Morgunblaðið - 25.05.2020, Blaðsíða 13

FRÉTTIR 13Erlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 25. MAÍ 2020
Rafstilling ehf
Dugguvogi 23, 104 Reykjavík, sími 581 4991, rafstilling@rafstilling.is
Opið mán.-fim. 8-12 og 13-18, fös. 8-14
Hröð og góð þjónusta um allt land
Áratug
a
reynsla
Startar bíllinn ekki?
Við hjá Rafstillingu leysum málið
FRÉTTASKÝRING
Gunnlaugur Snær Ólafsson
gso@mbl.is
Frumvarp að nýjum þjóðarörygg-
islögum fyrir Hong Kong, sem
samþykkt voru á árlegu alþýðu-
þingi kínverska kommúnistaflokks-
ins í síðustu viku, er talið brot á al-
þjóðasamningum. Þúsundir
mótmælenda hafa komið saman á
götum úti í Hong Kong til að mót-
mæla lagasetningunni sem lýðræð-
issinnar segja að grafi undan sjálf-
stjórn Hong Kong.
Bretar afhentu kínverskum
stjórnvöldum
Hong Kong árið
1997 á grundvelli
samnings um að
sjálfstjórn borg-
arinnar yrði virt
í 50 ár áður en
hún yrði að fullu
innlimuð í Kína
og er talið að
nýju lögin brjóti
gegn gildandi
samningum. „Bretland undirritaði
samninginn sem felur í sér alþjóð-
legar skuldbindingar og hefur
hann verið skráður hjá Sameinuðu
þjóðunum. Við ættum að gera Kín-
verjum ljóst að þetta er svívirði-
legt, forsætisráðherra og utan-
ríkisráðherra ættu að segja það
skýrt, við ættum að ræða við okkar
bandamenn og vinaþjóðir um það
hvort […] hægt sé að treysta Kína.
Það eru allt of mörg dæmi um að
það sé ekki tilfellið,“ sagði Chris
Patten, fyrrverandi ríkisstjóri
Hong Kong, í samtali við BBC á
föstudag. Sakaði Patten kínversk
stjórnvöld um að notfæra sér kór-
ónuveirufaldurinn í pólitískum til-
gangi, meðal annars í Hong Kong.
Á föstudag fordæmdi Mike Pom-
peo, utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna, aðgeðir kínverskra stjórn-
valda sem hann sagði til þess
fallnar að skerða sjálfstjórn Hong
Kong og sakaði þau um að taka
„geðþóttaákvörðun“ með einhliða
lagasetningu.
Féllu í skugga frumvarpsins
Tveir fundir fóru fram í síðustu
viku, alþýðuþingið og ráðgjafar-
þing kínversku þjóðarinnar, eftir
að hafa verið frestað í um tvo mán-
uði vegna kórónuveirufaraldursins.
„Kínversk stjórnvöld standa
frammi fyrir erfiðum ákvörðunum
um hvernig best sé að forða efna-
hagslífinu frá frekara tjóni vegna
þess skaða sem það varð fyrir í
byrjun ársins og hefur verið mikil
umræða um aðhald. Auk þess eru
áhyggjur af því hvernig viðskipti
munu verða fyrir áhrifum bæði af
yfirvofandi efnahagslægð og sífellt
óvinveittari ríkisstjórn Bandaríkj-
anna sem leitast við að draga úr
efnahagslegum áhrifum Kínverja á
heimsvísu, þar með talið í Evr-
ópu,“ segir Marc Lanteigne, lektor
við Háskólann í Tromsö í Noregi.
Hann segir að þessi umfangs-
miklu viðfangsefni hafi fallið í
skugga frumvarpsins um ný þjóð-
aröryggislög. „Sams konar frum-
varpi var teflt fram af Hong Kong-
stjórninni árið 2003 en var aftur-
kallað eftir mikil andmæli. Að
þessu sinni er verið að kom á lög-
um beint frá Peking, sem end-
urspeglar gremju sem hefur orðið í
garð stjórnvalda í Hong Kong fyrir
að hafa ekki tekist betur að ná tök-
um á mótmælunum sem fram fóru
í borginni á síðasta ári. Það mál
var vandræðalegt fyrir stjórnvöld í
Peking og stefnu þeirra um „eitt
ríki, tvö kerfi“. Með frumvarpinu
er sérstaklega verið að beina
spjótum að hvatningu til borgara-
legrar óhlýði, erlendum afskiptum
af Hong Kong og hryðjuverkum,
en gagnrýnendur hafa þegar lýst
því yfir að þessi lög yrðu mikið
áfall fyrir sjálfræði Hong Kong og
að þeim yrði beitt til að stöðva
friðsamleg mótmæli gegn annað-
hvort stjórnvöldum í Hong Kong
eða kínverskum stjórnvöldum.“
Undir leiðsögn erlendra afla
Víða er litið svo á að frumvarpið
hafi verið sérsniðið til þess að
koma í veg fyrir að mótmæli í
Hong Kong geti hafist á ný með
sama hætti og gerðist í fyrra og er
ákvæði um erlend afskipti talið
dæmi um þetta. „Þetta endur-
speglar afstöðu kínverskra stjórn-
valda um að mótmælin á síðasta
ári hafi farið fram undir leiðsögn
erlendra afla,“ útskýrir Lanteigne.
„Peking hefur áhyggjur af því að
Hong Kong geti verið notað sem
grundvöllur erlendra aðila til þess
að draga úr áhrifum Kína. Þessi
nýju lög myndu einnig hafa áhrif á
það hverjir geta boðið sig fram í
þingkosningunum [í Hong Kong] í
september,“ segir hann og bendir
á að undanfarnar vikur hafi að-
gerðum verið hrint í framkvæmd
til þess að takmarka áhrif lýðræð-
issinna og stjórnin í Hong Kong
hefur reynt að fá þingið til þess að
samþykkja bann við smánun kín-
verska þjóðsöngsins. „Einnig eru
uppi áhyggjur af því að Peking
noti kórónuveirukreppuna til að
framfylgja nýju takmörkununum
[sem felast í frumvarpinu] og af-
leiðingar þess gætu verið þver-
öfugar við það sem vonir stóðu til,
sem þýðir að mótmæli í Hong
Kong gætu hafist að nýju vegna
frumvarpsins.“
Ungt fólk hafi meiri áhyggjur
Umfang nýrra mótmæla er ekki
líklegt til þess að vera hið sama og
sást á síðasta ári, að mati Lant-
eigne, meðal annars vegna tak-
markana sem fólk býr við vegna
kórónuveirufaraldursins. Hins veg-
ar eru lýðræðissinnar og aðrir
hagsmunahópar innan borgarinnar
þegar byrjaðir að láta í sér heyra
og hafa beðið um alþjóðlega aðstoð,
meðal annars frá Bandaríkjunum
og Bretlandi. „Ríkisstjórn Xi Jinp-
ing hefur nú blandað sér beint í
málefni Hong Kong þrátt fyrir lof-
orð sem gefin eru í stefnunni um
„eitt ríki, tvö kerfi“ og yngri mót-
mælendur hafa áhyggjur af hugs-
anlegum efnahagsáhrifum þessara
nýju reglna sem og þeirri stað-
reynd að aðeins tuttugu og sjö ár
eru þar til Kína hefur heimild sam-
kvæmt gildandi samningum um að
innlima Hong Kong að fullu.“
AFP
Mótmæli Þúsundir söfnuðust saman í Hong Kong um helgina til að mótmæla lagasetningu kínverskra stjórnvalda sem gagngert er beint gegn mótmæl-
endum í sjálfstjórnarhéraðinu. Fyrrverandi ríkisstjóri Breta í Hong Kong telur að Kínverjar brjóti með lögunum gegn alþjóðlegum skuldbindingum.
Tekist á um Hong Kong
 Frumvarp sem ætlað var að sporna gegn mótmælum talið líklegt til þess að kynda undir borgaralegri
óhlýðni  Kínversk stjórnvöld sökuð um að standa ekki við alþjóðlegar skuldbindingar sínar
Marc
Lanteigne
Boris Johnson, forsætisráðherra
Bretlands, varði í gær Dominic
Cummings, sinn helsta ráðgjafa, sem
sakaður hefur verið um að hafa brotið
reglur um útgöngubann er hann ferð-
aðist frá Lundúnum til Norðaustur-
Englands til að koma börnum sínum í
pössun. Bresku dagblöðin Sunday
Mirror og Observer greindu fyrst frá
málinu og birtu myndir af Cummings.
Þingmenn krefjast afsagnar
Boris Johnson segir að Cummings
hafi hegðað sér „skynsamlega, lög-
lega og af heilindum“. Hann styddi
Cummings sem hefði „engan annan
kost“ haft en að ferðast þessa leið þar
sem hann og kona hans voru við það
að verða óvinnufær vegna kórónu-
veirunnar.
Þingmenn úr röðum Íhaldsflokks
Johnsons eru meðal þeirra sem hafa
kallað eftir afsögn Cummings eftir að
fregnir bárust af því að hann hefði
brotið útgöngubannið í annað sinn en
áður hafði verið greint frá því að
Cummings hefði ferðast um langan
veg frá Lundúnum, með eiginkonu
sinni sem sýndi einkenni kórónu-
veirusmits.
Keir Starmer, leiðtogi Verka-
mannaflokksins, brást við ummælum
Johnsons og sagði ákvörðun hans um
að aðhafast ekkert í máli Cummings
„móðgun við fórnir bresku þjóðarinn-
ar“. Dominic Cummings hefur verið
aðalráðgjafi Johnson frá því hann tók
við embætti forsætisráðherra í fyrra-
sumar, en hann var áður kosninga-
stjóri Vote Leave, bandalags þeirra
sem börðust fyrir útgöngu Breta úr
Evrópusambandinu í þjóðaratkvæða-
greiðslunni 2016.
Varði brot á útgöngubanni
 Aðalráðgjafi Boris Johnsons ferðaðist um langan veg til að
koma börnum sínum í pössun  Hafði „engan annan kost“
AFP
Víðförull Cummings ferðaðist um
480 kílómetra leið frá Lundúnum.