeim. Viljum við líta á þá staðreynd
sem orsök sjúkdómseinkenna og jákvæðra
svarana fremur en skyldleikarækt.
Kynræktaða hesta eða innræktaða
nefnum við hesta, sem ræktaðir eru með
tilliti til fjölþættra eiginleika kynstofnsins
(litar, lundar, vaxtarlags, ganghæfileika
o. fl.). Slíkir hestar eru að sjálfsögðu sér-
lega áhugaverðir, ef kanna á erfðir ann-
arra eiginda, þar á meðal næmi fyrir of-
næmissjúkdómum. Niðurstöður athugana
á 13 þess konar hestum eru sýndar í 4.
töflu. Níu þessara hesta, 4—6 vetra og allt
merar nema einn, voru saman í hesthúsi
við góðan aðbúnað. Fjórir þessara hesta, á
aldrinum 5—14 vetra, gengu hins vegar
úti og var gefið úti. Enginn þessara hesta
hafði sögu um sjúkdómseinkenni. Engu að
síður sýndu útigönguhestarnir jákvæða
svörun fyrir M. faeni og veika svörun fyrir
tveimur öðrum sveppum. Er því senni-
legt, að hestar hafi fellimótefni í sermi fyrir
M.faeni án þess jafnframt að sýna nokkur
sjúkdómseinkenni. Slíkt er raunar einnig
þekkt í mönnum (Pepys & Jenkins 1965).
Jákvæð svörun fyrir M.faeni og þar á með-
al mjög sterk jákvæð svörun (4. tafla) þarf
því ekki að merkja, að hestur sé með klín-
ísk einkenni um heymæði. Mjög fróðlegt
væri að geta fylgst með hestum þessum og
vita, hvort þeir sýndu síðar á ævinni klín-
ísk einkenni um heymæði. Einungis
þannig mætti staðfesta, hvert sé gildi felli-
prófa einna sér við greiningu á heymæði
eða líkum á heymæði í hestum. Mjög at-
hyglisvert væri og að fylgjast frekar með
fellimótefnum gegn sveppum í sermi
kynræktaðra hesta.
Ovænt var í meira lagi, að fimmtán af
82 ættbókarfærðum graðhestum, sem at-
hugaðir voru, skyldu hafa sögu um hósta
eða heymæði og að minnsta kosti fjórtán