Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1982, Blaðsíða 33

LANDSNYTJAKORT Á ISLANDI 31
samt að notaogtúlkaslíkgögn, m. a. vegna
þess að upplýsingar eru misgamlar, þeim
er safnað og þær flokkaðar á ólíkan hátt og
skilgreiningar flokka og hugtaka eru
breytilegar.
Eftir því sem áætlanagerð og skipulagn-
ing byggðar og atvinnulífs vex, hefur þörf
aukizt á að staðla gagnasöfnun, flokkun og
úrvinnslu. í sumum greinum hefur slíkt
tekizt bærilega, m. a. við gerð staðfræði-
korta (landslagskorta) og söfnun og úr-
vinnslu upplýsinga um veður. Með til-
komu nýrra aðferða við að afla vitneskju
um land og nýtingu þess verður brýnna en
áður að beita samræmdum vinnubrögðum
við að safna, flokka og vinna úr efninu.
Vegna samanburðar staða, héraða og
landa er æskilegt, að stöðlun þessi sé sem
víðtækust. Að þessu hefur verið unnið á
undanförnum árum, og má líta á flokkun-
ina, sem hér er birt, sem þátt í því starfi.
Eins og drepið var á hér að framan, er
þekking á landnotkun og landsnytjakort
undirstaða landnýtingaráætlana og skipu-
lagningar. Gróðurkortagerð, gróður- og
beitarrannsóknir Rannsóknastofnunar
landbúnaðarins, sem unnið hefur verið að
óslitið í tvo áratugi, hljóta að verða
undirstaða skipulagðrar nýtingar beiti-
lands. Þessari starfsemi er ítarlega lýst í 2.
hefti 12. árgangs íslenzkra landbúnaðar-
rannsókna, en gróðurkortin hafa komið út
frá 1966. Aðrar upplýsingar, sem varða
landnýtingu vegna búskapar, er helzt að
finna í skýrslum um fasteignamat og í
búnaðarskýrslum, t. d. um stærð túna,
jarðabætur og hlunnindi.
A vegum Orkustofnunar hefur nokkuð
verið unnið að kortagerð og athugunum á
landþörf vegna orkuvinnslu (Jakob
Björnsson, 1973). Hefur hún geíið út tvær
B.S.-ritgerðir í landafræði í jarðfræðaskor
Háskóla íslands og fjalla þær um landnýt-
ingu við Reyðarfjörð og Eyjafjörð (Emil
Bóasson 1979, Sigríður G. Hauksdóttir
1980). Þá hafa skipulagsyfirvöld gert áætl-
anir um nýtingu lands í Reykjavík, öðrum
kaupstöðum og ýmsum þorpum og birt á
skipulagsuppdráttum. Þar er ekki um stór
landsvæði að ræða; t. d. er samfelld bæjar-
byggð á svæðinu frá Mosfellssveit til
Suðurnesja vart stærri en 60 km2, en þar
búa nær 60% landsmanna.
Flokkun lands og landsnytja
Nokkur undanfarin ár hefur námskeið um
landsnytjar verið haldið í jarðfræðaskor í
verkfræði- og raunvísindadeild Háskóla
íslands. Þátttakendur hafa verið 6 — 18 á
ári, aðallega landfræðinemar. Starfið á
þessu námskeiði hefur m. a. verið að prófa
aðferðir við greiningu lands og flokkun
landsnytja, sem notaðar eru í öðrum
löndum, og miða að því að finna aðferðir og
flokkunarkerfi, sem nota mætti hér á landi.
Annar þáttur námskeiðsins hefur fjallað
um landsnytjaáætlanir, mat landkosta og
flokkun lands eftir nýtingarmöguleikum
(Dawson,J.A. & Doornkamp, J.C. 1973,
FAO 1976). Verður hér nokkuð lýst fyrr-
nefnda hlutanum.
Ý miss konar flokkun lands og landsnytja
hefur verið reynd eftir dönskum norskum,
sænskum, brezkum, bandarískum og
kanadískum fyrirmyndum. Auk þess hefur
verið höfð hliðsjón af flokkun landsnytja-
nefndar Alþjóðalandfræðisambandsins,
sem getið var hér að framan, svo og flokkun
lands og gróðurs, sem notuð hefur verið á
gróður- og jarðakortum Rannsóknastofn-
unar landbúnaðarins (Gylfi Már Guð-
BERGSSON, 1981).
Af hinum erlendu aðferðum hefur flokk-