Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.05.2020, Blaðsíða 6

VETTVANGUR
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24.5. 2020
Mér finnst frábært að vera á hóteli.Það er svo þægilegt og einfalt. Mað-ur þarf hvorki að elda né þrífa og til-
veran er eitthvað svo einföld. Stundum finnst
mér meira að segja ekkert galin hugmynd að
búa á hóteli. Tilbúinn morgunmatur á hverjum
degi, uppbúið rúm og brakandi fín handklæði.
Sennilega tengja flestir hóteldvöl við útlönd,
en nú er kominn upp ákveðinn ómöguleiki í því
sambandi. Það er enginn að fara til útlanda. Ef
maður ætlar að gera vel við sig verður það að
vera innan landsteinanna og það er einmitt það
sem ég gerði í vikunni. Ég gisti á fínu hóteli í
Borgarnesi og þegar ég vaknaði fór ég aðeins
að hugsa um þá miklu breytingu sem hefur
orðið á ferðaþjónustunni á örfáum árum.
Ég man þá tíð þegar það voru bara nokkur
hótel í Reykjavík. Esja, Holt, Loftleiðir, Borg,
Saga og kannski eitt og eitt smáhótel. Aðallega
Edduhótel úti á landi, sem gegndu hlutverki
heimavistar fyrir skólakrakka megnið af árinu.
Mögulega þurfti ekkert meira enda ferðamenn
ekki búnir að uppgötva Ísland. (Ef ég man rétt
þá gilti líka á sumum íslenskum hótelum sú
regla að heimamenn gátu ekki bókað gistingu
þar, enda tóm óráðsía að sofa einhvers staðar
annars staðar en heima hjá sér.)
Smátt og smátt komumst við á kortið og svo
varð sprenging. Eyjafjallajökull og lægra
gengi léku stórt hlutverk og sennilega hafa
samfélagsmiðlarnir skipt máli. Það er engin
auglýsing betri en meðmæli einhvers sem
maður þekkir. Túristarnir streymdu hingað og
hótelin fylltust. Það þurfti fleiri gististaði og
fólk hljóp upp til handa og fóta til að mæta
þessari eftirspurn. Tilfinningin var eins og að
vera með fullan fjörð af síld og engin skip. Ein-
staka maður muldraði eitthvað um að það væri
nú komið alltof mikið af þessu og þetta gæti
ekki endað vel en enginn sá fyrir að heimurinn
myndi á nokkrum dögum lokast og ferðalög
milli landa fara í ótímabundið frí.
Og nú höfum við fengið það hlutverk að
halda vélinni gangandi. Mögulega þurfum við
aðeins að reyna að líta á björtu hliðarnar þegar
við þurfum að klæða okkur heldur meira en við
hefðum gert í sólarfríinu sem við vorum búin
að skipuleggja, en ég ætla að leyfa mér að
segja að ferðalag á og í föðurlandi sé skemmti-
leg áskorun. Það getur líka verið að fyrir sum
okkar sé kominn tími til að sjá alla þessa staði
sem útlendingarnir halda ekki vatni yfir.
Á innan við ára-
tug hefur orðið
bylting. Hótelin eru
ekki bara fleiri
heldur líka betri
enda nauðsynlegt
að standa sig þegar
kröfuharðir gestir
skilja eftir einkunn
á netinu. Upp hafa
sprottið allskonar fyrirtæki sem bjóða afþrey-
ingu, ferðir og upplifun. Það er líka gaman að
sjá hvernig ferðaþjónustan hefur brugðist við
þessu margumrædda fordæmalausa ástandi.
Það er hægt að fá allskonar tilboð um allt land.
Hringferð um landið, með hótelgistingu, er því
ekki lengur fjarlægur draumur heldur spenn-
andi kostur.
Ferðaþjónustan hefur bætt kjör okkar,
skapað störf, aukið hagvöxt og gert umhverfi
okkar skemmtilegra. Hvernig sem við skipu-
leggjum ferðir okkar í sumar vona ég að við
svörum kallinu og sækjum Ísland heim. Not-
um tækifærið til að sjá allt sem landið hefur að
bjóða meðan við höfum það sæmilega út af fyr-
ir okkur og leggjum um leið lóð á vogarskál-
arnar til að halda hjólunum gangandi þangað
til rofar til. Og njóta þess um leið að vakna
áhyggjulaus á nýjum stað.
’Það getur líka veriðað fyrir sum okkarsé kominn tími til að sjáalla þessa staði sem út-
lendingarnir halda ekki
vatni yfir.
Á meðan ég man
Logi Bergmann
logi@mbl.is
Ferðamaður
í föðurlandi
Ekki vissi ég það. Ég heyrði nátt-úrlega eins allir aðrir fréttir afmorðöldu í Rúanda fyrir rúm-
um aldarfjórðungi. Talað var um þjóð-
armorð, hvorki meira né minna, og að
stjórnvöld væru ábyrg. Svo heyrðum
við að settur hefði verið á fót alþjóð-
legur glæpadómstóll til að rétta yfir
þeim sem taldir voru bera þyngstu
sökina. Allt var þetta skilmerkilega tí-
undað í fjölmiðlum heimsins.
Samt fór þetta fyrir ofan garð og
neðan hjá okkur flestum.
Ég gerði mér grein fyrir því þegar
ég las bókina Litla land sem bóka-
útgáfan Angústúra gaf út fyrir fáein-
um vikum. Höfundurinn, Gaël Faye,
fæddur 1982, var tólf ára þegar þessir
atburðir áttu sér stað. Frásögn hans
hefst í aðdraganda óaldarinnar. Þegar
hryllingurinn varð mestur var dreng-
urinn kominn til Frakklands en þaðan
var faðir hans;
móðirin frá Rú-
anda.
Á bilinu átta
hundruð þúsund til
milljón manns,
konur, karlar og
börn, voru myrt í
Rúanda á innan við
eitt hundrað dög-
um frá 7. apríl til
15. júlí árið 1994.
Tíu þúsund manns
á dag í landi sem að stærð er á við
fjórðunginn af Íslandi. En þrátt fyrir
frásagnir í fjölmiðlum gerðist þetta
frammi fyrir sinnulausum heimi. Eng-
inn lyfti svo mikið sem litla fingri hin-
um ofsóttu til bjargar.
Þetta var einhvers staðar langt í
burtu og náði aldrei að verða meira en
tölur um lifendur og dauða. Nú voru
það Hútúar sem drottnuðu og drápu
Tútsa. Áður höfðu Tútsar drottnað yfir
Hútúum. Þetta fengum við að heyra í
fréttaskýringum. Svona væri gangur
sögunnar.
Í Litla landi fáum við hins vegar ná-
lægðina. Við lestur bókarinnar rann
það upp fyrir mér hve lítið ég hafði vit-
að – hve lítið ég hafði skilið.
Lesandinn fylgir ellefu ára dreng
sem smám saman er að byrja að skilja:
„Ég veit eiginlega ekki hvernig
þetta byrjaði allt saman. Samt hafði
pabbi skýrt þetta allt fyrir okkur einn
dag í bílnum … Svo eru það Tútsar,
eins og mamma ykkar. Þeir eru miklu
fámennari en Hútúar, þeir eru hávaxn-
ir, með fíngert nef og maður veit aldrei
hvað þeir eru að hugsa … Á þessu
augnabliki vissi ég ekki sjálfur hvað ég
átti að halda. Hvað getur maður haldið
um svona mál? Þannig að ég spurði:
– Stríðið á milli Tútsa og Hútúa, er
það af því að þeir eiga ekki sama land?
– Nei, það er ekki það, þeir eiga
sama land.
– En … tala þeir ekki sama tungu-
mál?
– Jú, þeir tala sama tungumál.
– En, trúa þeir þá ekki á sama guð?
– Jú, þeir trúa á sama guð.
– En af hverju eru þeir þá í stríði?
– Af því að nefin á þeim eru ekki
eins.
Þarna lauk umræðunum. Þetta var
allt mjög undarlegt. Ég held að pabbi
hafi ekki botnað neitt í þessu. Upp frá
þessum degi fór ég að taka eftir nefi og
hæð fólks úti á götu …“
Svo fór drengurinn að sjá hvernig
friðsælt samfélag er rifið í sundur,
fólki att hverju á móti öðru, hvernig ill-
vilji, en ekki síður vanmáttur og veik-
leiki, brýst út í grimmd og ofbeldi.
Og í huga okkar koma upp myndir
úr mannkynssögunni sem minna á hve
grunnt er á
óargadýrið í
manneskjunni og
hve fyrir bragðið
siðmenningin –
jákvæð og um-
burðarlynd öfl,
samúð og sam-
kennd – er okkur
lífsnauðsynleg.
Á sinn hátt
hefur veirufárið
smækkað heim-
inn. Veira skýtur upp kollinum austur í
Kína og leggur okkur í rúmið hinum
megin á hnettinum. Það sem gerist á
einum stað hefur afleiðingar á öðrum.
Og bók sem skrifuð er um lífs-
reynslu lítils drengs í Rúanda segir
meira, hefur dýpri áhrif á okkur en
þúsund fréttir og þúsund skýrslur.
Hún gefur okkur sýn inn í okkar heim,
ekki síður en þann sem lýst er.
Svona geta bókmenntirnar stækkað
heiminn um leið og þær smækka hann.
Angústúra-útgáfan hefur fært til
okkar bókmenntir úr heimshlutum
sem ekki hafa verið í alfaraleið á okkar
fjölförnustu menningarbrautum;
Mexíkó, Nígería, Egyptaland, Sýr-
land, Kína, Norður-Kórea, Nýja-
Gínea, Suður-Afríka og fleiri lönd hafa
hafnað á náttborðinu hjá okkur sem
erum áskrifendur útgáfunnar.
Þakkir ber að færa skáldunum og
rithöfundunum sem með andagift sinni
færa út sjóndeildarhringinn og dýpka
hugsun okkar og skilning með orðum
sínum.
Og Angústúrum þessa heims þökk-
um við fyrir að færa okkur orð þeirra.
AFP
Veistu hvað gerðist
í Rúanda?
Úr ólíkum
áttum
Ögmundur Jónasson
ogmundur@ogmundur.is
’Og bók sem skrifuð erum lífsreynslu lítilsdrengs í Rúanda segirmeira, hefur dýpri áhrif á
okkur en þúsund fréttir og
þúsund skýrslur. Hún
gefur okkur sýn inn í okk-
ar heim, ekki síður en
þann sem lýst er.
Kona með barn sitt á baki stendur fyrir framan minnisvarða í Kigali með
nöfnum fórnarlamba þjóðarmorðsins í Rúanda 1994.
Hringdu í síma 580 7000 eða farðu á heimavorn.is
HVARSEMÞÚERT
SAMSTARFSAÐILI
Öryggiskerfi
15:04 100%