Bændablaðið - 03.12.2020, Blaðsíða 46

Bændablaðið | Fimmtudagur 3. desember 202046
HROSS&HESTAMENNSKA
Sýningarárið 2020:
Öflugt ár þrátt fyrir heimsfaraldur
Sýningarárið 2020 var að mörgu
leyti öflugt ár í íslenskri hrossa-
rækt. Þetta var um margt sérstakt
ár vegna kórónuveirufaraldurs en
kynbótasýningar gengu þó sam-
kvæmt áætlun. Landsmót sem átti
að vera á Hellu í ár var ekki hægt
að halda en þess í stað var blásið
til Landssýningar kynbótahrossa,
þar sem efstu hross ársins voru
heiðruð í öllum flokkum ásamt
afkvæmahestum.
Alls voru haldnar 16 sýningar
um landið og aldrei hafa fleiri hross
verið dæmd á miðsumarssýningum
eins og nú. Alls voru felldir 1388
dómar og voru fullnaðardómar
1222. Þetta er afar góður fjöldi,
sérstaklega miðað við að það var
ekki Landsmót en við höfum náð að
viðhalda afar góðri mætingu hrossa
til dóms á síðastliðnum árum. Það
sem hafði að öllum líkindum jákvæð
áhrif á mætingu hrossa til dóms í
vor, var fyrrnefnd Landssýning
kynbótahrossa, sem haldin var á
Gaddstaðaflötum við Hellu. Þetta
var eins dags viðburður, haldin
laugardaginn 27 júní.
Þar sem ekki var unnt að halda
Landsmót þótti verðmætt að ná að
halda einn hátíðardag hrossaræktar­
innar þar sem hægt væri að kynna og
heiðra efstu hross í einstaklingssýn­
ingum og ekki síst þannig að hægt
væri að kynna þá stóðhesta sem áttu
rétt á afkvæmaverðlaunum. Á þess­
um degi komu fram 10 efstu hrossin í
öllum flokkum hryssna og stóðhesta.
Þá voru fjórir hestar sýndir til fyrstu
verðlauna fyrir afkvæmi. Það voru
þeir Stormur frá Herríðarhóli, Ölnir
frá Akranesi, Konsert frá Hofi og
Skaginn frá Skipaskaga. Skaginn
stóð efstur þessara hesta og hlaut að
launum Orrabikarinn, en þetta var í
fyrsta skipti sem þessi bikar er veittur
efsta hesti með fyrstu verðlaun fyrir
afkvæmi, gefinn af Orrafélaginu. Þá
voru þrír hestar sem komu fram með
afkvæmum og hlutu heiðursverðlaun
fyrir afkvæmi en það voru þeir Loki
frá Selfossi, Óskasteinn frá Íbishóli
og Skýr frá Skálakoti en Skýr stóð
efstur og hlaut Sleipnisbikarinn.
Það var Félag hrossabænda sem
stóð að viðburðinum, ásamt Rangár­
bökkum ehf., Horses of Iceland verk­
efninu og Ráðgjafar miðstöð landbún­
aðarins. Hægt var að horfa á streymi
frá viðburðinum á vef Eiðfaxa og
velja um streymi á íslensku, ensku og
þýsku. Fjöldi manns í alls 20 löndum
horfði á við burðinn á streyminu en
rúmlega 1.000 manns voru á staðn­
um.
Breytingar á ræktunarkerfinu
Á Landssýningunni voru stóðhestar
heiðraðir á grunni nýrra reglna um
afkvæmaverðlaun í fyrsta skipti en
þær má sjá í heild sinni inná heima­
síðu RML. Ein aðal breytingin á af­
kvæmaverðlaununum er sú að nú
hljóta hross verðlaun byggt annað
hvort á aðaleinkunn eða aðaleinkunn
án skeiðs, sem farið var að reikna
í fyrsta skipti í vor. Stormur frá
Herríðarhóli hlaut fyrstu verðlaun
fyrir afkvæmi og Loki heiðursverð­
laun á grunni þessarar nýju aðal­
einkunnar en þetta er afar verðmæt
viðbót og skemmtileg. Þá hlutu
þeir einnig afkvæmaverðlaun á ár­
inu þeir Borði frá Fellskoti (fyrstu
verðlaun) og Sveinn Hervar frá Þúfu
í Landeyjum (heiðursverðlaun);
ræktendur og eigendum allra þessara
hesta er óskað hér enn og aftur til
hamingju með árangurinn.
Fleiri breytingar voru gerðar á
árinu eins og þekkt er en gagngerar
breytingar voru gerðar á kynbóta­
kerfinu; unnið eftir nýjum dóm­
skala, aðaleinkunn var reiknuð á
grunni nýrra vægistuðla og kynntar
nýjar aðaleinkunnir sem aukaupp­
lýsingar en það er hæfileikar án
skeiðs og aðaleinkunn án skeiðs
sem fyrr segir. Þessar breytingar
gengu í heild sinni vel í gegn.
Framtíðin mun að sjálfsögðu leiða
í ljós gagnsemi þeirra og verðmæti.
Þróunin mun að sjálfsögðu halda
áfram. Hvað varðar notkun á hinum
nýja dómaskala, þá er viðbúið að
það taki tvö til þrjú ár þannig að
nýr dómskali fari að virka að fullu,
með t.d. þeirri samræmingu dóm­
arahópsins sem þarf til. Þegar með­
altöl eiginleikanna eru skoðuð þá
eru ekki miklar breytingar á þeim á
milli ára (sjá töflur). Meðaltöl eigin­
leikanna hafa heldur verið að hækka
á síðastliðnum árum en notkun á
dómskalanum hefur haldist á milli
ára sem lýsir sér í nánast óbreyttu
staðalfráviki þannig að dómarnir
eru ekki að verða t.d. miðlægari
með árunum. Gaman er að skoða
árlega hvaða feður eru á bak við
sýnd hross en alls voru 275 stóð­
hestar sem áttu afkvæmi sem komu
til dóms í ár. Í meðfylgjandi töflu
má sjá hvað stóðhestar áttu 10 eða
fleiri sýnd afkvæmi á árinu.
Þá voru einnig tekin í notkun ný
dómblöð í ár en þau gefa færi á því
að stiga ákveðna undirþætti eigin­
leikana (t.d. fótaburður, skreflengd,
mýkt…á tölti) á línulegum skala frá
1 til 5. Þetta gefur færi á því að lýsa
hverjum hesti á mun ítarlegri hátt en
áður og munu verða afar verðmætar
upplýsingar til framtíðar. Þetta mun
meira að segja kannski gefa færi
á því að meta kynbótagildi hrossa
sérstaklega fyrir framhæð eða mýkt
eða fótaburð í framtíðinni!
Hæstu hross ársins
Alls voru sýndar 49 fjögurra vetra
hryssur í fullnaðardóm á árinu og
voru þær um 5% sýndra hrossa.
Með þriðju hæstu einkunn ársins
var Drift frá Austurási eða 8,24,
ræktendur Driftar eru Ragnhildur
Loftsdóttir og Haukur Baldvinsson
en eigandi er Anja Egger­Meier.
Drift er dóttir Draupnis frá Stuðlum
en fyrstu afkvæmi hans komu til
dóms í ár og lofar hann afar góðu
sem kynbótahestur. Fjögur afkvæmi
komu til dóms; framfalleg og
myndar leg og efnileg á gangi. Drift
er stólpagripur með 9,0 fyrir háls,
herðar og bóga og bak og lend og 8,5
fyrir samræmi. Þá hlaut hún 8,5 fyrir
tölt, brokk og samstarfsvilja; skref­
mikil, samstarfsfús og fluga hestefni.
Drift stóð efst fjögurra vetra hryssna
á Landssýningunni.
Með aðra hæstu einkunn
ársins eða 8,28 var List frá Efsta­
Seli, sýnd á miðsumarssýningu á
Gaddstaðaflötum. Ræktendur henn­
ar eru Daníel Jónsson og Hilmar
Sæmundsson og eigandi er Gæðingar
ehf. List er undan Skaganum frá
Skipaskaga og gæðingamóðurinni
Lady frá Neðra­Seli en hún hlýtur
heiðursverðlaun í ár. List er afar fín­
leg og framfalleg hryssa með 9,0
fyrir háls, herðar og bóga og 8,30
í aðaleinkunn sköpulags. Þá er hún
gæðingsefni á gangi, hágeng og vilj­
ug með 8,27 fyrir hæfileika.
Með hæstu einkunn ársins í
fjögurra vetra flokki hryssna í ár var
Eygló frá Þúfum, með hvorki meira
né minna en 8,59. Ræktandi henn­
ar og eigandi er Mette Mannseth.
Eygló er undan Eldi frá Torfunesi
og Happadísi frá Stangarholti. Hún
er afar fríð, og vel gerð hryssa í
sköpulagi með 9,0 fyrir háls, herðar
og bóga og bak og lend og fótagerð.
Þá er hún skrefmikil og skrokkmjúk,
með m.a. annars 9,0 fyrir tölt og
samstarfsvilja enda afar þjál, með
léttan og fyrirstöðulausan vilja.
183 hryssur í fimm vetra flokki
Í fimm vetra flokki hryssna voru
sýndar 183 hryssur og voru þær 18%
sýndra hrossa.
Með þriðju hæstu einkunn ársins
eða 8,43 var Kastanía frá Kvistum en
hún var sýnd á miðsumarssýningu á
Gaddstaðaflötum. Ræktandi hennar
og eigandi er Kvistir ehf. Kastanía er
undan Ómi frá Kvistum og Kötlu frá
Skíðbakka III. Hún hlaut 8,06 fyrir
sköpulag; með hátt settan háls og
sterka yfirlínu í baki. Þá hlaut hún
8,63 fyrir hæfileika; afar flink og
mögnuð á tölti með 9,5 fyrir bæði
tölt og hægt tölt, 8,5 fyrir skeið og
9,0 fyrir samstarfsvilja og fegurð í
reið, ótrúlegar einkunnir fyrir svo
ungt hross.
Með aðra hæstu einkunn ársins er
undrahrossið Lydía frá Eystri­Hól.
Hún hlaut í aðaleinkunn 8,46, rækt­
andi hennar og eigandi er Hestar ehf.
Lýdía er undan Lexus frá Vatnsleysu
sem hefur verið að gefa eftirtektar­
verð útgeislunarhross á síðastliðnum
árum og móðir hennar er Oktavía frá
Feti sem var eftirminnileg, einmitt
fyrir útgeislun einnig. Lýdía er feg­
urðardjásn og sérstaklega framhá
og sjálfberandi af svo ungu hrossi
að vera. Hún hlaut 9,0 fyrir háls,
herðar og bóga, bak og lend og
samræmi, afar reist og framhá og
sameinar fínleika, léttleika og styrk
í byggingunni. Þá hlaut hún 9,5 fyrir
tölt, stökk, samstarfsvilja og fegurð í
reið; sannarlega eitt eftirtektarverð­
asta hross sem kom fram í ár.
Með hæstu einkunn ársins var svo
Álfamær frá Prestsbæ en hún hlaut
8,55 í aðaleinkunn. Ræktendur og
eigendur er Inga og Ingar Jensen.
Álfamær er undan Spuna frá
Vesturkoti og Þóru frá Prestsbæ en
hún hlýtur heiðursverðlaun fyrir
afkvæmi nú í haust. Álfamær er vel
gerð hryssa með 8,5 fyrir flesta þætti
sköpulagsins. Hún er skrefmikil og
skrokkmjúk alhliða hryssa. Þá er
hún snillingur á skeiði en hún hlaut
9,5 fyrir skeið; sniðföst, takthrein
og einkar jafnvægisgóð. Hún hlaut
einnig 9,5 fyrir samstarfsvilja enda
afar taugasterk, þjál og flugviljug.
204 hryssur í fullnaðardóm
Í flokki sex vetra hryssna voru
sýndar 204 hryssur í fullnaðardóm
og voru þær 20% sýndra hrossa.
Með þriðju hæstu einkunn ársins
var Þrá frá Prestsbæ en hún hlaut
í aðaleinkunn 8,59. Ræktendur og
eigendur er Inga og Ingar Jensen. Þrá
er undan Arion frá Eystra­Fróðholti
og Þóru frá Prestsbæ. Þrá er með
8,40 fyrir sköpulag þar sem hæst
ber 8,5 fyrir háls, herðar og bóga,
enda með afar hátt settan háls og
lausa, framskotna bóga sem bjóða
upp á góðar hreyfingar. Þá er hún
með 9,0 fyrir samræmi enda afar
fótahá og 9,0 fyrir fótagerð. Þrá býr
yfir mikilli skrokkmýkt, fótaburði
og teygju en hún hlaut 9,0 fyrir tölt
og skeið en einnig samstarfsvilja og
fegurð í reið.
Með aðra hæstu einkunn ársins
var Líf frá Lerkiholti. Ræktendur
og eigendur eru Kári Steinsson og
Lerkiholt ehf. Líf er undan Stála frá
Kjarri og Maríu frá Feti sem stóð efst
í flokki 6 vetra hryssna á Landsmóti
2011. Líf er með 8,06 fyrir sköpulag
þar sem hæst ber 8,5 fyrir bak og
lend og hófa. Þá er Líf afar öflug
og mögnuð alhliða hryssa, hágeng
og rúm. Hún hlaut 9,0 fyrir tölt og
fet, 9,5 fyrir skeið og 9,0 fyrir sam­
starfvilja; afar fjölhæf alhliða hryssa.
Með hæstu einkunn ársins í
sex vetra flokki hryssna var Askja
frá Efstu­Grund. Ræktendur
hennar og eigendur eru Sigríður
Lóa Gissurardóttir og Sigurjón
Sigurðsson. Askja er undan Skýr frá
Skálakoti og Kötlu frá Ytri­Skógum
og er heimsmeistarinn í tölti, Þokki
frá Efstu­Grund, því bróðir Öskju að
móðurinni. Askja stóð efst fjögurra
vetra hryssna á síðasta Landsmóti
og stóð efst í ár í sínum flokki á
Landssýningunni. Askja er stór­
brotin gæðingur; næm, afar viljug
og virkjamikil á gangi. Hún hlaut
Sköpulag – meðaltöl og breytileiki í einkunnagjöf
Höfuð Háls, herðar og bógar Bak og lend Samræmi Fótagerð Réttleiki Hófar Prúðleiki Sköpulag
Meðaltal 7,91 8,36 8,21 8,29 8,05 7,72 8,23 7,71 8,18
Staðalfrávik 0,49 0,36 0,53 0,43 0,48 0,48 0,45 0,74 0,25
Hæsta gildi 10 9,5 9,5 9,5 9,5 9,0 9,5 10 9,09
Lægsta gildi 6,5 7,5 7,0 7,0 6,5 6,5 7,0 6,0 7,41
Hæfileikar – meðaltöl og breytileiki í einkunnagjöf
Tölt Brokk Skeið Stökk Samstarfsvilji Fegurð í reið Fet Hægt tölt Hægt stökk Hæfileikar Aðaleinkunn Hæfileikar án skeiðs Aðaleinkunn án skeiðs
Meðaltal 8,33 8,04 6,84 8,12 8,44 8,22 7,75 8,07 7,87 7,96 8,04 8,17 8,17
Staðalfrávik 0,50 0,56 1,47 0,50 0,43 0,45 0,67 0,51 0,53 0,35 0,27 0,38 0,29
Hæsta gildi 9,5 9,5 9,5 9,5 10 9,5 10 10 10 9,11 8,94 9,3 9,12
Lægsta gildi 6 5 5 5 6,5 6,5 5,5 5 5 6 6,51 6,09 6,57
Stóðhestur Fjöldi afkvæma
Spuni frá Vesturkoti 39
Konsert frá Hofi 34
Stáli frá Kjarri 33
Skýr frá Skálakoti 33
Ómur frá Kvistum 32
Arion frá Eystra-Fróðholti 32
Hrannar frá Flugumýri 31
Sjóður frá Kirkjubæ 22
Loki frá Selfossi 20
Ölnir frá Akranesi 20
Jarl frá Árbæjarhjáleigu II 19
Óskasteinn frá Íbishóli 18
Eldur frá Torfunesi 17
Arður frá Brautarholti 16
Kiljan frá Steinnesi 16
Kjerúlf frá Kollaleiru 14
Trymbill frá Stóra-Ási 14
Viti frá Kagaðarhóli 14
Framherji frá Flagbjarnarholti 13
Hróður frá Refsstöðum 12
Aðall frá Nýjabæ 12
Álfur frá Selfossi 11
Hrímnir frá Ósi 11
Álfarinn frá Syðri-Gegnishólum 11
Herkúles frá Ragnheiðarstöðum 11
Aron frá Strandarhöfði 10
Toppur frá Auðsholtshjáleigu 10
Sólon frá Þúfum hlaut hæstu hæfileikaeinkunn ársins.
Svarta Perla frá Álfhólum, „dunandi djasslag á fjórum fjaðrandi fótum“.
Þorvaldur Kristjánsson
fyrrverandii ábyrgðarmaður í
hrossarækt hjá RML
thorvaldur@holt.is