Fréttablaðið - 12.12.2020, Síða 28

nýbúin að missa Björgvin, og pabbi
líka, vitandi að hann ætti skammt
ólifað. Við fundum bæði að fólkið
í kringum okkur var engan veginn
tilbúið til að eiga slíkar samræður,
sem von var. Flest viljum við halda
sem lengst í þá blekkingu að við og
okkar nánustu séum eilíf og fæstum
fannst þetta eins óskaplega áhuga-
vert umræðuefni og okkur,“ segir
Vilborg og hlær við.
Faðirinn skipulagði eigin jarðar-
för frá A til Ö og dóttirin veitti
honum þann stuðning sem hún
gat. „Við töluðum um óttann og
ég spurði hann hvort hann væri
hræddur við að deyja,“ segir Vil-
borg.
„Hann sagðist ekki vera hræddur
við dauðann sem slíkan, það að
kveðja þennan heim, en svolítið við
að dauðastundin sjálf yrði erfið, það
að skilja við og hvort það yrði kvala-
fullt,“ bætir hún við.
Vilborg hafði átt svipaðar sam-
ræður við mann sinn stuttu áður
en hann lést, en hann hafði borið
í brjósti sama ótta við dauða-
stundina sjálfa og það að liggja
lengi bjargarvana. „Ég hafði strax
fyrsta veturinn eftir greininguna
lesið mér til á netinu um dánarferli
þeirra sem deyja úr heilakrabba til
að skilja hvernig það myndi bera að
höndum,“ útskýrir Vilborg.
„Fólk fær yfirleitt lungnabólgu
og svefnþörfin eykst stöðugt meira,
vökustundirnar styttast. Það er
verkjastillt með morfíni og svo
hægist smám saman á öllu, viðkom-
andi fellur í mók, andardrátturinn
hægist og svo slokknar á lífinu með
síðasta andvarpinu, og í því er sára-
sjaldan nokkur kvöl,“ segir hún.
„Þetta sagði ég Björgvin og sem
betur fer gekk það eftir einmitt
þannig. Það var bæði fögur og helg
stund sem ég lýsti síðan líka fyrir
tengdamömmu þegar ég komst að
því að hún kveið því sama og þeir
pabbi,“ segir Vilborg. „Þetta gat
ég sagt pabba og það létti miklu af
honum.“
Eðlilegt að tala um dauðann
Þegar Björgvin veiktist í síðara
sinnið hóf hún að skrifa dagbók og
tók aftur til við blogg sem hún hafði
skrifað á Edinborgarárunum. Henni
fannst skrifin hjálpa mikið í ferlinu
sem fylgdi bæði veikindunum og
dauðanum, úr varð bókin Ástin,
drekinn og dauðinn sem kom út
2015.
„Ég hef sagt frá henni víða og finn
mikið þakklæti fyrir. Eftir erindi
á Grund kom til mín gömul kona,
lagði hönd sína á mína og sagði
engan hafa talað um dauðann við
hana fyrr og var sérstaklega þakk-
lát fyrir að heyra að andlátið væri
ekki sársaukafullt,“ segir Vilborg og
játar að hún hafi fengið tár í augun
við þessi orð.
„Auðvitað hlýtur fólk komið inn
á hjúkrunarheimili að hugsa um
dauðann. Á það bara sjálfkrafa að
öðlast æðruleysi gagnvart honum
af því einu að það er aldrað? Þetta
á ekki að vera svona,“ segir hún og
leggur áherslu á orð sín.
999 dagar
Bókin Undir Yggdrasil er tileinkuð
bæði minningu dótturdóttur Vil-
borgar, Viktoríu, sem lést einungis
þriggja vikna gömul og vinkonu
Vilborgar, Vitu Brauna frá Lettlandi,
en þar er sögusviðið, auk Íslands og
Skandinavíu.
„Sumargjöfin vorið eftir að pabbi
dó var að frétta að dóttir mín ætti
von á barni og því fylgdi mikil gleði
eftir erfiðan vetur,“ segir Vilborg
sem sjálf á þrjú börn, tvær dætur
og son. „Svo fæðist hún mikið fyrir
tímann litla krílið, eftir 29 vikna
meðgöngu, og það gekk allt á móti
henni,“ segir hún og sorgin leynir
sér ekki.
Viktoría var fyrsta barnabarn
Vilborgar sem var á þessari stundu
komin í það hlutverk að styðja við
dóttur sína og tengdason sem misst
höfðu barnið sitt á sama tíma og
hún syrgði barnabarnið og hélt utan
um hin börnin sín tvö.
„Kvöldið sem ég kom heim af
vökudeildinni eftir að Viktoría dó
fór ég að hugsa um allt sem hafði
gerst frá dauða Björgvins og velti því
fyrir mér hversu margir dagar væru
liðnir síðan þá.“
Hún ákvað að telja og í ljós kom
að þeir voru 999 talsins. „Það kom
mér einhvern veginn ekki á óvart
vegna þess að ég sé tákn í öllu mögu-
legu. Þrisvar 333, það er eins ramm-
heilagt og það getur orðið,“ segir Vil-
borg og bætir við að Björgvin hefði
án efa hlegið að henni.
„Hann sagði alltaf að lífið væri
tómar tilviljanir en ég sé tákn um
allt. Kannski er það bara þörfin
fyrir handfestu. En talan þrír birt-
ist víða í mínu lífi, ég er fædd þriðja
níunda og allt verður þrisvar í ævin-
týrunum,“ segir Vilborg og hlær við.
„Auk þess er ég fædd á níundu nótt
nýs tungls og þjóðtrúin segir að slíkt
fólk sigrist á öllu mótlæti. Það má
halda sér í það.“
Heiðurs-ome
Spurð um sögu Vitu Brauna segir
Vilborg að tengslin hafi komið til
þegar yngri dóttir hennar eignaðist
nýja vinkonu í Austurbæjarskóla.
„Unda kom hingað frá Lettlandi
sjö ára gömul ásamt mömmu sinni,
eldri systur og tveimur bræðrum.
Þær Sigrún Ugla mín urðu bestu
vinkonur 12 ára og hún varð heima-
gangur hér,“ segir Vilborg.
Haustið 2017 fóru Vilborg og fjöl-
skylda í frí til Krítar og Unda kom
með. „Þegar við komum til baka var
móðir hennar í miklum húsnæðis-
vandræðum. Vita vann sem hótel-
þerna í miðbænum. Ég reyndi hvað
ég gat að hjálpa henni að finna íbúð
en það var ekkert í boði. Daginn sem
hún átti að flytja úr leiguhjallinum
sem átti að rífa fyrir hótelbyggingu
fékk hún hjartaáfall og lést hálfum
öðrum sólarhring síðar,“ segir hún.
„Þetta gerðist án nokkurs fyrir-
vara. Systkinin áttu engan að hér á
landi nema hvert annað. Ég held að
það hafi verið einhver guðsnáð sem
gerði það að verkum að ég gat komið
til hjálpar,“ segir Vilborg og vísar til
þess að í aðstæðum sem þessum
hafi hún vitað hvað gera þyrfti.
„Ég hafði komið að því að skipu-
leggja fjórar útfarir árin rétt á
undan og var með allt það fólk og
stofnanir sem þar koma að í sím-
anum mínum,“ segir Vilborg. Hún
segir vinkonuböndin milli dætra
þeirra Vitu hafi styrkst enn frekar,
þær hafi skilið hvor aðra. „Það er
ekki algengt að börn missi foreldra
sína svona ung og þeim, eins og
fullorðnum, er mikilvægt að finna
skilning jafnaldra sinna.“
Frá því að Vita lést hefur Vilborg
verið til staðar fyrir börn hennar.
„Ég er svona heiðurs-ome,“ segir
hún og hlær, en ome merkir amma
á lettnesku. „Það er hlýtt á milli
okkar og þau eru hluti af okkar lífi.
Unda kom svo með okkur þegar ég
fór í vettvangsferð til Lettlands 2018
vegna bókarinnar.“
Lotning gagnvart dauðanum
Vilborg segist hafa náð að halda vel
í þá hugsun sem Björgvin kenndi
henni daginn sem krabbameinið
var greint. „Sorgin rífur hjartað
upp á gátt og þú öðlast innsýn sem
þú hafðir ekki áður,“ segir hún. „Þú
skilur betur hvað felst í því að vera
manneskja, því allir sem einhvern
tímann fá að kynnast ástinni eiga
fyrr eða síðar líka eftir að kynnast
systur hennar sorginni.“
Hún segist hafa sterkt hugboð um
að eitthvað taki við eftir dauðann
en fagnar óvissunni sem felst í því
að vita ekki hvað það sé. „Dauðinn
er síðasta undrið. Vísindin eru búin
að útskýra nánast allt annað og
það er fátt sem okkur getur fundist
undursamlegt lengur,“ segir hún
brosandi.
„En það má finna til lotningar
gagnvart dauðanum. Um tíma las
ég allt mögulegt honum tengt. En
svo lagði ég það til hliðar, leyfi undr-
inu að vera og lifi í deginum í dag,
þakklát fyrir svo margt,“ segir Vil-
borg. „Ekki síst 20 mánaða ömmu-
stelpuna mína, hana Sylvíu, sem er
hreinasta gleðisprengja.“
Hún segist njóta litlu hlutanna
og festi nýlega kaup á bústað í Blá-
skógabyggð ásamt kærasta sínum
þar sem þau njóta náttúrunnar.
„Það er ekkert sjálfgefið í þessu
lífi og ég finn svo vel að dýrmætið
liggur í hversdeginum, og nánd við
aðrar manneskjur, því að vera ekki
hræddur við að opna hjarta sitt.“
Vilborg kynntist sorginni vel þegar hún missti manninn sinn, föður sinn, tengdamóður og barnabarn á stuttum tíma. Hún segist hafa lært það þá hversu dýrmæt vináttan sé. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
HANN SAGÐIST EKKI VERA
HRÆDDUR VIÐ DAUÐANN
SEM SLÍKAN, ÞAÐ AÐ
KVEÐJA ÞENNAN HEIM, EN
SVOLÍTIÐ VIÐ AÐ DAUÐA-
STUNDIN SJÁLF YRÐI
ERFIÐ, ÞAÐ AÐ SKILJA VIÐ.
1 2 . D E S E M B E R 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R28 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð