Fréttablaðið - 09.01.2021, Blaðsíða 72

Hin tilkomumiklu norðurljós
„Veltandi ferhyrningur?“
sagði Kata undrandi.
„Hvað dettur fólki nú
í hug næst, hoppandi
þríhyrningar?“ Lísaloppa
las leiðbeiningarnar.
„Spurt er; hvernig munu
litirnir á ferhyrningnum
snúa þegar búið er að
velta honum €órum
sinnum eins og á
myndinni. Tvisvar til
hliðar og svo tvisvar
fram.“ Kata horfði á
ferhyrninginn nokkra
stund. „Jæja, við
fáum þó að minnsta
kosti sex númeraða
möguleika að velja úr.“
„Já,“ sagði Lísaloppa.
„Hann mun líta út eins
og einhver af tölusettu
ferhyrningunum sex.“
Kata glotti. „Ég held ég
sé búin að fatta það.“
„Skrifaðu það þá á blað,“
sagði Lísaloppa. „Gerum
það báðar og sjáum svo
hvor okkar hefur rétt fyrir
sér.“ „Til er ég,“ sagði Kata
borginmannlega. „Þetta
er ekkert mál, réttu mér
blað og blýant, ég mala
þig í þessari þraut,“ bætti
hún við sigurviss.
Konráð
á ferð og ugi
og félagar
436
Sérð
þú hvernig teningurinn mun snúa þegar búið er að velta honum órum sinnum?
?
? ? 1
2
3
4
5
6
?
Lausn á gátunni
Hann mun snúa eins og sá sem er númer fimm?
Hann heitir Úlfur Már Jónsson og er
sex ára nemandi í fyrsta bekk í Odd-
eyrarskóla á Akureyri. Þar finnst
honum skemmtilegast í frístund og
að perla.
En hvað var best við jólin, Úlfur
Már? Það var gaman að opna pakk-
ana ... og man ekki meira.
Fékkst þú eitthvað í jólagjöf sem
þú getur sagt mér frá? Já, ég fékk
Batmanbíl, ég fékk Jóker og Batman.
Ég fékk Ninjago Lego, Ninjagodreka.
Ég fékk líka buxur, gráa peysu og
sokka.
Áttu þér uppáhaldsbók? Já, bók
sem heitir Ótrúleg saga um risa-
stóra peru. Það er svo gaman þegar
það er að vaxa eitthvað svona stórt
og þannig.
Hvernig finnst þér mest gaman
að leika? Mér finnst mest gaman
að kubba Lego.
Átt þú systkini eða einhvern sem
þú leikur við heima? Atla. Hann
er þriggja ára bróðir minn. Það
er skemmtilegast að kubba með
honum.
Ertu prakkari?! Nei, ég er ekki
prakkari. Ég vil ekki vera óþekkur
og eitthvað.
Er einhver sleðabrekka sem þú
getur rennt þér í þegar snjór er?
Já, hjá bókasafninu og Greifavell-
inum. Það er mjög gaman, mér
finnst skemmtilegast að renna með
mömmu.
Hefur þú prófað að fara á skíði? Já,
í Skautahöllinni …
En hefurðu farið á sjó? Ég fór í Dan-
mörku á sjó. Líka að skoða hvali, ég
sá fullt af hvölum.
Jahá. Hvað langar þig svo að verða
þegar þú verður stór? Búðarmaður.
Mig langar mest að selja kjúkling og
eitthvað. Ekki lifandi kjúklinga ... til
að borða.
Hver er uppáhaldsmaturinn
þinn? Kjúklingur og pasta.
Auðvitað. En hvað er það skrítn-
asta sem þú hefur lent í? Skrítnasta
er þegar ég sá skrítinn hval sem var
með hvít augu. Hann var svartur,
með hvítt undir.
En fyndnasta? Það var þegar Atli
var að segja fullt af skemmtilegum
bröndurum. Eins og þegar hann
segir „Einu sinni voru prumpu-
kúkar og þeir brössuðu á bóggara.“
Það var fyndið.
Sammála! Ein lauf létt í lokin:
Hvað heldurðu að heimurinn sé
stór? Risastór. Ég held það. Hann
varð til út af jarðskjálfta.
Held að
heimurinn
sé risastór
Úlfi Má fannst gaman að opna jólapakkana. MYND/AUÐUNN NÍELSSON
Nú að loknum þrettándanum fer
jólaljósum fækkandi en þegar
heiðskírt er á kvöldin þá taka
önnur tilkomumikil ljós við hér á
norðurslóðum. Það eru norður-
ljósin. Best er að njóta þeirra utan
þéttbýlis og rafljósa.
Sævar Helgi Bragason veit flest
um fyrirbæri himingeimsins. Í
bókinni Stjörnuskoðun - fyrir alla
fjölskylduna sem kom út hjá JPV
2016 stendur þetta meðal annars:
Flestir Íslendingar hafa séð
norðurljósin dansa um himin-
hvolfið. Stundum eru þau litrík
og kvik en þau geta líka verið
ljósleit og kyrrlát. Lengst af höfðu
menn ekki hugmynd um hvernig
norðurljósin verða til. Í Finn-
landi sá fólk fyrir sér ref sem
feykti lausamjöll um himininn
með skotti sínu og kölluðu ljósin
refaelda. Í Noregi trúðu sjómenn
að norðurljósin hjálpuðu þeim að
sjá fiska betur, sér í lagi síld. Þess
vegna kölluðu þeir þau líka síldar-
ljós.
Norðurljós eiga rætur að rekja
til sólarinnar. Hún sendir stöðugt
frá sér straum rafhlaðinna agna
sem kallast sólvindur. Vindhraðinn
er frá um 300 km á sekúndu upp
í 3.000 km í öflugustu hviðunum.
Sólvindurinn er því alla jafna tvo
til þrjá daga að fjúka milli sólar og
jarðar. Þá leitar hann eftir segul-
sviði jarðarinnar á pólsvæðunum.
Þegar hann rekst á súrefni og
nitur (köfnunarefni) í um og yfir
100 km hæð yfir jörðinni, örvast
efnin og gefa frá sér ljós: norður-
ljós! Á suðurhvelinu verða til
suðurljós.
Hér braga norðurljósin í nágrenni Reykjavíkur. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
Í FINNLANDI SÁ FÓLK FYRIR
SÉR REF SEM FEYKTI LAUSA-
MJÖLL UM HIMININN MEÐ
SKOTTI SÍNU OG KÖLLUÐU
LJÓSIN REFAELDA.
9 . J A N Ú A R 2 0 2 1 L A U G A R D A G U R36 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
KRAKKAR