Morgunblaðið - Sunnudagur - 29.11.2020, Blaðsíða 22

eftir Yrsu í rússneskri þýðingu sem telst til
tíðinda því það eru allmörg ár síðan íslensk
glæpasaga kom út þar í landi.
Auk þeirra þriggja þá hafa höfundar eins og
Lilja Sigurðardóttir, Árni Þórarinsson, Jónína
Leósdóttir, Eva Björg Ægisdóttir og Sólveig
Pálsdóttir öll komið út í erlendum þýðingum.
Fleiri morð í bókum en reynd
Hrefna segir skýringuna á vinsældum ís-
lenskra glæpasagna ekki síst liggja í miklum
áhuga á Íslandi
og því sem ís-
lenskt er í út-
löndum. Þá
spyrji margir
bókaáhugamenn
erlendis sig
hvers vegna
þjóð, þar sem
morð séu eins
fátíð og
raun ber
vitni, skrifi
svona
margar
glæpasög-
ur. „Mörg-
um þykir
þetta
merkilegt,
það er að
morð séu
mun tíðari í bókum
en veruleikanum á
Íslandi.“
Hrefna segir um-
gjörð sagnanna
einnig skipta máli.
Hrátt íslenskt um-
hverfið, myrkrið,
snjóinn og einmanaleikann í fásinn-
inu. „Þetta þykir mörgum heillandi
og spennandi.“
Helstu markaðir fyrir íslenskar
glæpasögur eru Frakkland, Þýska-
land, Norðurlöndin, Bretland og
M
ér líður eins og það hafi gerst
í gær að maður nokkur rölti
inn á ritstjórn Morgun-
blaðsins í Kringlunni með
sína fyrstu glæpasögu undir
hendinni. Sætti sú útgáfa tíðindum, enda lítið
verið um glæpasögur á Íslandi fram að því, og
ég átti stutt viðtal við hinn nýja höfund í sér-
stöku bókablaði sem Morgunblaðið gaf þá út
síðustu vikurnar fyrir jólin. Hvorugan okkar
óraði fyrir því á þeirri stundu að hér væri á
ferðinni fyrsta blaðaviðtalið við höfund sem
næstu tvo áratugina ætti eftir að gnæfa yfir
aðra höfunda á Íslandi þegar kæmi að sölu
bóka hér heima og erlendis.
Jú, maðurinn var Arnaldur Indriðason og
bókin Synir duftsins. Í téðu samtali hafði hann
meðal annars þetta að segja:
„Ég hafði ekkert fiktað við skáldsöguna áð-
ur og hafði mjög gaman af að setjast niður og
sjá hvernig hún verður til – í þessu tilviki varð
hún eiginlega til af sjálfu sér. Síðan fannst mér
líka tími til kominn að búa til spennu í íslensk-
ar skáldsögur, setja „plot“ inn í þær, það vant-
ar átakanlega.“
Bókinni lýsti Arnaldur með þessum orðum:
„Þessi saga er ráðgáta og við getum hvort sem
er kallað hana húmoríska hrollvekju eða bara
spennusögu – það rúmast svo mikið í því hug-
taki. Ég lagði reyndar ekki upp með spennu-
sögu sérstaklega, heldur að skrifa spennandi
sögu, með knappri frásögn, mörgum samtölum
og stuttum köflum sem myndi halda athygli
lesandans fram til söguloka.“
Þetta var í nóvember 1997, fyrir heilum 23
árum, sem minnir mann enn og aftur á þá stað-
reynd hvað tíminn er afstæður og skrýtin
skepna. Meðan margir fögnuðu framtaki Arn-
aldar, löngu væri tímabært að byggja upp
glæpasagnahefð á Íslandi, voru aðrir fullir efa-
semda. Það gæti aldrei orðið sannfærandi að
skrifa um morð í Vesturbænum eða Breiðholt-
inu, hvað þá á Hvammstanga eða Djúpavogi.
Arnaldur var á hinn bóginn snöggur að stilla
miðið og öll þekkjum við söguna síðan; hver
glæpasagnahöfundurinn af öðrum hefur
sprottið fram, Yrsa Sigurðardóttir, Ragnar
Jónasson, Lilja Sigurðardóttir og fleiri og
fleiri. Og þessar bækur seljast ekki bara vel
hér heima, heldur margar hverjar í bílförmum
erlendis líka. Hverju skyldi þetta sæta?
Áhugi á nýjum höfundum
Árlega veitir Miðstöð íslenskra bókmennta í
kringum tuttugu styrki til þýðinga glæpa-
sagna á erlend
mál – og fleiri
slíkar koma út
víða um heim, án
þýðingarstyrkja.
Nokkur helstu
lönd/svæði þar
sem íslenskar
glæpasögur hafa
komið út eru
Þýskaland,
Frakkland, Norð-
urlöndin, Bretland,
Bandaríkin, Austur-
Evrópa og líka fjar-
lægari lönd eins og
Japan, Kína, Suður-
Kórea og mörg fleiri.
„Við finnum áhuga
erlendra útgefenda á
nýjum íslenskum höf-
undum, þeir hafa góða
reynslu af að gefa út
íslenskar glæpasögur
og vilja kynna nýja
höfunda til leiks,“ seg-
ir Hrefna Haralds-
dóttir, fram-
kvæmdastjóri
Miðstöðvar íslenskra
bókmennta.
Arnaldur Indriðason
hefur komið út á flestum
tungumálum, um fjöru-
tíu. Ragnar Jónasson og
Yrsa Sigurðardóttir hafa
bæði komið út á um þrjá-
tíu tungumálum. Nú al-
veg nýlega kom út bók
Bandaríkin. „Bækurnar ferðast um þessar
slóðir og aðrar og fjarlægari líka og eru þýdd-
ar jafnt og þétt. Arnaldur er til að mynda stór-
stjarna í Frakklandi, á Norðurlöndunum og
víðar og Ragnar hefur verið að gera það mjög
gott í Þýskalandi og fleiri löndum. Þá er ís-
lenskum höfundum alltaf að fjölga á markaði í
Bretlandi og Bandaríkjunum en eins og gefur
að skilja er mjög gott að fá bækur þýddar yfir
á ensku. Þá eru þeim oft allir vegir færir,“ seg-
ir Hrefna.
Ekki vanmeta orðsporið
Það má heldur ekki vanmeta orðsporið. „Arn-
aldur ruddi brautina erlendis fyrir allmörgum
árum en tíminn frá því að hann haslaði sér völl
erlendis er orðinn býsna langur. Bækur ís-
lenskra höfunda þykja almennt góðar og fólk
vill fá almennilegt lesefni. Það á við um unn-
endur glæpasagna sem aðra. Það er smekkur
fólks sem ræður.“
Hrefna sér fyrir sér að framhald verði á út-
rás íslensku glæpasögunnar. „Mér finnst eins
og ekkert lát sé á þessum vinsældum; þetta
heldur áfram, hægt og bítandi. Nýir höfundar
eru stöðugt að ryðja sér til rúms og nægir þar
að nefna Evu Björgu Ægisdóttur sem komin
er á fulla ferð, hér heima sem erlendis.“
Síðast en ekki síst nefnir Hrefna að glæpa-
sagnahöfundarnir okkar séu upp til hópa bón-
góðir og fyrir vikið duglegir að koma fram og
fylgja verkum sínum eftir á erlendri grundu,
þegar aðstæður leyfa. „Þau eru góð í að tala
um bækurnar sínar, land og þjóð og allt vinnur
þetta saman.“
Gæðin alltaf að aukast
Bryndís Loftsdóttir, hjá Félagi íslenskra
bókaútgefenda, bendir á að glæpasögur njóti
mikillar hylli um allan heim og fyrir vikið sé
stór og sterkur markaður fyrir hendi sem ís-
lenskir höfundar eigi að sjálfsögðu erindi inn á.
„Arnaldur Indriðason gaf tóninn en hann
hefur sýnt að glæpasögur eru ekki verri bók-
menntir en hverjar aðrar og því betur sem
þessar sögur eru skrifaðar þeim mun meiri at-
hygli vekja þær. Gæði bókanna eru alltaf að
Colorbox
Glæpur
og umbun
Íslenskar glæpasögur njóta vaxandi hylli úti í hinum stóra heimi og vinsælustu höfundarnir hafa komið út á þrjátíu til
fjörutíu tungumálum. Viðmælendur Sunnudagsblaðsins sjá ekki annað en að vegurinn verði beinn og breiður áfram
enda séu þessar sögur í senn vandaðar og fjölbreyttar. Hver höfundur hafi sína rödd.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Arnaldur
Indriðason
Bryndís
Loftsdóttir
Eva Björg
Ægisdóttir
Ragnar
Jónasson
Hrefna
Haraldsdóttir
Lilja
Sigurð-
ardóttir
Kristján Atli
Ragnarsson
22 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29.11. 2020
BÆKUR