Morgunblaðið - Sunnudagur - 29.11.2020, Blaðsíða 6

VETTVANGUR
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29.11. 2020
Fólk er sérstaklega viðkvæmt þegar mik-ið gengur á. Þá erum við líklegri til aðtrúa öllu mögulegu og sumir sjá sam-
særi í hverju horni. Til dæmis þegar heims-
faraldur gengur yfir. Það eru sennilega ekki
til betri veiðilendur fyrir þá sem vilja safna
saman hræddum og reiðum sálum, rugla í
þeim og vekja enn meiri ótta.
Ég veit satt að segja ekki af hverju fólk
gerir þetta en sagan er full af svona dæmum.
Fólk sem kemur fram með stórkostlegar
samsæriskenningar, sem yfirleitt eru þannig
að það er möguleiki að halda þeim fram en
erfiðara að afsanna þær.
Þannig höfum við til dæmis fengið sam-
særiskenningar um að sjálfur Hugo Chaves,
fyrrverandi forseti Venesúela, hafi risið úr
gröf sinni til að hafa áhrif á bandarísku for-
setakosningarnar. Þar hafi vélarnar tekið
völdin, í skjóli nætur, og hreinlega snúið við
úrslitum kosninganna. Og ef það dugar ekki
þá bætast við sögur um biðraðir í kirkjugörð-
um af látnu fólki að kjósa og hóp fólks sem
breytir atkvæðum.
Nokkuð mögnuð kenning og frekar ótrúleg
en alls ekki sú ótrúlegasta. Og stundum
verða þær bara of skrýtnar og lygilegar til
að þær gangi. Skyldi maður ætla og vona.
Það hefur semsagt gerst. Í viðtali sem hef-
ur farið mjög víða á netinu hefur dr. Christi-
ane Northrup farið aðeins yfir bóluefnið sem
nota á við Covid 19. Látum vera að viðtalið
var tekið í byrjun október, löngu áður en
bóluefnin höfðu fengið samþykki.
Hún er með þetta á hreinu. Í bóluefninu
eru róbótar sem breyta öllum í loftnet sem
gerir það að verkum að hægt er að fylgjast
með fólki með 5g-sendum og fá allar upplýs-
ingar um það sem fólk gerir. Allt frá matar-
æði til bólfara. Í efninu er líka nanóagnir,
sem Bill Gates hefur fengið einkaleyfi á og
látið setja í bóluefnið. Með því er hægt að sjá
hvað fólk gerir alla daga ársins og það er
einhvern veginn (á frekar óútskýrðan hátt)
tengt rafmyntum. Og breytir okkur öllum í
þræla.
Og bara svona til að bæta aðeins við þetta,
þá mun þetta líka breyta DNA fólks þannig
að það verði tvöfalt, svo það geti jafnvel ver-
ið að hálfu menn og að hálfu dýr. Og svo
náttúrlega örmerking svo hægt sé að sjá
hverjir hafi verið bólusettir og hafa eftirlit
með þeim.
Dr. Northrup er mjög sannfærandi og
virðist vita hvað hún er að tala um. Fer í
byrjun yfir menntun sína og viðurkenningar.
Skautar aðeins framhjá því að hún er fæð-
ingarlæknir, sem veitir sennilega ekki bestu
þekkinguna á veirufræðum, ónæmi og því
öllu en telur upp alls kyns metsölubækur og
frægt fólk sem hún hefur hitt og að hún hafi
tíu sinnum farið í þáttinn hjá Opruh!
Í þessum tveim-
ur dæmum er
passað að vísa í
einhverjar stað-
reyndir. Til dæmis
einkaleyfi Bills
Gates, sem er
vissulega til. Mið-
ast hins vegar við
búnað (til dæmis
úr) sem fólk geng-
ur með utan á sér og mælir hreyfingu. Það
hafa líka verið hugmyndir í umræðum um
bóluefni (gegn mislingum) þar sem efni er
sprautað í húðina þannig að hægt er að sjá
hver hefur verið bólusettur. Það á ekki við í
þessu tilfelli.
Það eru alltaf einhverjir sem trúa þessu.
Af hverju ætti þetta fólk að vera að ljúga?
Og eru stjórnvöld ekki alltaf að fela eitthvað
fyrir okkur og reyna að fá okkur til að trúa
því sem þeim hentar? Og hvað með þetta
bölvaða djúpríki? Er það ekki alltaf í ein-
hverju vafasömu?
Svo ég segi það einu sinni enn: Ef eitthvað
hljómar of ótrúlegt til að geta verið satt – þá
er það líklega þannig. Og eins erfitt er að
segja það, þegar við höfum gert okkar besta
til að eyða fordómafullum og gildishlöðnum
orðum, þá eru sumir bara eitthvað pínu
klikk.
’Það eru alltaf einhverjirsem trúa þessu. Af hverjuætti þetta fólk að vera að ljúga?Og eru stjórnvöld ekki alltaf að
fela eitthvað fyrir okkur og
reyna að fá okkur til að trúa
því sem þeim hentar?
Á meðan ég man
Logi Bergmann
logi@mbl.is
Samsæri óttans
Stóra verkefni Íslands á næstuárum verður að skapa nægi-lega mikil verðmæti til að vega
upp efnahagsáfallið sem við stöndum
frammi fyrir. Vandinn blasir m.a. við
okkur í spá um þriggja ára samfelld-
an hallarekstur hins opinbera, sem
muni valda því að árið 2022 verði
skuldir hins opinbera orðnar rúmlega
tvisvar sinnum hærra hlutfall lands-
framleiðslu en áður var stefnt að, eða
64% í stað 29% samkvæmt endur-
skoðaðri fjármálaáætlun. Þetta er
áskorun sem við skattleggjum okkur
ekki út úr. Eina ráðið sem dugar er
aukin verðmætasköpun.
Líklegustu uppsprettur þessarar
verðmætasköpunar eru ferðaþjón-
usta og nýsköpun. Fréttir af mögu-
legu bóluefni auka bjartsýni um að
ferðaþjónustan
komist fyrr af
stað en verstu
sviðsmyndir voru
farnar að gera
ráð fyrir. Um leið
berast reglulega
jákvæðar fréttir
af vettvangi ný-
sköpunar. Saman skapa þær fréttir
mjög áhugaverða heildarmynd sem
full ástæða er til að halda til haga.
17 milljarða fjárfestingar í
íslenskri nýsköpun 2020
Ég lét nýlega taka saman tölur um
umfang fjárfestinga í nýsköpunar-
fyrirtækjum. Í ljós kemur að það sem
af er þessu ári hefur verið fjárfest í ís-
lenskum nýsköpunar- og tækni-
fyrirtækjum fyrir um 17 milljarða
króna. Það er meira en allt árið 2019.
Umfang fjárfestinga frá erlendum
aðilum er um 12 milljarðar eða 74% af
heildarupphæðinni. Það sýnir tiltrú
alþjóðlegra fjárfesta á íslensku hug-
viti, íslenskum frumkvöðlum og ís-
lensku nýsköpunarumhverfi.
Fjárfestingarnar eru færri í ár en í
fyrra, þó að heildarupphæðin sé hærri.
Það er jákvætt í ákveðnum skilningi;
það að færri fyrirtæki séu að sækja
sér stærri fjárfestingar bendir al-
mennt til þess að þau séu komin yfir
fyrstu stigin í vaxtarferli sínu og nær
því að taka næstu stóru skref. Þetta er
þroskamerki fyrir nýsköpunar-
umhverfið á Íslandi.
Nokkur dæmi
Íslensk nýsköpunarfyrirtæki hafa
sem sagt verið að ná góðum árangri
að undanförnu þrátt fyrir breyttar að-
stæður í heimsfaraldri. Hér eru nokk-
ur dæmi:
Sidekick Health, sem gerir lækn-
um kleift að beita stafrænni meðferð
við lífsstílstengdum sjúkdómum, lauk
nýlega fjármögnun upp á tæplega
þrjá milljarða króna frá erlendum
fjárfestum í kjölfar samninga við stór
lyfjafyrirtæki á borð við Pfizer.
Controlant, sem býr til búnað og
hugbúnað til að fylgjast með við-
kvæmum vörum í flutningi, lauk ný-
lega fjármögnun upp á um tvo millj-
arða króna. Lausnin er m.a. notuð til
að fylgjast með flutningi á Covid-
skimunarbúnaði.
Dohop, sem smíðar hugbúnað fyrir
flugfélög, hefur lokið stórri fjár-
mögnun fyrir yfir milljarð króna frá
erlendum sjóði og hyggst nýta fjár-
magnið til að byggja upp starfsemina
og fjölga starfsmönnum á Íslandi.
CCP Games gaf nýlega út tölvuleik
í Kína með góðum árangri.
Avo, sem smíðar hugbúnað fyrir
gagnaöflun og gagnavernd, varð
fyrsta íslenska fyrirtækið til að vera
valið til þátttöku í Y Combinator, sem
þykir besti viðskiptahraðall heims.
Fyrirtæki sem hafa áður notið góðs af
honum eru m.a. Airbnb, fjártækni-
risinn Stripe, samfélagsmiðillinn
Reddit og skýþjónustan Dropbox. Í
kjölfarið sótti Avo sér fjármögnun
upp á um 400 milljónir króna frá sér-
hæfðum fjárfestum í Kísildal.
Vísisjóðir í sókn
Á Íslandi eru starfræktir nokkrir vísi-
sjóðir sem sérhæfa sig í að fjárfesta í
sprotafyrirtækjum. Á bak við þá eru
Brunnur Ventures, Crowberry Capi-
tal, Eyrir Ventures og Frumtak Vent-
ures (sem rekur tvo sjóði), auk Ný-
sköpunarsjóðs atvinnulífsins. Flestir
þessir aðilar og raunar fleiri eru nú að
vinna að fjármögnun nýrra sjóða. Því
er útlit fyrir að
nýtt skeið fjárfest-
inga í sprotafyrir-
tækjum sé að hefj-
ast. Það eru góð
tíðindi. Stofnun
Kríu, hvatasjóðs
vísifjárfestinga
með opinberu fjár-
magni, mun styðja við þá þróun.
Velgengni erlendis
Allmörg íslensk nýsköpunarfyrirtæki
fengu evrópska þróunarstyrki í fyrra.
Styrkirnir námu alls um 1,5 milljörð-
um króna. Hér hafa íslensk fyrirtæki
sótt í sig veðrið á undanförnum miss-
erum og sýnt og sannað að verkefni
þeirra standast kröfur sem gerðar
eru til styrkveitinga á alþjóðlegum
vettvangi. Þau sem fengu evrópska
styrki í fyrra voru lyfjafyrirtækið
EpiEnda, margmiðlunarfyrirtækið
Oz, heilsufyrirtækið Saga Natura,
lækningavörufyrirtækið Kerecis og
matartæknifyirrtækið Curio.
Á þessu ári hafa a.m.k. þrír stórir
evrópskir styrkir verið veittir til ís-
lenskra verkefna: 2,5 milljarðar króna
til rannsóknarverkefnisins Svefnbylt-
ingin, um 400 milljónir til Orf líftækni
og um 300 milljónir króna til Green-
volt vegna þróunar á rafhlöðum með
nanótækni.
Það er aukin verðmæta-
sköpun í farvatninu
Í allmörg ár hafa ræður um íslenska
nýsköpun oftast vísað til þriggja fyr-
irtækja: Össurar, Marel og CCP. Öll
eru þau glæsilegir fulltrúar íslenskrar
nýsköpunar. Dæmin hér að framan –
og raunar fleiri dæmi – benda til að
þeim fulltrúum fari ört fjölgandi. Ég
er sannfærð um að verið sé að byggja
upp fyrirtæki sem stilla sér upp við
hlið hinna þriggja hvað varðar árang-
ur, umsvif og styrk.
Stjórnvöld hafa sett fram skýra sýn
og tekið stórar ákvarðanir til að
styrkja þetta umhverfi og af því er ég
stolt, en stærstan heiður eiga auðvit-
að frumkvöðlarnir sjálfir fyrir þraut-
seigju sína og hugvit.
Réttilega er oft bent á að nýsköpun
taki tíma. En við vorum ekki að byrja
á henni í gær og erum nú þegar byrj-
uð að uppskera. Sautján milljarða
fjárfesting það sem af er þessu ári er
skýr vísbending um að það er bjart
yfir nýsköpun á Íslandi og veruleg
verðmætasköpun í farvatninu.
Bjart yfir nýsköpun
Úr ólíkum
áttum
Þórdís Kolbrún R.
Gylfadóttir
thordiskolbrun@anr.is
’Það sem af er þessu árihefur verið fjárfest í ís-lenskum nýsköpunar- ogtæknifyrirtækjum fyrir um
17 milljarða króna. Það er
meira en allt árið 2019.
Lauftré á Íslandi hefur verið uppseld í nokkur ár en er nú komin í annari prentun,
með fjölda nýrra tegunda, nýjum myndum og auknum upplýsingum um eldri tegundir.
Verð kr. 5.500,-
Bókaflokkurinn Við ræktum fæst í öllum helstu bókabúðu
og á heimasíðu okkar www.rit.is/baekur eða í síma 578 48