Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1982, Qupperneq 31

ÍSL. LANDBÚN.
J AGR. RES. ICEL.
1982 14, 1-2: 29-45
✓
Landsnytjakort á Islandi
Flokkun lands og landnýtingar
Gylfi Már Guðbergsson
Jarðfrœðaskor, Háskóla Islands
ÁGRIP
Síðustu áratugi hefur nýting landsins breytzt mikið. Umræður og skrif um hvers kyns landnýtingu hafa
vaxið, en upplýsingar þar um hafa verið takmarkaðar. Nokkuð hefur verið unnið að kortagerð og
athugunum á landþörf vegna byggðar og atvinnulífs hér á landi og er þess helzta getið.
Rakið er, til hvers landsnytjakort eru gerð, hvernig slík kort eru notuð erlendis og hvernig þar er unnið
að kortagerðinni.
Á landsnytjakortum er land greint eftir gerð eða landtegunum og flokkað eftir því hvers konar nýtingu
um er að ræða. Erlendis hefur undanfarin ár verið reynt að staðla slíka flokkun.
í jarðfræðaskor Háskóla íslands hefur verið unnið að því að setja saman flokkunarkerfi til að nota við
landgreiningu og flokkun landsnytja á íslandi. Flokkunin er miðuð við að notuð séu fjarkönnunargögn frá
flugvélum og gervihnöttum. Dæmi eru tekin um flokkunaraðferðir og kortagerð og birt flokkun lands og
landsnytja á íslandi (2. tafla). Þar er skipt í tíu aðalflokka og hverjum þeirra í tvö til þrjú stig undirflokka.
Þessari flokkun er lýst nánar, flokksheiti útskýrð og borin saman við flokkunarkerfi bandarísku
jarðfræðastofnunarinnar, sem nú er víða notað.
INNGANGUR
Hér á landi er nú safnað margs konar
upplýsingum til að nota við gerð áætlana
og til að skipuleggja byggð, framkvæmdir
og atvinnulíf. Síðustu áratugi, og þó
einkum eftir 1970, hefur nokkuð verið
unnið að könnun á því, hvernig landið og
gæði þess eru notuð og hvernig skynsam-
legt sé að þeirri notkun verði háttað með
tilliti til hagsmuna þjóðarinnar.
í umræðum og áætlunum um landnýt-
ingu og skipulag hennar verður að styðjast
við úttekt á landkostum og athuganir á
núverandi notkun lands. Þjóðin er fámenn
og landið strjálbýlt, en samt hafa orðið
talsverðir árekstrar vegna ólíkra sjónar-
miða um landnýtingu og rétt þeirra, sem
eru ekki landeigendur, til noktunar lands.
Slíkir árekstrar og vaxandi samkeppni um
land og landgæði afýmsu tagi eykur þörf á
að vitneskju um landið og nýtingu þess sé
safnað, og verði hún síðan tiltæk við
áætlanagerð og skipulagningu hvers konar
landsnytja.
Oldum saman var mestöll landnýting á
íslandi einhvers konar búskaparnytjar, en
á þessari öld hafa þjóðfélag og atvinnu-
hættir gerbreytzt og um leið afnot af landi.
Vitneskja um landnýtingu hefur lengst af
verið nokkuð af skornum skammti hér á
landi og það, sem birt hefur verið á prenti,
er harla lítið. Búnaðarskýrslur Hagstofu
íslands voru þar lengi nær einu upplýsing-