Morgunblaðið - Sunnudagur - 29.11.2020, Blaðsíða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29.11. 2020
Í
slendingurinn telst sennilega góður með sig,
þótt vonandi sé of mikið sagt að hann sé
roggnari en annarra þjóða menn. Góða hliðin
á því einkenni er sú að landinn gerir gjarnan
harðar kröfur til sín og frammistöðu sinna
manna, sem ætti að vera hollt. Og í þessu
þjóðarsjálfsáliti felst auðvitað mikil „áskorun“ svo vin-
sælasta orð viðtalanna komi við sögu hér. En sem bet-
ur fer er þó ekki óravegur í heilbrigt raunsæi og það
kemur í ljós í fögnuðinum yfir óvæntum sigri okkar
manna.
Friðrik þjóðarsómi
Hér skal vitnað í formálsorð Helga Ólafssonar skák-
snillings í glæsibók um sögu og sigra Friðriks Ólafs-
sonar stórmeistara. Friðrik tók landa sína með sér á
heimssviðið svo jafnvel þeir í þeim hópi sem þekktu
varla mannganginn lifðu sig inn í hinn frækna feril
meistarans.
Ekki er þó víst að sagan sé rétt sem höfð er eftir ein-
lægum aðdáanda sem sagðist ekki dá nokkurn annan
meir en Friðrik Ólafsson, en hún gætti þess í öllum
sínum bænum að óska þess að Friðrik byrjaði skákir
sínar fyrr en hann gerði vanalega, svo að hann lenti
ekki aftur í þessu árans tímahraki.
En Helgi Ólafsson segir: „Íslenskt samfélag var
þrátt fyrir fámennið og einangrunina ríkt af ungum af-
reksmönnum og glæsilegu fólki sem veitti hinu ný-
stofnaða lýðveldi byr í seglin. Nafn Friðriks hefur
stundum verið nefnt í sömu andrá og Gunnars Hus-
eby, Clausen-bræðra, Torfa Bryngeirssonar, Ríkarðs
Jónssonar, Alberts Guðmundssonar, Vilhjálms Ein-
arssonar og Halldórs Laxness.“ Enginn þessara
manna var oflátungur en sáu þó ekkert að því að láta á
sig reyna, þótt veröldin öll væri undir. Og víðast hvar
þar sem fæstir höfðu heyrt eyjarinnar í norðri getið
eða um tilvist einstakra manna þar. Þarna eru ekki
síst nefndir til sögunnar fræknir íþróttamenn sem
þjóðin dáði. Það þurfti mikinn kjark og var auðvitað
mikið afrek að geta látið til sín taka svo að merkt væri
við nafn þeirra í fjölmörgum löndum og til þeirra horft
með aðdáun í greinum sem stórþjóðirnar höfðu gjarn-
an einokað.
Vonda heimsfrægðin
Og breytir þar engu þótt heimsfrægð hafi enginn
þessara náð, í víðtækasta skilningi orðsins, enda er
það svo að heimsfrægð er ekki endilega ágæt-
iseinkunn í sjálfri sér. Þannig er hætt við því að Norð-
maðurinn Breivik sé sá af þeirri þjóð sem flestir að-
spurðir myndu hafa heyrt nefndan þótt nafnið og
persónan kalli á hrylling en ekki aðdáun. Og fáir
stjórnmálamenn gætu keppt í frægð við „foringjann“
illa sem enn er með þekktustu nöfnum heimssögunnar
og er reyndar annað illþýði ekki langt undan. Kannski
þurfa slíkir að vera vel í minni mannkyns sem eilíf
áminning um það hveru undraskjótt getur illa tekist til
ef ekki er vari hafður á.
Og hin góða
En hitt er jafnrétt að þeir sem almenna aðdáun vekja
fyrir afrek sín og snilld gera heiminn allan að gleðirík-
ari stað sem fleiri geta horft glaðbeittir, sannir og von-
góðir til.
Skemmst er að minnast tónskáldanna okkar góðu,
Hildar Guðnadóttur og Jóhanns Jóhannssonar sem
hlotið hafa verðskulduð verðlaun, ekki síst í heimi
kvikmyndanna, á seinustu árum.
Við vitum öll innst inni að árangur slíkra og verð-
skuldað lof gerir okkur hin ekkert merkilegri, en
samt. Við höfum að minnsta kosti rétt til þess að sam-
gleðjast þeim með pínulítið öðrum og örlítið nánari
hætti en aðrir vandalausir á sigurstundu, vel meðvituð
um að þau varpa hluta af sínu ljósi heim. Og þótt við
hefðum ekki slíkan rétt þá gerum við það samt.
Ekki gráta mig, Argentína...
Meira að segja margfalt fjölmennari þjóðir en okkar
lyftast upp í krafti sigursólar eins af sínum. Diego
Maradona var á sokkabuxunum ekki líklegur til þess.
Þeir sem spruttu úr sama umhverfi og hann og veikast
stóðu heima í Argentínu áttu hins vegar skyndilega
milljónum saman ósýnilega fótfestu á öxlum hins
stutta og marksækna galdramanns fótboltans.
Margar eru
myndirnar en
sumar vantar
’
Ég verð þess stundum var, að þið Íslend-
ingar veltið stundum fyrir ykkur hvort
þið séuð alvöruríki eða ekki. Þetta atvik var
auðvitað dæmi um að eitthvað vanti upp á
það. Hvar sem væri í heiminum hefði það
þótt óhugsandi ögrun að lögreglan einkenn-
isklædd umkringdi Stjórnarráðið.
Reykjavíkurbréf27.11.20